Voor een vlotte spijsvertering

Een vlotte en probleemloze spijsvertering? Met de eindejaarsfeesten in het verschiet is dat niet zo evident. In dit dossier overlopen we hoe we een zware maag, een opgeblazen gevoel en andere ongemakken kunnen voorkomen.

We hebben net iets te veel (want veel te lekker) gegeten... en dan komt de spijt. Met een zwaar en opgeblazen gevoel en loomheid betalen we de rekening. Het is nochtans niet zo moeilijk om vervelende ongemakken te voorkomen en de feesten in alle sereniteit door te komen.

Onze spijsvertering doorgelicht

Ons digestief systeem heeft niet alleen met onze maag te maken: het begint al in de mond! “De spijsvertering start bij het speeksel”, zegt de diëtiste Brigitte Bertrand. “Door te kauwen mengen we onze voedingsstoffen met speekselenzymes, die de vertering makkelijker maken.” Dit is dus een eerste, belangrijke stap en dat niet alleen omdat het het volume van het voedsel vermindert. In feite weten we dat ook wel allemaal, maar omdat we weinig tijd hebben of een beetje nerveus zijn, slikken we ons voedsel veel te snel door. Wanneer we het voedsel niet voldoende hebben gekauwd, kunnen we echter last krijgen van flatulentie. Dit is al één goede reden om een beetje moeite te doen!

Daarna zakt ons voedsel in de slokdarm om dan in de maag te glijden, waar het zich mengt met verschillende maagsappen. Daar blijft het, afhankelijk van de samenstelling van de maaltijd, twee tot vier uur. “Hoe meer eiwitten en vet, hoe langer het voedsel in de maag blijft”, zegt Brigitte Bertrand. “En uiteraard zal de vertering langer duren als je langer eet, wat het geval is bij feesten. In ieder geval is het de taak van de maag om wat we hebben gegeten om te zetten in een soort pasta, een voedingsbol, die dan in de dunne darm glijdt.”

De passage door de dunne darm is essentieel, vermits de voeding daar chemisch worden getransformeerd zodat de basisingrediënten die ze bevat (eiwitten, vetten, suikers, water, vitamines, minerale zouten...) doorheen het darmslijmvlies kunnen dringen en zo de bloedbaan bereiken. De overbodig geworden residuen – zoals de vezels – worden doorgesluisd naar het colon, waar ze worden uitgescheiden in de vorm van stoelgang.

De volgende dag: een soepje en wandelen

Een lekkere feestmaaltijd met smaak opeten is één ding, de volgende dag correct reageren is een tweede. “Het is aangeraden dan wat lichter te eten, zodat ons organisme kan recupereren. Maar de volgende ochtend helemaal niets eten, is overdreven. Neem liever een beschuit of een geroosterde boterham dan helemaal niets. Een interessante optie voor ’s middags en ’s avonds is een soepje, liefst huisgemaakt. Dat verteert makkelijk, vraagt weinig energie en brengt toch voldoende mineralen, vezels en vocht aan.”

Een tweede aandachtspunt van deze recuperatiedag is dat u wat fysieke activiteit in uw programma opneemt: “Een stevige wandeling in de frisse lucht is perfect. Terwijl u wandelt, bewegen de buikspieren immers voortdurend. Ze masseren de ingewanden, waardoor de darmtransit versnelt.” Uiteraard is ook hier overdaad uit den boze: ga niet te geweldig sporten, want uw organisme is al met een grote inspanning geconfronteerd!

Na een kleine zonde...

We weten allemaal wel dat we met de feesten niet mogen overdrijven, maar soms is het moeilijk om onszelf op het rechte pad te houden. U bent uitgenodigd en durft niet te weigeren wat u wordt aangeboden, of u hebt gewoon enorm veel zin in al die lekkere dingen en laat u eens goed gaan. Met een beetje geluk komt u er nog goed vanaf. Hebt u iets meer pech, dan wordt u geplaagd door een indigestie of met maagzuur.

Een indigestie is een geheel van symptomen: een opgeblazen gevoel, een bleke teint, een slechte smaak in de mond, hoofdpijn, soms diarree. U heeft alleen maar zin om te slapen en te wachten tot het overgaat... “Een indigestie kan ook gepaard gaan met galblaasproblemen, want de gal wordt bij een slechte vertering zeer zwaar op de proef gesteld. Dan hebt u na de maaltijd pijn aan de rechterkant van de buikstreek en een zwaar gevoel.” Homeopatische midddeltjes zoals nux vomica en antimonium crudum, wat rust en aftreksels van verbena, rozemarijn of munt kunnen de symptomen afzwakken.

“Ook met reflux krijgen feestvierders wel eens te maken. Dit is het gevolg van een te hoge zuurtegraad in de maag, die vooral na een overdaad aan alcohol of koffie kan optreden”, weet Brigitte Bertrand. “Door deze middelen verslapt de sluitspier van de slokdarm, waardoor er maagzuur terug kan vloeien. Een te vetrijke maaltijd kan echter ook dat gevoel van branderigheid veroorzaken, want de vertering van vetten is traag en vereist en grotere productie van maagsap. Indien u er last van hebt, is het aan te raden de kleren wat losser te maken en niet te gaan liggen.”

