Wat is een kortgeding?

De snelheid van het recht hangt af van de kalender en de werkdruk van de rechtbank, de initiatieven van de partijen, van hun advocaten en de procedurewetten. Zo is er een bijzondere procedure ‘voor als het snel moet gaan’.

In een procedure voor de rechtbank wil de eiser meestal zijn zaak bespoedigen, terwijl de verweerder niet zelden probeert de zaak te vertragen. Daarna heeft ook de rechter de tijd nodig om te zoeken naar een zo correct mogelijke oplossing. Deze tweestrijd over de snelheid van het recht wordt geregeld door wat het gerechtelijk recht wordt genoemd. Dit zijn de regels die de procedure bepalen. Er wordt een evenwicht nagestreefd tussen de tijd die de rechtbank nodig heeft, het ongeduld van de eisende partij en de rechten van verdediging van de verweerder.

‘Kortgeding’ en ‘Zoals in kortgeding’

In heel dringende zaken kan de voorzitter van de rechtbank van eerste aanleg op een versnelde, vereenvoudigde wijze met kortere termijnen een voorlopige uitspraak (beschikking) doen. Dit is het echte kortgeding. De voorzitter zal dan heel snel uitspraak moeten doen, zonder dat misschien alle argumenten grondig kunnen onderzocht worden. Daarom kan de rechtbank later ten gronde (in de gewone procedure) eventueel een andere beslissing nemen.

Omdat er ook andere zaken zijn die vlugger dan de normale rechtsgang moeten opgelost worden, heeft de wet in bepaalde gevallen voorzien in versnelde procedures. Deze procedures volgen in grote lijnen de principes van het kortgeding, zonder evenwel eigenlijke kortgedingprocedures te zijn. Zij worden gevoerd zoals in kortgeding, voor de voorzitter van de rechtbank van eerste aanleg. Ze gaan o.m. over:

l geschillen over ruimtelijke ordening en leefmilieu

l geschillen over de zogeheten ‘zwarte lijsten’

l geschillen over auteursrechten

l geschillen met de ambtenaar van de burgerlijke stand die een huwelijk zou weigeren.

Voorlopige regeling

De beschikking kortgeding is uitvoerbaar bij voorraad. Dit betekent dat tegen een beschikking in kortgeding beroep kan worden aangetekend, maar dat ze ondertussen wel kan worden uitgevoerd. Daarom wordt in het rechtsgeleerd Nederlands gezegd dat de beslissing in kortgeding geen nadeel mag doen aan de zaak zelf. Dit wil zeggen dat het gevraagde van voorlopige aard moet zijn en niets met de grond van de zaak mag te maken hebben.

Voorbeelden van zaken die men in kortgeding kan vragen:

l de aanstelling van een expert (dringend omdat bv. de schade nog goed vast te stellen is)

l het verhoor van een getuige die het land dreigt te verlaten

l de aanstelling van een se-kwester (een beheerder) om onverdeelde eigendommen te beheren

l voorlopige maatregelen tijdens een echtscheiding over het voorlopige bezit van goederen, de afzonderlijke verblijfplaats en de maatregelen omtrent de kinderen. De rechter in kortgeding mag niet oordelen of de echtscheidingseis gegrond is. Toch mag hij nakijken of de onderliggende echtscheidingsvordering niet op het eerste gezicht ‘kennelijk ongegrond’ is.

VOORBEELD De eis van een dame werd in kortgeding afgewezen. Zij wou haar man toegang tot de echtelijke woonst ontzeggen (samen met een vordering tot echtscheiding) omdat ze hem op het toilet betrapt had terwijl hij een sigaret rookte ondanks zijn belofte om nooit meer te roken.

Als uitstel schade zou veroorzaken

Een kortgeding start u in principe door uw tegenpartij via de gerechtsdeurwaarder een dagvaarding te sturen en hem op te roepen om voor de rechter te verschijnen. Sommige zaken zijn evenwel zo dringend dat elk uitstel onherstelbare schade zou veroorzaken. Zo stelde een ouder die in een echtscheidingsprocedure verwikkeld was vast dat de andere ouder aanstalten maakte om met het kind naar het buitenland te vluchten. Het uitsturen van een dagvaarding zou te veel tijd gevergd hebben. Bovendien vernam de ouder dit pas op vrijdagavond en werd veron- dersteld dat het kind al op zondag buiten Europa zou zijn. De advocaat van de moeder legde een eenzijdig verzoekschrift neer op vrijdagavond 22 uur aan de woonst van de voorzitter van de rechtbank van eerste aanleg. Diezelfde avond nog willigde de voorzitter – in kamerjas en sloffen – in zijn woning de eis in, waardoor mevrouw onmiddellijk het kind kon ophalen.

A Elfri De Neve, advocaat