Waarom vrouwen zo graag praten en mannen zo vaak zwijgen

Zij is een kletskous, hij spreekt zelden een woord. Het mag dan een cliché zijn, zulke koppels bestáán, zeker wanneer ze al lang samen zijn. Waarom heeft zij zo vaak het woord en hij zo weinig? En is wat minder praten in een relatie altijd verkeerd?

W aarom wil jij altijd maar praten?”, vraagt hij. ” Omdat je zelf nooit wat zegt”, antwoordt zij.

Herkent u de situatie? Relatie- en gezinstherapeut Lieven Migerode is er volstrekt mee vertrouwd. Hij spreekt van het patroon van de dove en de zeur. In zijn praktijk bij het Centrum voor Relatie- en Gezinstherapie van de Universitaire Ziekenhuizen Leuven ziet hij het vaak opduiken. Hij probeert partners respect voor elkaars eigenheid te leren vinden.

Het is beslist niet verkeerd af en toe stil te zijn bij elkaar. “Zwijgers hebben ook hun moment van spreken”, zegt de therapeut. “Als twee ouders trots naar hun jonge, spelende kind kijken, kan een blik naar elkaar genoeg zijn om die ontroering vast te leggen. De zwijgende glimlach is dan een welgekomen pauze en verinnigt de band. Het gaat bij stilte vooral om die pauze, niet om het niet-spreken op zich. Wanneer je na die pauze expliciet zegt Kijk hoe leuk ze speelt, doe je dus geen afbreuk aan dat moment. Maar na stiltes zijn ook bevestigingen belangrijk in een relatie. Als je man of vrouw een voortreffelijke omelet bakt, is het goed dat nog eens te zeggen. Koppels zouden wat vaker moeten terugdenken aan hun periode van prille verliefdheid, want toen spraken ze met elkaar over alles!”

Hoe langer samen, hoe stiller?

In de realiteit zie je partners die al lang samen zijn, vaak verstillen. Ze zeggen soms alleen nog het hoogstnodige tegen elkaar. Wanneer ze ophouden met werken en ook overdag samen zijn, valt dat nog meer op. Betekent dit dat ze elkaar altijd verstaan zonder woorden of is het een alarmsignaal dat ze van elkaar vervreemd geraken?

Het antwoord van Lieven Migerode blijft genuanceerd: “Het stille en toch gelukkige echtpaar bestààt. Je ziet het op straat en bij de bakker. Stilte is niet goed of slecht, maar altijd contextgebonden. Net zoals praten, want het gebeurt evengoed dat koppels die veel praten eigenlijk twee monologen naast elkaar afsteken, zonder naar elkaar te luisteren. Een goed gesprek vereist stiltes: om te luisteren, om de ander te laten uitspreken, om iets te laten doordringen. Als koppel moet je zelf de maat nemen: vind je de verstilling in je relatie hinderlijk of niet? Het wordt anders wanneer partners om de lieve vrede niet spreken over bepaalde zaken. Dat valt maar tot een bepaald punt vol te houden. Botsingen en forse woordenwisselingen hebben al vaker hun diensten bewezen om een relatie gezond te houden. Een storm ontlaadt de spanning en biedt nieuwe gespreksstof om mee aan de slag te gaan.”

De rots en de drilboor

Behalve stilgevallen koppels zie je nog vaker echtparen waarin de ene partner vooral zwijgt en de andere vooral praat. Lieven Migerode: “In extreme vorm wordt dat het patroon van de rots en de drilboor: de ene partner, meestal de vrouw, wil praten omdat de ander, de man, nooit iets uit zichzelf zegt. Als de respons uitblijft, kan de toon soms agressief worden, misschien uit wanhoop van haar kant. De man bouwt als reactie een muur om zich heen, hij ziet de vraag om te praten als een aanval op zijn persoon.”

In zulke relaties maken vrouwen van stille mannen het dan mee dat hun partner tot hun grote ergernis ineens wél een praatvaar wordt in het bijzijn van derden. “Wanneer ik alleen ben met mijn man, is er weinig gespreksstof”, schrijft lezeres Claudette. “Maar in gezelschap van vrienden of familieleden is zijn woordenvloed plotseling niet meer te stuiten.”

Zulke situaties kunnen escaleren wanneer het koppel waarvan één partner weinig zegt een grote tegenslag kent zoals het verlies van een kind, waarschuwt de therapeut. “Het stijlverschil wordt dan erg gevoelig omdat de partner aan wie je vroeger altijd je problemen kon vertellen, nu met dezelfde pijn kampt. De stille partner is ook een kind verloren, maar wil er liever het zwijgen toe doen. In relatietherapie proberen we aan beiden duidelijk te maken dat ieder zijn eigen stijl heeft en dat de ene aanpak niet beter of slechter is dan de andere. We waken ook mee over zwart-witdenken: de zwijgende partner spreekt best wel over zijn verdriet, maar misschien met een vriend of in de auto met zichzelf. De sprekende partner is vaak blij verrast dat te vernemen en kan dan weer respect opbrengen voor de andere.”