In de apotheek zijn een aantal zuurremmers (zout, klei...) vrij verkrijgbaar, maar aangeraden wordt, ze enkel op advies van de apotheker én uitzonderlijk te gebruiken. Met wat rust, een lichte soep en een beetje geduld, betert het meestal ook wel.

Trucs die (niet) helpen

Vichywater drinken: een goed idee! Vichy oefent een positieve werking uit op de spijsvertering, want Vichy is heel rijk aan bicarbonaat dat de zuurtegraad van de maag vermindert en ervoor zorgt dat de maaginhoud sneller verdwijnt. Het wordt aanbevolen tijdens een copieuze maaltijd en ook de volgende dag. “Ik raad aan tijdens de maaltijd een glas wijn af te wisselen met een glas water”, zegt Brigitte Bertrand. “Zo drinkt u enerzijds minder alcohol, en anderzijds compenseert u het dehydraterende effect van alcohol met het water.”

Een digustiefje drinken tussendoor: foei! In Normandië is het een gewoonte om tijdens een copieuze maaltijd een pauze in te lassen en dan een digestiefje (zoals een Calvados) te drinken. Dit zou de spijsvertering bevorderen en nadien zou je er weer volop tegenaan kunnen gaan. Fout! De maag zal een beetje opgepept worden door de alcohol en wil er weer volop tegenaan, dat klopt wel. Maar op het vlak van de vertering brengt dat geen zoden aan de dijk, zelfs integendeel, want alcohol lost de vetten niet op.

Het rustig houden: een gouden raad. Vertering eist energie! Het is dus normaal dat we een klopje krijgen na een maaltijd. “Vandaar de raad om niet zwaar te sporten net nadat je gegeten hebt. Onze energie wordt dan opgeëist door de vertering. Een kleine wandeling daarentegen, kan best.” Onze spijsvertering haar werk laten doen en zelf een pauze inlassen, is perfect. Maar... weet wel dat een horizontale positie de spijsvertering vertraagt. Het beste is u even in en comfortabele fauteuil te zetten, de benen lichtjes omhoog en de rugsteun wat naar achteren.

Het feestmenu aanpassen: de simpelste oplossing! “Het is zo gemakkelijk om een opeenvolging van vette schotels te vermijden. Bijvoorbeeld door voor zalm op toast te kiezen dan voor vlees in een saus. Dat zal gemakkelijker verteren en we krijgen niet het gevoel een baksteen op de maag mee te zeulen.” We voegen best ook een portie groenten toe, want voldoende vezels versnellen de darmtransit.

Koffie met melk drinken: fout! De liefhebbers van een stevige kop koffie met melk zullen ontgoocheld zijn, want deze combinatie is zeker geen goed idee. “Het is een bom voor de maag. Want een keer in de koffie, klontert de melk en wordt ze moeilijk verteerbaar. Zwarte koffie is beter.” Voor de slimmeriken onder ons, bestaat er echter wel een tussenpoortje: “Een scheutje (afgeroomde) slagroom zal minder nefast zijn voor de vertering dan een wolkje melk.”

Citroensap drinken: geen mythe! Citroen beïnvloedt op een positieve manier het evenwicht tussen zuur en base. “Onze voeding (vooral vetten en eiwitten) maakt ons organisme zuurder. Maar ondanks haar zure smaak wordt citroensap basisch wanneer het verteert. Wat citroen laat de weegschaal dus weer naar de goede kant overhellen, een positief effect dat zeker niet verwaarloosbaar is.”

Paddenstoelen en maïs vermijden? Inderdaad! “De darmen verteren paddenstoelen niet. Vindt u ze toch op uw bord, dan blijft er maar één zaak te doen: goed kauwen! Hetzelfde geldt ook voor maïs.”

Een aspirine slikken? Lost niets op! Het vertrouwde tabletje werd vroeger vaak aanbevolen na een zware maaltijd, en heeft lang op deze mythe overleefd. Vandaag is het echter bewezen dat het helemaal geen positief effect heeft op de vertering. “Aspirine is geen goede maatjes met de maag.”

Probiotica gebruiken: begin er tijdig mee! De micro-organismen in probiotica oefenen wel degelijk een positieve invloed uit op onze maag-darmflora. “Ze verbeteren de darmtransit en bestrijden flatulentie. Wel goed om te weten is, dat ze slechts een effect hebben zolang je ze inneemt. Van zodra je ermee stopt, werken ze niet meer. Ik raad aan bijvoorbeeld acht dagen voor de feesten met de inname te beginnen. Probiotica zijn zonder voorschrift verkrijgbaar in de apotheek en uw apotheker zal u zeggen welke stammen ( Lactobacillus bulgaricus, Lactobacillus acidophillus, Bifidobacterium longum, enz.) interessant zijn.”

Gwenaëlle Ansieau