Waarom moeders meer eisen van hun dochters

Zijn moeders toegeeflijker tegenover jongens? Eisen we onbewust meer van onze dochters? Hoewel we evenveel van al onze kinderen houden, gedragen we ons anders tegenover meisjes dan tegenover jongens. En dat doen we al generaties. Hoe komt dat? En zijn we daarom slechte moeders?

Kent u de beste manier om een moeder boos te maken? Vertel haar dat ze haar zoon of dochter een voorkeursbehandeling geeft... Ze zal verontwaardigd protesteren ( “Dat is niet waar! Ik voed mijn zoon en mijn dochter op precies dezelfde manier op!”). Uit de praktijk blijkt nochtans wel degelijk dat moeders een heel andere relatie hebben met hun zonen dan met hun dochters.

Een bewuste keuze? Nee, want de meeste moeders zijn volstrekt oprecht wanneer ze met de hand op het hart verklaren dat ze nooit een onderscheid hebben gemaakt tussen hun zonen en dochters, dat ze hen precies op dezelfde manier hebben opgevoed en ze exact evenveel liefde hebben gegeven. Toch verschijnen er al vanaf de geboorte verschillen in de houding van de moeder tegenover haar kind. Verscheidene studies hebben bijvoorbeeld aangetoond dat jongens als baby meer worden ‘bemoederd’ dan meisjes, dat hun moeder ze langer in haar armen houdt, dat ze langer de borst krijgen dan meisjes en later worden gespeend! Maar de meisjes hoeven niet jaloers te zijn, want in andere opzichten zijn zij dan weer de favorieten. Uit psychologische onderzoeken blijkt bijvoorbeeld dat moeders expressiever zijn tegenover hun meisjesbaby, dat ze meer lachen en een grotere waaier van emoties tonen...

Moeder + zoon = moederkloek?

Moeders laten hun houding tegenover hun baby dus al vanaf de eerste levensdagen leiden door het geslacht van het kind, ook al willen en beseffen ze dat niet. Die regel geldt trouwens niet alleen voor moeders: ook vaders geven kinderen andere signalen, om nog te zwijgen over de maatschappij in het algemeen. Vandaar dat een kind van 2 of 3 jaar al heel goed weet tot welk geslacht het behoort en wat van dat geslacht wordt verwacht. Het kind probeert zich aan de verwachtingen aan te passen. De meeste mensen vinden het bijvoorbeeld niet zo vreemd dat een jongetje onrustig, hyperactief of (licht) agressief is. Een meisje dat zich op deze manier gedraagt, zal sneller op haar nummer worden gezet door haar moeder, die duidelijk zal maken dat “zoiets niet van haar verwacht wordt”.

Een van de gedragsverschillen die het vaakst door de psychologen wordt vastgesteld, is de neiging van veel moeders om zich tegenover een jongen meer als een ‘moederkloek’ te gedragen dan tegenover een meisje.

“Veel vrouwen beschermen hun zoon onbewust meer dan hun dochter”, stelt ook psychoanalyticus Philippe Béague in zijn dagelijkese praktijk vast. “Studies tonen dat jongens kwetsbaarder zijn bij de geboorte en dat hun sterftecijfer hoger is dan dat van meisjes. Maar is een jongen van nature fragieler, of komt het omdat zijn moeder hem vanaf de geboorte meer heeft beschermd?”

Die vraag is natuurlijk moeilijk te beantwoorden, maar iedereen kent in zijn of haar omgeving wel enkele moeders die hun zoon veel te lang blijven verwennen. Zij doen de was voor hem, ze koken zijn eten en vullen zijn koelkast, ook al is zoonlief al jaren het ouderlijke huis uit! We weten allemaal dat zoveel moederlijke toewijding veel zeldzamer is bij meisjes, die sneller op eigen benen moeten staan.

