Voedselallergie: de behandelingen worden beter

Voedselallergieën zijn zozeer in opmars dat ze de volle aandacht van de wetenschap opeisen. Het positieve gevolg daarvan is, dat die er nu ook in slaagt sommige allergieën te genezen.

Twintig jaar geleden waren voedselallergieën zeldzaam”, zegt pneumo-allergoloog dr. Xavier Van der Brempt. “Vandaag zijn ze een echte gesel geworden in de ontwikkelde landen. De oorzaken zijn niet altijd even duidelijk.”

Algemeen wordt aangenomen dat op dit ogenblik 8 % van de kinderen en 3 tot 5 % van de volwassenen allergisch zijn. Bij de eerste gaat het vooral om eieren, koemelk, graan, noten (pinda, amandelen, hazelnoten, walnoten, pistachenoten...), peulvruchten (linzen, erwten, lupine, soja...) en vis. Bij volwassenen zijn vooral groenten en vruchten de boosdoeners (kers, avocado, banaan, selder, kiwi, appel, peer, pruim, peterselie, venkel...) plus noten, peulvruchten, tarwebloem, ei, sesam, vis, schaaldieren en koemelk.

Zelfdiagnose

Mag je nooit buitenshuis gaan eten als je lijdt aan een bepaalde allergie? Of moet je in het restaurant altijd uitgebreid navragen wat de ingrediënten zijn? Moet je een lijstje opsturen met verboden ingrediënten naar de mensen die nog het geduld opbrengen om je uit te nodigen voor een maaltijd? Dat maakt het leven niet eenvoudig. Het vervelende is dat we de neiging hebben onszelf een allergie toe te schrijven, terwijl het enkel een simpele intolerentie betreft. Het verschil is, dat in het geval van een echte allergie ons immuunsysteem reageert op een onschadelijke substantie die het als gevaarlijk beschouwt. Ons lichaam maakt dan antistoffen aan van het type IgE (immunoglobuline E, ook immuunglobuline of gammaglobuline genoemd) die een allergische reactie veroorzaken. Deze antistoffen zijn opspoorbaar in het bloed maar als uw klachten altijd optreden wanneer u in contact komt met een bepaalde stof, dan hebt u uiteraard geen bloedonderzoek nodig om te beseffen wat er aan hand is.

Verschillende symptomen

Een voedselallergie uit zich niet noodzakelijk in maag-darmklachten en de symptomen variëren volgens de leeftijd. “Bij kinderen en adolescenten zien we vaak eczema, atopische dermatitis, netelroos, astma, digestieve problemen,... opduiken”, zegt de allergologe prof. Anne-Denise Monneret-Vautrin. “Bij volwassenen gaat het veeleer om problemen ter hoogte van het strottenhoofd, zwellingen in het aangezicht, de oogleden en lippen, netelroos, buikklachten en/of buikloop, astma, bewusteloosheid, duizeligheid, bloeddrukdaling...”

Hoe ouder je wordt, hoe groter het risico op een anafylactische shock.

Een dergelijke voedselallergie kan om het even wanneer, en om het even op welke leeftijd voor de eerste keer optreden. “Een reden te meer om snel een specialist te raadplegen van zodra u symptomen vaststelt”, raadt dr. Van der Brempt aan. “Eerst zullen dan huidtesten worden gedaan, daarna bloedafnames om de ernst van de allergie in kaart te brengen, of om ze uit te sluiten.”

