Vasten, een nieuwe vorm van therapie?

Is vasten op weg om een remedie te worden voor de kwalen van deze tijd, die gekenmerkt wordt door excessen? Vasten is in elk geval weer helemaal terug van weggeweest maar dan als therapie, zowel preventief als curatief.

Is onze voeding – die rijkelijk voorhanden is en in sommige opzichten toxisch – verantwoordelijk voor de forse toename van chronische aandoeningen als diabetes type 2, een te hoge bloeddruk of een hoge cholesterol, en ook van kanker? Eén ding staat vast: nooit eerder in de geschiedenis was er in het Westen het hele jaar door zo’n overdaad aan voedsel beschikbaar als nu. Ook voor ons genetische systeem is dit een nieuw gegeven. Volgens tal van specialisten is ons menselijke organisme nochtans eerder afgestemd op perioden van schaarste. In de loop van onze evolutie hebben we immers leren omgaan met honger om te overleven. Mogen we daaruit besluiten dat het dus normaal is dat ons overvoede lichaam in de problemen komt?

Gevaarlijk of genezend?

In Rusland, Duitsland en de Verenigde Staten nemen artsen en biologen nu al bijna 50 jaar een aantal positieve effecten van het vasten waar in hun dagelijkse praktijk.

Bij ons is dokter Thierry Schmitz, natuurgenezer en pedagogisch directeur van het Institut Européen de Médecine Naturelle (IEMN) rotsvast overtuigd van de therapeutische kracht van vasten. “Neen, vasten is niet gevaarlijk als je er goed mee omgaat. Het is zoals autorijden: je moet het slim en natuurlijk aanpakken.”

Laten we maar met de deur in huis vallen: vasten om af te slanken is geen goed idee. “Dat is de kortste weg richting jojo-effect: bruusk gewicht verliezen, vervolgens weer snel en nog veel meer bijkomen”, verduidelijkt dokter Schmitz. “Een vastenkuur moet je zien als de grote lenteschoonmaak van je huis. Omdat er almaar meer giftige stoffen in het milieu en onze voeding aanwezig zijn, vooral voor wie niet biologisch eet, is zo’n grote schoonmaak echt wel belangrijk!”

Uit waarnemingen bij patiënten blijkt dat vasten het herstelvermogen van het lichaam een boost geeft omdat het een hormonale en neuroendocriene aardverschuiving teweegbrengt. We stellen vast dat een vastenkuur het bloed zuivert: de bloedsuikerspiegel, het insulinegehalte en het cholesterolgehalte dalen. Dat zou een erg positieve impact hebben op diabetes type 2, obesitas, hypertensie en hypercholesterolemie en bijgevolg hart- en vaataandoeningen kunnen voorkomen.

Ook patiënten met chronische ontstekingsziekten en reumatische aandoeningen, allergieën, migraine, astma en fibromyalgie zouden gebaat zijn bij een vastenkuur.

En er werden nog positieve effecten waargenomen: minder stemmingswisselingen, minder angst, minder lichamelijke en geestelijke uitputting. Het gebrek aan zout zorgt ervoor dat we veel water kwijtraken. Het herstel van zowel de cellen als de darmflora verloopt vlotter. Geleidelijk aan verbruikt het lichaam minder energie, waardoor de ademhaling en het hartritme vertragen en de bloeddruk daalt. En uiteraard komt ook het spijsverteringsstelsel tot rust.

Het lichaam voedt zich van binnenuit

Wanneer je je lichaam voedsel ontzegt, zet de hormonale omwenteling waarover we het daarnet hadden een mechanisme in gang dat je lichaam toelaat om over te schakelen van zich extern voeden op zich intern voeden door de eigen reserves aan te spreken.

Laat het duidelijk zijn: de eerste drie dagen van een vastenkuur zijn moeilijk. “Als je begint te vasten voel je je niet goed omdat je honger hebt en je lichaam ontgift”, legt dokter Thierry Schmitz uit. Tijdens de eerste 24 uur gebruikt je lichaam zijn glucosereserves op. Vervolgens spreekt je lichaam zijn vetreserves aan, waar het zich tijdens de vastenkuur hoofdzakelijk mee zal voeden. “Het lichaam is een erg intelligente machine. Het spreekt eerst zijn minst nobele reserves aan: zijn vet. Meestal maakt je lichaam vet aan uit de suikers die je eet. Wanneer je gaat vasten, zal je lichaam vet gebruiken om suikers aan te maken.”