Komt het uit de prehistorie?

De vrouw als sprekende, de man als zwijgende partner: het plaatje klopt niet altijd, maar wel vaak. Wetenschappers en pseudowetenschappers bedenken theorieën om het verschil te verklaren. Fysieke oorzaken bijvoorbeeld. Aan de universiteit van Sheffield hebben ze ontdekt dat vrouwenstemmen meer en complexere geluidsgolven bevatten. De hersenen van de man moeten meer inspanningen doen om ze te verstaan. Hij wordt op den duur moe van die vrouwenstemmen en reageert niet meer.

Een andere verklaring verwijst naar het verschil tussen zijn en haar hersenen. Mannen gebruiken slechts één hersenhelft als ze praten, vrouwen de twee helften. Bij een vrouw zijn beide hersenhelften verbonden met méér zenuwbanen dan bij een man. Zij kan zo sneller en breder communiceren.

In hun bestsellers vertellen John Gray (bekend van onder meer Mannen komen van Mars, vrouwen van Venus) en Allan & Barbara Pease (van onder meer Waarom mannen maar één ding tegelijk kunnen en vrouwen aan één stuk door praten) dat de spreekverschillen tussen mannen en vrouwen terug te voeren zijn tot de prehistorie, toen we in holen woonden en nomadisch leefden van jacht en visvangst. De mannen gingen jagen en vissen. Ze moesten dus vaak stil blijven om zich te beschermen in de wildernis en voedsel te vangen. Wanneer ze spraken, deden ze dat vrij direct, met weinig woorden en met als enig doel oplossingen te zoeken voor praktische problemen. De vrouwen bleven in de grot en zorgden daar voor een leefbare gemeenschap. Dat vereiste veel communicatie en diplomatie. Hun woorden dienden vooral om gevoelens te uiten en de samenhorigheid te versterken. Omdat de prehistorische leefomstandigheden duizenden jaren hebben geduurd, hebben onze hersenen zich daaraan aangepast.

16 000 woorden per dag

Onzin allemaal!, lazen we in een aantal reacties op de oproep die we over dit onderwerp op onze website (www.plusmagazine.be) deden. De nieuwe verhouding tussen mannen en vrouwen heeft veel veranderd. “Luister maar eens naar mannen die nu voor het eerst grootvader worden”, schrijft Hugo. “Die zul je ronduit over hun kleinkind horen praten. Wie een nieuwe auto heeft gekocht, zal zich voordoen als een echte autokenner, zowel vrouwen als mannen.”

“Mannen kunnen even goed praten over gevoelens als over voetbal. Soms zijn ze zelfs gevoeliger dan vrouwen en moet je oppassen wat je zegt”, reageert mevrouw De Bie. “Of je nu man of vrouw bent, er zijn momenten om te zwijgen en momenten om te spreken. Als je zwijgt over onderwerpen waarover je weinig weet, zul je nooit stomme praat verkopen en kun je niemand kwetsen.”

In 2007 heeft een Duits team via een digitaal apparaatje de dagelijkse gesprekken van 210 vrouwen en 86 mannen opgenomen. Daaruit bleek dat beide geslachten gemiddeld ongeveer even veel woorden per dag uitspraken, namelijk zo’n 16 000. Alleen zag je binnen elke sekse grote verschillen: zowel bij de mannen als bij de vrouwen had je kletsers en zwijgers. De onderwerpen verschilden ook: mannen spraken méér over techniek, geld, werk en cijfers. Vrouwen over mode en relaties.

Jawel, mannen zwijgen vaak en vrouwen praten graag. Maar niet altijd en overal. Mensen zijn nooit éénzijdig. Is een relatie waarin een extraverte én een introverte partner elkaar compenseren dan ideaal?

“De essentiële vraag is: heb je je partner indertijd zo gevonden?”, meent Lieven Migerode nog. “Het antwoord is vaak ja. Sterker nog, vaak kiezen we een partner omwille van een eigenschap die we later onaangenaam gaan vinden. Het kan ook zijn dat de introverte partner met de jaren verandert en veel mondiger wordt. Een even belangrijke vraag is misschien: hebben we onze partner zo gemaakt? Koppels hebben de neiging het beeld dat ze van elkaar en zichzelf hebben, voortdurend te bevestigen. Hierdoor gaan ze dat beeld buiten alle proporties vergroten. De zwijger is misschien niet zo stil, de prater niet zo praatziek als we denken. De realiteit is altijd ingewikkelder dan de gedachte!”

Johan De Crom, Ludo Hugaerts en Ariane De Borger

“Koppels zouden wat vaker moeten terugdenken aan hun prille verliefdheid: toen spraken ze over alles”

“Mannen en vrouwen spreken elke dag ongeveer even veel woorden uit, maar over andere onderwerpen”