Virtuele knuffels van oma en opa

Om de verspreiding van het coronavirus tegen te gaan, mochten grootouders en kleinkinderen elkaar wekenlang niet meer zien. Voor de oma's en opa's die hun oogappels geregeld gingen oppikken aan de schoolpoort, en dit van de ene op de andere dag niet meer mochten, kwam dit extra hard aan. Maar ook wie zijn kleinkinderen voornamelijk op feestdagen en verjaardagen ziet, miste hun warmte, hun plakhandjes, hun kirrende stemmetjes,... Kortom, het leven dat ze in de brouwerij brengen. En dat kan geen enkel raambezoek of skypegesprek vervangen. Dat blijkt ook uit een grootschalige bevraging van het Kenniscentrum Gezinswetenschappen van de Hogeschool Odisee. "Het gewoon samenzitten, het knuffelen, samen spelen, ongedwongen in mekaars omgeving zijn,... Dat kunnen sociale media niet vervangen", stelt Hans Van Crombrugge, hoofdlector Pedagogiek, vast. "In het begin is het nog aantrekkelijk voor grootouders en kleinkinderen om virtueel contact te houden, maar het is moeilijker om de aandacht erbij te houden, zeker voor kleine kinderen." Cijfers zijn er niet, maar de interna-tionalisering van bedrijven, het inschakelen van expats en migranten op de arbeidsmarkt, doet vermoeden dat steeds meer grootouders opgroeiende kleinkinderen hebben aan de andere kant van de wereld. Van de respondenten van de Grote Grootouderbevraging van de Gezinsbond uit 2016 zegt 6% kleinkinderen in het buitenland te hebben. Dankzij het internet en de sociale media kunnen zij gemakkelijker in contact blijven met elkaar dan pakweg 20 jaar geleden. Maar ook zij stoten wellicht op de limieten van dat virtuele grootouderschap, vermoedt Hans Van Crombrugge. "Grootouders die virtueel contact hebben met hun kleinkind zijn veel meer afhankelijk van de ouders. Die bepalen wanneer er geskypet kan worden en beïnvloeden op die manier mogelijk ook de inhoud van het gesprek. Een kleinkind dat alleen is met oma of opa zal misschien andere dingen vertellen. Dat hoeft daarom niets spectaculairs te zijn. Maar vanaf de derde kleuterklas merk je dat kinderen het belangrijk vinden om contact te hebben met familieleden met wie ze niet in een opvoedingssituatie zitten, omdat ze dan ongestoorder kunnen praten. Vaak zijn dat de grootouders." Naarmate de kleinkinderen ouder worden, worden ze zelf actiever op sociale media en komt er mogelijks meer ruimte voor de grootouders om zonder bemiddeling van de ouders contact te houden. Wil je de band met de kleinkinderen in dat verre land levendig houden, dan moet je momenten en manieren vinden waarop je toont dat je aan hen denkt. Met een telefoontje of berichtje op verjaardagen, op de eerste schooldag, voor of na een belangrijke voetbalwedstrijd of een muziekconcert,... laat je merken dat je betrokken bent. "Belangrijk is dat je probeert de ouders voor te zijn, zodat het kleinkind hen trots kan vertellen: oma heeft gebeld om me geluk te wensen of opa is de enige die mij nog papieren verjaardagswensen stuurt!", geeft Hans Van Crombrugge mee. Uiteraard blijft lijfelijk contact enorm belangrijk. Er zijn immers momenten die op geen enkele manier gecompenseerd kunnen worden met een videocall. De geboorte en de eerste levensmaanden van een kleinkind, bijvoorbeeld. "Mensen die tijdens de lockdown grootouder zijn geworden, vinden het problematisch dat ze dat pasgeboren kindje niet hebben kunnen vasthouden. En heel vaak zie je dat wie op het punt staat grootouder te worden van een kind in het buitenland, de periode rond de geplande bevalling in de buurt probeert te zijn. Of oma en opa zijn bereid alles te laten vallen om meteen naar hun kersverse kleinkind af te reizen", zegt Hans Van Crombrugge.En ook later zijn die live ontmoetingen erg belangrijk om samen ervaringen op te doen, waarop je dan virtueel kan verder bouwen. Maar niet enkel dat: via oma en opa hebben de kleinkinderen vaak ook contact met hun tantes en ooms, neefjes en nichtjes, met het nest waarin hun ouder is opgegroeid. Gelukkig is er niet enkel gemis. Grootouders en kleinkinderen die ver van elkaar verwijderd zijn, zoeken naar creatieve alternatieven om met elkaar in contact te blijven. Die kunnen erg verrijkend zijn en de betrokkenheid zelfs verhogen. In coronatijden helpen grootouders mee met het afstandsleren, kleinkinderen geven online concertjes, een opa leert zijn kleinzoon schaken via het internet,... "Een ander voordeel van kleinkin- deren in het buitenland, is dat je wereld groter wordt. Je ervaart aan den lijve andere gewoonten, andere culturen, een taalverschil", aldus Hans Van Crombrugge. "Dat taalverschil is soms frustrerend, maar iedereen doet zijn best om ermee om te gaan. Grootouders zijn meestal heel onbevangen naar hun kleinkinderen toe, ze zijn milder in hun oordeel. Dat maakt dat ze bepaalde gewoonten, die ze in een andere context misschien raar zouden vinden, beter gaan begrijpen."