Rond de derde dag treedt de zogenaamde acidosecrisis op, het signaal dat de toxines, die zich onder meer in het vet hebben opgestapeld, nu worden afgevoerd. “Wanneer het organisme zijn vetreserves opeet, komen de toxines vrij die erin opgeslagen zijn. Dat ontgiftingsproces gaat gepaard met symptomen zoals misselijkheid, migraine en zweten, soms ook met diarree.”

Na deze twee tot drie aanpassingsdagen vindt je lichaam, dat inmiddels is overgeschakeld op interne voeding, een nieuw evenwicht. “Vanaf dan voel je je licht, helder van geest, met hernieuwde energie en aangescherpte zintuigen. Je krijgt stilaan een gevoel van euforie.”

De klassiekers

Tijdens het vasten is het van het allergrootste belang dat je voldoende vocht binnenkrijgt. Grosso modo bestaan er drie types van vastenkuren: een kuur waarbij je enkel water drinkt, die tot drie weken kan duren en je lichaam de kans geeft alle toxines te elimineren. Daarnaast is er de Buchinger-methode, genoemd naar de Duitse dokter Otto Buchinger (1878-1966) die therapeutisch vasten populair maakte in West-Europa. Bij deze methode mag je behalve water ook vruchtensap, groentebouillon en kruidenthee drinken en gaat er veel aandacht naar gymnastiek, wandelen, meditatie, homeopathie. Een Buchinger-kuur volg je in een gespecialiseerde kliniek. En dan is er nog het intervalvasten of periodiek vasten, waarbij je periodes waarin je eet afwisselt met periodes waarin je 12 tot 24 uur vast.

Hoelang?

Begin je er voor het eerst aan, dan vast je best niet langer dan 24 uur, en bouw je de duur daarna verder op. “Hoe grondig je je lichaam moet zuiveren hangt, net als bij de schoonmaak van een huis, af van hoe netjes of hoe rommelig het er is”, licht dokter Thierry Schmitz toe. “Als je doorgaans niet erg gezond eet, kan het interessant zijn om voldoende lang te vasten zodat je lichaam goed wordt gereinigd en gezuiverd.” Doe je dat best met water of met sap? “Water en sap zijn twee totaal verschillende vloeistoffen”, beklemtoont de natuurgenezer. “Water bevat weinig mineralen. Met vruchten- en groentesap vermijd je een tekort aan mineralen die voor je organisme belangrijk zijn, zoals kalium dat nodig is voor het hart.”

Voorzorgsmaatregelen en contra-indicaties

“Begin nooit te vasten zonder eerst raad te vragen aan een arts die goed met deze materie vertrouwd is”, waarschuwt dokter Schmitz. “Wil je een vrij lange vastenkuur doen, dan moet je altijd eerst bij de dokter langs voor een check-up. Deze vorm van vasten moet ook onder medisch toezicht gebeuren. Vast je slechts één dag, dan zijn die voorzorgsmaatregelen niet nodig.”

Waakzaamheid is zeker nodig als je gezondheidsproblemen hebt. “In dat geval moet je advies inwinnen bij een therapeut die goed vertrouwd is met deze materie om samen te bekijken of een vastenkuur wel slim is”, aldus dokter Thierry Schmitz. “Ik denk dan vooral aan hartpatiënten bij wie tijdens een vastenkuur kaliumtekort kan optreden, wat gevaarlijk is voor het hart. En het spreekt voor zich dat een vrouw die zwanger is of borstvoeding geeft, beter een ander moment uitkiest om te vasten.” Ook nier- en leverproblemen vallen niet te verzoenen met een vastenkuur.

Noodzakelijke voorbereiding

Om je stofwisseling goed voor te bereiden op een periode zonder voeding, doe je er goed aan om vijf dagen voor aanvang van je vastenkuur te stoppen met roken, geen alcohol en stimulerende middelen meer te gebruiken, minder te gaan eten en geleidelijk aan een aantal voedingsmiddelen te schrappen, vooral dan moeilijk verteerbaar voedsel. Eet de laatste dag voor je echt begint te vasten enkel nog fruit en groenten en drink veel.

Ook opnieuw eten na een vastenkuur bouw je best weer stapsgewijs op door eerst fruit en groenten, dan graanproducten en tot slot weer dierlijke eiwitten te eten.

Het resultaat? Een zuivere en serene geest in een gereinigd en gezonder lichaam, dat aanhangers van vastenkuren ertoe aanzet gezonder te gaan leven.

COLETTE BARBIER

Vasten om af te slanken is de kortste weg richting jojo-effect!

Het lichaam is een erg intelligente machine. Het spreekt eerst zijn minst nobele reserves aan, namelijk zijn vetreserves.