Nieuwe diagnosetechnieken

Huidtesten vormen dus een eerste stap in het detecteren van de uitlokkende stof(fen). De strips bevatten allergenen (stukjes groenten of fruit) en worden aangebracht op de rug of op de voorarm. Zo vermengen ze zich pijnloos en snel met de bovenste lagen van de opperhuid. Eventueel kunnen na enkele minuten al de eerste reacties optreden, onder de vorm van papeltjes die dan worden geanalyseerd. De bloedafname meet de specifieke antistoffen die de allergie veroorzaken (IgE). Tegenwoordig beschikken we ook over voldoende diag-nostische middelen die toelaten het verschil te maken tussen een goedaardige gevoeligheid en een ernstige allergie. Omdat zij genetisch vervaardigd zijn, bieden ze een constante kwaliteit bij het bepalen van het specifieke IgE dat op een bepaald allergeen reageert. En zij zijn relatief goedkoop. Maar het belangrijkste is uiteraard dat ze ons in staat stellen, een vrij onschuldige en goedaardige gevoeligheid te onderscheiden van een ernstige allergie met soms zeer zware gevolgen. Deze tests laten ons dus toe een meer adequate therapie voor te stellen. Maar let op, ze zijn nog niet bruikbaar voor alle allergenen! De tests moeten dus zeker geval per geval worden bekeken en mogen enkel gebeuren onder toezicht van een gespecialiseerde arts...”

Homeopathische dosis

“Tot nu toe bestond de enige behandeling erin, het specifieke voedingsmiddel dat de allergie veroorzaakte niet meer te gebruiken”, stelt prof. Monneret-Vautrin. “Helaas stelden we dan al te vaak vast dat de allergische persoon na het volgen van een dergelijk dieet het allergeen helemaal niet meer verdroeg. Deze therapie voorkomt dus crisissen maar een oplossing bieden, doet ze niet.”

Vandaag beschikken allergologen echter over een andere oplossing die heel mooie resultaten biedt en die het dagelijkse leven van de patiënt een stuk leefbaarder maakt. Dit wordt het protocol van de orale tolerantie genoemd (of orale reïntroductie) en houdt in dat getracht wordt de bewuste voedingsstoffen beetje bij beetje opnieuw via orale weg toe te dienen. Elke dag krijgt de patiënt dus minuscule hoeveelheden van het allergeen onder medische begeleiding toegediend. Na 18 maanden stel je vaak een genezing vast bij allergieën tegen melk, eieren, tarwebloem, vis... En we denken dat het binnenkort ook mogelijk wordt op deze manier pindanotenallergie aan te pakken.”

Een strikte reglementering

Overal in Europa is het verplicht op de etiketten van voedingsmiddelen de aanwezigheid van bepaalde allergenen te vermelden. Dat zijn er in totaal veertien (zie het kadertje onderaan). Het doel is het leven van de patiënten leefbaarder te maken omdat ze de allergenen tijdig kunnen opsporen en zo crisissen voorkomen.

“De referenties moeten op een voor de consument zo duidelijk mogelijke manier worden vermeld”, legt dr. Jean Pottier uit. Hij is voedingsexpert bij de Federale Overheidsdienst Volksgezondheid. “De industrie mag zich niet tevreden stellen met zomaar granen of noten te vermelden. Het moet veel preciezer. Indien bijvoorbeeld lactoserum wordt vermeld, moet de producent verplicht verduidelijken dat het om melk gaat. En uiteindelijk moet de totaliteit van de ingrediënten, ook deze die slechts in minimale hoeveelheden aanwezig zijn, op de verpakking worden vermeld.”

Nuts, noten, noix

De realiteit toont helaas een minder vrolijk beeld: de etikettering is niet altijd compleet, ze staat vaak in minuscule lettertjes afgedrukt en dan ook nog in een kleur die het moeilijk maakt ze te ontcijferen. Bovendien ontsnappen individuele porties en vracproducten aan deze verplichting. “En dan zwijgen we nog over vermeldingen als Kan sporen bevatten van... of Gefabriceerd in een atelier waar ... wordt gebruikt. Dit houdt de industrie buiten schot”, zegt dr. Van der Brempt.

Ook de vertaling van de ingrediëntenlijst zorgt soms voor problemen. “Zo duidt het Engelse woordje nuts op álle notensoorten, terwijl het vaak wordt vertaald als noten (in het Nederlands) en noix (in het Frans). Wie bijvoorbeeld allergisch reageert op amandelen, denkt dan dat hij zich geen zorgen hoeft te maken... en krijgt prompt een allergische aanval. Dit terwijl hij de verpakking heel nauwlettend had gelezen.”

De oplossing? Vergeet bij het winkelen uw leesbrilletje niet, uw rekenmachine en neem voor alle zekerheid ook maar een woordenboek mee én een medische encyclopedie!

Michèle Rager