Waarom we massaal weer gaan studeren

Eerstejaars verpleegkunde of vertaler-tolk moeten in september niet verwonderd zijn als ze op school naast iemand komen te zitten die hun vader of moeder zou kunnen zijn. Nog nooit zullen zoveel 50-plussers met een opleiding of cursus starten als dit najaar. Wat bezielt ons eigenlijk?

Vorig jaar haalden Lilianne Serré (46) en haar zoon Koen (20) uit Bekkevoort de krant. Moeder en zoon bleken namelijk beiden de lessen biotechniek aan de provinciale Hogeschool Limburg te volgen. De inhoud van dat vak had Liliane altijd al geïnteresseerd. Ze profiteerde van de mogelijkheid die vele hogescholen nu bieden om individuele vakken te volgen. En zoon Koen was al blij dat zijn moeder niet meeging naar de studentenfuiven!

Onze kinderen kunnen er maar beter aan gewoon worden dat ze hun bank, lab, praktijklokaal, drankenautomaat en misschien zelfs hun kotparty’s steeds vaker moeten gaan delen met vijftigplussers. In het volwassenenonderwijs kijken ze daar al lang niet meer van op. Het aantal vijftigplussers in deze opleidingen bedraagt volgens de jongste cijfers 20,6 %. In het nieuwe schooljaar zou dat wel eens kunnen oplopen tot één op de vier studenten.

Liever een echte school

Zeer recent tekenen zich in de terug-naar-schoolbeweging twee interessante trends af. Tot nu toe gingen we vrijwel altijd een opleiding volgen om een hobby of een taal aan te leren of onze computerachterstand in te halen. Vandaag beginnen we het ook te doen om een nieuwe job aan te leren of om ons grondig bij te scholen in onze huidige job. We weten immers dat we langer zullen moeten werken en er zijn nogal wat nieuwe beroepen ontstaan zoals milieucoördinator of seniorenconsulent.

Een tweede trend is de terugkeer naar het reguliere onderwijs. Tien jaar geleden zouden we nog gekozen hebben voor de informele maar niet noodzakelijk superprofessionele cursus van een ouderenvereniging of een dienstencentrum. Vandaag willen we naar een echte school.

Het is niet gering wat we gaan studeren: 33% van alle informaticaleerlingen is ouder dan vijftig. We hebben ook interesse voor muziekinstrumentenbouw (40% is 50+), grafische computertechnieken (25%), huishoudelijk onderwijs zoals koken en bloemschikken (31%), toerisme en gidsenopleidingen (24%), meubelrestauratie en houtsnijden (34%). De absolute uitschieters zijn boekbinden (74%) en kant (80%!). In industrieel-technische opleidingen heeft ongeveer één leerling op de tien de kaap van vijftig gerond.

Ik kan het toch en ik kan het nog!

Achter al die leerdrang gaat meer schuil dan het zoeken naar een zinnig tijdverdrijf. We weten het onderhand: wie niet bijschoolt, raakt in onze kennismaatschappij achterop. Het woord levenslang in de slagzin levenslang leren moeten we letterlijk nemen.

Gemiste kansen en frustraties uit onze jeugd vormen een tweede motivatie, samen met de drang om eens iets anders in ons leven te gaan doen. Wanneer we niet meer werken of wat minder uren presteren, willen we eindelijk de studie beginnen die we in onze jeugd niet konden of mochten volgen. Of de totaal andere activiteit aanleren waarvan we altijd al gedroomd hebben. Of alsnog het diploma halen waarvoor we indertijd gezakt zijn of waarvan we de studie onderweg hebben opgegeven. Om onszelf te bewijzen: ik kan het toch en ik kan het nog! En ook met in het achterhoofd de bijgedachte dat het ons misschien ooit nog kan helpen aan een nieuwe job of aan een lucratieve bijverdienste.

We weten dat studeren ons geheugen traint en onze geest alert houdt. En we willen vooral bewijzen dat we dat nog kunnen, voor onszelf en voor onze omgeving. Ook al vraagt die studie een flinke dosis zelfdiscipline. Waarom zou je immers zo gek zijn om een heleboel andere leuke activiteiten op te geven terwijl dat eigenlijk niet hoeft? Om er respect mee te winnen, zoals de 50-jarige Ronald in het kaderstuk onderaan.

Opnieuw gaan studeren kan ook indirecte gevolgen hebben. Het volwassenenonderwijs blijkt nuttig te zijn als ontmoetingsplaats voor mensen die alleen staan in het leven of een partner zoeken met dezelfde interesses.

Waar vind ik de opleiding die ik zoek?

n Alle opleidingen die u kunt volgen in het reguliere volwassenenonderwijs, vindt u samen op de website www.wordwatjewil.be. Onder meer de centra voor volwassenenonderwijs, het deeltijds kunstonderwijs, de middenstandsopleidingen van Syntra, de hogescholen en de universiteiten.

n Ziet u meer in afstandsonderwijs (schriftelijk of via de computer en het internet), surf dan naar de website van BIS (Begeleid Individueel Studeren): www.bis.vlaanderen.be. De keuze loopt van vreemde talen over recht tot techniek.

n Zoekt u veeleer een cursus voor persoonlijke vorming of uitdieping die door sociaal-culturele organisaties wordt aangeboden, dan kunt u per streek of per thema zoeken op www.prettiggeleerd.be.

n In vrijwel alle scholen kunt u uw inschrijving betalen met opleidingscheques. Om er recht op te hebben moet u wel nog werken (in een bedrijf, in een vzw of als ambtenaar). U bestelt een opleidingscheque met de waarde van het inschrijvingsgeld en u betaalt slechts de helft van die waarde. Bestellen kan via de infolijn van de VDAB, tel. 0800 307 00 (druk 3). Doe dit wel zo snel mogelijk want het budget voor deze cheques is meestal lang vóór het jaareinde opgebruikt. n

Ludo Hugaerts – Foto: Benny De Grove