Verdwenen in de nacht

Een contactpersoon bij een Amerikaanse bank in Brussel vertelde mij het vreemdste beleggersverhaal ooit. Het gaat als volgt: “Een van mijn klanten stapt op een dag triomfantelijk mijn bureau binnen. Omdat ik hem ken én omdat ik weet dat hij een groot bedrag van zijn rekening heeft gehaald, houd ik mijn hart vast. En terecht. Hij komt me vertellen dat hij een betere vermogensbeheerder voor zijn geld heeft gevonden dan onze bank. Een die het dubbele biedt!” Wanneer de bankier de klant vraagt hoe dat kan, verwijst hij naar het geld dat banken van dag tot dag aan elkaar lenen, naargelang hun behoeften op korte termijn. “U zei toch dat u mijn geld van dag tot dag belegde”, steekt de klant van wal. “Wel, ik heb iemand gevonden die dat ook ’s nachts doet. Dat brengt dus het dubbele op.” Het vervolg raad je zo: het geld van die dwaas heeft hem helemaal niet het dubbele opgebracht: het is verdwenen in de nacht...

Ben ik te streng als ik hem een dwaas noem? Had ik hem eerder naïef moeten noemen, met een vleugje medelijden? Niet echt: het volstaat niet naïef te zijn om de prooi te worden van oplichters. Hun slachtoffers geven meestal ook blijk van zoveel hebzucht dat ze zich een rad voor de ogen laten draaien.

Denk maar aan het Madoff-schandaal dat in 2008 in New York uitbrak. Het grootste in de geschiedenis, waarvan de schade op zo’n 50 miljard werd geraamd. Hoe is het mogelijk dat een vermogensbeheerder onophoudelijk duizelingwekkende winsten boekt, zonder dat hij daarvoor ooit de minste uitleg geeft? Eenzelfde blindelings vertrouwen overheerste toen Stéphane Bleus, de kleine Belgische Madoff, in 2014 werd gearresteerd. De portefeuilles van zijn klanten werden maar voor 20% geïnvesteerd. In die omstandigheden is het zo goed als onmogelijk om meerwaarden met twee cijfers te realiseren. Zelfde verhaal ook bij de Chinese Madoff, Ding Ning, die vorige maand werd ontmaskerd. Hij zou 900.000 spaarders 7 miljard euro afhandig hebben gemaakt. Je kan toch geen 14,6% opbrengst garanderen op een bankrekening, als het normale rendement amper 1,5% bedraagt.

Maar je kan die Chinese spaarders moeilijk iets verwijten: het zijn beginners die ongewapend het wild kapitalisme tegemoet treden dat hun land overspoelt. De valkuil is nochtans altijd dezelfde: het verlangen naar meer doet de dwaas geloven in iets ongeloofwaardigs. Niet iedereen heeft de capaciteit, de ervaring, noch de tijd om mooie resultaten te boeken op de beurs, op de kunst- of op de vastgoedmarkt. Maar (bijna) iedereen beschikt over de eigenschap van de slimme spaarder die valkuilen vermijdt: gezond verstand. Op voorwaarde dat je je niet laat verblinden!

Hebzucht doet de dwaas geloven in iets ongeloofwaardigs