Wat doen we met de zolder?

Jammer toch dat u die grote zolderruimte alleen gebruikt voor afgedankte spullen, dozen vol oude boeken en souvenirs. Misschien kunt u er een hobbyruimte, een computerhoek of een logeerkamer voor de kleinkinderen van maken. Maar hoe pakt u zoiets aan?

Jawel, vaak denken we pas aan de verbouwing of renovatie van de zolder wanneer de kinderen de deur uit zijn. Zo vreemd is dat niet. We krijgen eindelijk zin om de jarenlang opgestapelde rommel te sorteren en we hebben meer aandacht voor onze hobby’s. Soms hebben we de ruimte broodnodig: als een logeer- en speelkamer voor de kleinkinderen of als extra slaapkamer omdat onze bejaarde vader of moeder bij is komen inwonen.

Uw eerste werk zou moeten zijn dat u voor uzelf precies bepaalt waarvoor de ‘nieuwe’ ruimte moet dienen. Behalve de al genoemde mogelijkheden, kan de zolder een veelzijdige hobbykamer worden, zodat u eindelijk plaats krijgt voor uw creatieve vrijetijdsbesteding. Ook uw administratie en uw computer met alles erop en eraan kan hier een nieuwe stek vinden. En waarom niet denken aan een fitness-ruimte of een lees- en muziekhoekje waar u nooit gestoord wordt?

Als u van zins bent er veel tijd door te brengen, is een goede zonwering in de zomer zeker even belangrijk als verwarming in de winter. Wordt de zolder een logeer- of slaapkamer, dan zal een apart hoekje met een wastafel en/of een douche zeer welkom zijn bij de gebruikers.

Uiteraard kunt u de operatie nieuwe zolder ook beperken tot het scheppen van een niet-verwarmde maar wel goed ingerichte bergruimte, waar alles ordelijk zijn plaats krijgt. Wanneer er voldoende licht is, kunt u hier bovendien uw orangerieplanten laten overwinteren.

De vakman of doe-het-zelven?

Eens het uiteindelijke doel is bepaald, kunt u de afmetingen van de zolder opmeten, een plan uittekenen, een werkplanning opstellen en een budget opmaken.

Wat u het best door een vakman laat doen: de reparaties aan het dakgebinte en het onderdak (indien nodig), het plaatsen van nieuwe ramen of het vergroten van het bestaande raam en het aanbrengen van de nutsvoorzieningen (elektriciteit, eventueel verwarming, waterleidingen, wastafel en/of douche, telefoon), het plaatsen van schrootjeswanden (indien gewenst).

Wat u met wat hulp zelf kunt doen: het aanbrengen van de isolatie, het plaatsen van gipsplaatwanden, het leggen van de vloerbedekking, de afwerking (verven, beitsen...) en de verdere inrichting (meubilair, tapijt...).

Wees realistisch: het duurt vaak veel langer dan gepland eer de vakman komt en er zijn meestal onverwachte uitgaven. Wilt u warm water op de zolder, dan kan een extra geiser nodig zijn. Soms zal het nodig zijn de trap naar de zolder te vervangen of veiliger te maken.

Van donker naar licht

De meeste zolders hebben maar een klein raam. Zorgen voor meer daglicht is dan ook de allereerste vereiste. Het kleine raam in de rechte wand laat u vervangen door een groter exemplaar, liefst zelfs een raam dat tot aan de vloer reikt. In de schuine dakwanden kunt u één of twee dakvlak-ramen (‘Velux’) laten plaatsen. Let hierbij op drie belangrijke zaken.

De ‘Veluxen’ mogen niet te hoog worden ingeplant om de bediening en de schoonmaak niet te lastig te maken.

Zeker na een warme zomer als dit jaar zijn dakvlakramen met een ingebouwde zonwering een must om te voorkomen dat de zolder ’s zomers een braadpan wordt. De beste maar ook de duurste oplossing is zonwering aan de buitenkant.

De ramen worden, om esthetische redenen, liefst op gelijke hoogte geplaatst.

De juiste isolatie

Is het dak niet geïsoleerd aan de binnenzijde, dan is het om voor de hand liggende redenen (warmteverlies, te hevige opwarming, geluiddemping) noodzakelijk de schuine dakwanden (en eventueel het platte gedeelte van het dak) te isoleren. Als u dit karwei zelf uitvoert (liefst met wat hulp), onthoud dan volgende vuistregels.

Isoleren doet u pas nadat de elektriciteitsleidingen en andere nutsvoorzieningen zijn geplaatst.

Is de zolder niet voor permanente bewoning bedoeld, dan volstaan de gewone flensdekens van glaswol van 12 cm dik of de rotswol-flensdekens van 6 cm dik. Gebruikt u stijve isolatieplaten, kies dan rotswolplaten van 5 cm dik of glaswolplaten van 6 cm. Rotswol is iets duurder dan glaswol, maar isoleert beter en werkt ook geluiddempend.