Moeder + dochter = een spiegel

We zien ook dat moeders meestal hogere eisen stellen aan hun dochters dan aan hun zonen (maar dat zullen ze zelden toegeven want ook dat gebeurt onbewust). Meisjes die het geluk hebben gehad op te groeien omringd door broers, kunnen vaak getuigen dat hun moeder strenger was voor hen dan voor hun broers. De jongens krijgen meer vrijheid (zeker als het over seks gaat), hun foutjes (slechte rapporten, agressiviteit) worden sneller door de vingers gezien en hun moeder stelt zich veel neutraler op tegenover hun keuzes in het volwassen leven. Dit terwijl ze de grootste moeite hebben om hun commentaar in te slikken op de manier waar-op hun dochters hun leven leiden... Zelfs wanneer die dochters volwassen zijn, verwacht een moeder vaak een beschikbaarheid, aandacht en toewijding van hen die ze van haar zoons niet vraagt.

Waar komen al die verschillen vandaan? Volgens de psychologen zijn moeders minder veeleisend tegenover hun zoon omdat ze zich van hem ‘vervreemd’ voelen. Wat een jongen is, moeten ze leren uit ervaring. Wat een meisje is, voelen ze intuïtief aan. “Los van dat verschillende gedrag, roept het geslacht van de jongen bij de moeder een mengeling op van bewondering en verwondering, terwijl ze zich identificeert met de lichamelijke sensaties van haar dochtertje”, zegt psychoanalyticus Alain Braconnier. “Het verschil tussen dochters en zonen heeft vooral met twee factoren te maken: met verwachtingen en met identificatie. In de persoon van haar dochter herleeft een moeder haar eigen verleden.” Dit verklaart waarom moeders bij hun dochters de teugels minder snel laten vieren (omdat ze zich niet met hun zoon kunnen identificeren, stellen ze zich terughoudender op).

Verbondenheid en rivaliteit

Een kind baren betekent voor een vrouw letterlijk dat zij zich vermenigvuldigt (“Mijn dochter is net als ik”). Dat is het begin van een complexe relatie van verbondenheid maar ook van rivaliteit, want een moeder is altijd geneigd de ervaringen van haar dochter met die van zichzelf te vergelijken.

“De moeder denkt dat omdat haar dochter is zoals zij, ze ook dezelfde eisen aan haar mag stellen als aan zichzelf”, legt psychoanalyticus Philippe Béague uit. “Die natuurlijke verbondenheid van moeder en dochter kan een probleem scheppen wanneer de dochter zin krijgt om af te wijken van het moederlijke model. De moeders zijn bang dat hun dochters hun eigen vrouwelijkheid uitvinden, dat ze te sterk van hen gaan verschillen. Anderzijds hebben veel vrouwen in hun jeugd geleden onder het feit dat hun moeder niet aanvaardde dat zij anders waren.”

Je goed voelen als vrouw

De betrekkingen tussen moeder en kind zijn nooit eenvoudig. Maar hoe zouden we een evenwichtige moeder-zoon- of moeder-dochterrelatie kunnen omschrijven? “Het is een relatie waarin de kinderen zich niet afhankelijk van of verplicht aan hun moeder voelen”, zegt Philippe Béague (lees ook zijn interview, p. 29). “Je afhankelijk voelen, is denken dat je elke dag je moeder moet bellen omdat zij zich zorgen maakt en alles over je leven wil weten. Je verplicht voelen, is denken dat je je moeder alles moet teruggeven wat zij jou heeft geschonken. Een evenwichtige volwassene bewaart de juiste afstand tegenover zijn moeder, legt geen rekenschap af en kiest zelf wanneer hij of zij haar wil bellen of zien. En een moeder die zich als vrouw goed voelt in haar vel, die zich niet inferieur of superieur voelt, die zich niet op het leven wil wreken, heeft alle troeven in handen voor een goede relatie met haar kinderen, meisjes zowel als jongens.”

Karima Amrous