Vlaanderen verhoogt miserietaks

In Vlaanderen werd het verdelingsrecht opgetrokken van 1% naar 2,5 %. Er geldt wel een sociale correctie die de fiscale pil helpt te verzachten.

Successierechten worden betaald op het vermogen dat geërfd wordt. Wanneer een onroerend vermogen gedeeld wordt tussen verschillende eigenaars en één van de onverdeelde eigenaars het deel van de andere(n) over koopt, moet hij geen successierechten betalen maar een veel lager verdelingsrecht. In Vlaanderen werd dit verdelingsrecht nu opgetrokken van 1 naar 2,5 % (in Brussel en Wallonië geldt nog het tarief van 1%). Het verdelingsrecht wordt vaak echtscheidingstaks en miserietaks genoemd omdat het geheven wordt als één van de ex-echtgenoten het deel in de gezinswoning van de andere over koopt. Maar deze termen dekken slechts een deel van de gevallen waarin de taks van toepassing is.

Wanneer geldt een verdelingsrecht?

Tussen mede-eigenaars

Het verdelingsrecht geldt als een eind wordt gemaakt aan de onverdeeldheid van een onroerend goed of wanneer tussen onverdeelde mede-eige-naars onverdeelde delen worden overgedragen. Hoe de onverdeeldheid is ontstaan is niet relevant.

Voorbeeld 1: drie broers – Tom, Bert en Carl – erven samen, elk voor één derde, van hun moeder (weduwe) de gezinswoning. Tom koopt Bert en Carl uit en wordt dus alleen-eigenaar. Dan geldt het verdelingsrecht. Ook als Tom enkel Bert zijn deel afkoopt, wordt het verdelingsrecht geheven.

LET OP! Het verdelingsrecht geldt enkel tussen mede-eigenaars. Zodra er een derde partij in het spel is, is het veel hogere kooprecht van toepassing.

Voorbeeld 2: Tom en Bert kopen samen een investeringsgoed. Wat later verkoopt Tom zijn onverdeelde helft aan Pieter. Deze laatste zal hierop 10% kooprechten betalen als het onroerend goed in Vlaanderen ligt (12,5 % elders in het land).

Bij een scheiding

Scheiding moet hier in de brede zin van het woord begrepen worden. Een echtpaar gehuwd onder het wettelijk stelsel koopt voor rekening van de huwelijksgemeenschap een perceel grond waarop vervolgens de gezinswoning wordt gebouwd. Gaat het koppel uit elkaar en neemt één van hen de woning over, dan zal hij een verdelingsrecht betalen.

Hetzelfde geldt voor een koppel getrouwd met scheiding van goederen, of een samenwonend koppel waarbij de ene de onverdeelde helft van de andere over koopt.

Idem dito wanneer twee zakenpartners samen een bedrijfsgebouw hebben gekocht en achteraf één van hen zich uit de zaak terugtrekt en zich laat uitkopen.

Omzetting van erfrechtelijk vruchtgebruik

Om het verdelingsrecht toe te passen moet er in principe een onverdeeldheid zijn. Dit betekent dat partijen op het goed gelijke of met elkaar concurrerende rechten hebben. Zo is er bijvoorbeeld onverdeeldheid tussen twee volle eigenaars, of tussen twee blote eigenaars of vruchtgebruikers. Tussen een louter blote eigenaar (bijvoorbeeld de kinderen na het overlijden van één ouder) en een louter vruchtgebruiker (de langstlevende ouder) is er strikt gezien dus geen onverdeeldheid omdat ze niet dezelfde rechten bezitten.

Toch wordt uitzonderlijk ook in dit geval het verdelingsrecht toegepast als het vruchtgebruik van de langstlevende echtgenoot omgezet wordt in volle eigendom, in een geldsom of in een rente.

Hoeveel betalen?

Het verdelingsrecht bedroeg tot voor kort 1%. Sinds 1 augustus 2012 is dit in Vlaanderen opgetrokken tot 2,5%. De datum van de onderhandse overeenkomst telt. Dateert deze nog van voor 1 augustus 2012 en wordt de notariële akte pas nadien getekend, dan kan men toch nog de 1% doen gelden.

Waarop betalen?

– Houdt de onverdeeldheid volledig op te bestaan, dan wordt de 2,5% geheven op de totale (tussen partijen overeengekomen) waarde, met als minimum de objectieve verkoopwaarde van het onroerend goed op de markt.

Voorbeeld: Inge en Tom zijn samen elk voor de helft eigenaar van een appartement (waarde euro 200.000) en Inge koopt het deel van Tom over.

Heffing: euro 200.000 x 2,5% = euro 5.000.

– Is er daarentegen enkel overdracht van een onverdeeld deel zonder dat de onverdeeldheid volledig stopt, dan wordt het verdelingsrecht geheven op de (verkoop)waarde van het overgedragen deel.

Voorbeeld: Tom, Bert en Carl zijn samen elk voor een derde eigenaar van een onroerend goed (waarde euro 300.000) en Tom koopt het deel van Bert over. Heffing:

euro 100.000 x 2,5% = euro 2.500.

Eric Spruyt, notaris, docent KULeuven en HUB, Brussel