Liggen de kepers op regelmatige standaardafstanden van elkaar, dan kunt u flensdekens gebruiken (standaardmaten: 35, 45 en 60 cm breed). Plaats ze met de aluminiumlaag (= dampscherm) naar de zichtbare zijde van de kamer (dus niet naar het dak toe). Niet of spijker de flenzen vast, zo mogelijk op de zichtbare kopzijde van de kepers.

Zijn de kepers op onregelmatige afstand geplaatst, dan werkt u beter met stijve platen. Die snijdt u met een scherp mes op maat en met een breedte die 1 tot 2 cm breder is dan de afstand tussen twee kepers. Klem ze vast tussen de kepers en laat ze goed op elkaar aansluiten. Als alle platen zijn aangebracht, spant u over de geïsoleerde wanden een laag polyethyleenfolie. Die vormt het heel belangrijke dampscherm. De banen folie mogen elkaar een stukje overlappen, de naden plakt u dicht met kleefband.

En nu de wanden!

Soms hebben zolders nog muren van ruw metselwerk. Die kunt u gewoon goed afstoffen en verder zichtbaar laten (of schilderen met muurverf). De schuine wanden zult u echter in de meeste gevallen, na het aanbrengen van de isolatie en het dampscherm, moeten afdekken met platen om nuttige muren te krijgen.

Gipskartonplaten (‘Gyproc’) blijven hier een goede oplossing bieden, zeker voor doe-het-zelvers. “Ik dacht dat het heel moeilijk zou zijn, maar dat viel me ontzettend mee”, hoorden we van Leo die van zijn zolder een logeerkamer voor de kleinkinderen heeft gemaakt. “Ik heb gipskartonplaten gebruikt voor het afdekken van de schuine wanden en ook om een douchehoek af te bakenen. Voor die laatste heb ik eerst een houten raamwerk in een rechte hoek gemaakt en bevestigd aan de vloer en aan de dakbalken. Nadien heb ik aan beide zijden tegen dat raamwerk gipskartonplaten aangebracht. Zowel het versnijden als het bevestigen en het opvullen van de naden verliepen zonder problemen, het schoot zelfs lekker op. Tot slot heb ik op de platen vezelbehang aangebracht en daarover geschilderd.”

In plaats van met platen kan je de schuine wanden natuurlijk ook afdekken met schroten van dennenhout en MDF, die de ruimte een warm en gezellig aanzien zullen geven. Schroten van PVC kunnen een interessante optie vormen, als u een zeer strak en eigentijds interieur verkiest. Ze zijn voordelig en tegenwoordig in vele trendy kleuren te vinden.

Als u zowel de schuine als de rechte wanden met schroten bekleedt en bovendien voor de vloer laminaat of parket gebruikt, lijkt het alsof u in een sauna of een houten doosje terecht bent gekomen. Gebruik de schroten bijvoorbeeld alleen voor de schuine wanden en kies in dat geval een andere vloer dan hout of laminaat.

Heeft de zolder een mooi dakgebinte, laat de horizontale dakbalken dan liefst û en zo mogelijk û onbedekt. Ook de schuine kepers kunnen decoratief zijn. Als u ze zichtbaar wilt houden, moet u de gipskartonplaten uiteraard tussen – niet óp – de kepers plaatsen.

De vloer mag niet te zwaar worden

In vrijwel alle gevallen zult u een vloerbedekking moeten aanbrengen op het beton of de bestaande bedekking moeten vervangen. Een zoldervloer mag vooral niet te zwaar belast worden. Kies daarom beter niet voor tegels maar wel voor lichte materialen. Houten planken of laminaat zijn makkelijk zelf te plaatsen en passen meestal perfect bij een zolderruimte. Van beide oplossingen is laminaat het voordeligst. U vindt het tegenwoordig in alle mogelijke tinten en decors, het is alleen niet aangewezen voor een sanitaire of douchehoek. Kurktegels vormen eveneens een goede keuze omdat ze akoestisch isoleren. Liefhebbers van zeer moderne interieurs kunnen ook denken aan de nieuwe linoleumsoorten met hun prachtige dessins en effecten.

Eens de vloer is gelegd, begint het leuke werk: de afwerking (schilderen), het meubileren en het aankleden. Hier geldt voor een zolder maar één belangrijke vuistregel: vermijd donkere kleuren. Wit of lichte tinten voor de ramen, de wanden en de vloer û maar ook voor het meubilair û maken de ruimte lichter en zonniger en doet ze ook groter lijken. De zichtbaar gebleven balken of de dennenhouten schroten kunt u in hun natuurlijke tint laten en kleurloos beitsen.

A Ludo Hugaerts