Uw ouders thuis opvangen Rechten, kosten en voordelen

Uw vader, moeder of een ander familielid heeft het moeilijk om nog alleen te wonen en u wilt hem of haar in uw gezin opnemen. Maar hoe pakt u dit organisatorisch aan? Welke (financiële) gevolgen heeft deze ‘gezinsuitbreiding’ voor u én voor uw ouder(s)?

Onze samenleving kent een groeiend aantal bejaarden. Zelfs honderdjarigen zijn geen uitzonderingen meer. Velen kunnen thuis nog hun plan trekken, al dan niet met een beetje hulp, anderen verliezen hun zelfstandigheid en kunnen niet meer alleen in hun huis blijven. Een rust- en verzorgingstehuis kan dan een oplossing bieden maar sommige mensen willen hun ouders liever thuis opvangen. Deze oplossing zal fiscaal gestimuleerd worden. Dat heeft onze regering beslist op de ‘grote’ ministerraad in maart. Toch is het een beslissing die vele vragen oproept. Wat betekent het voor de andere familieleden (bijvoorbeeld voor uw broers of zussen)? Wat verandert er fiscaal, voor uw ouders en voor uzelf? Op welke tussenkomsten hebt u recht? Kan uw ouder nog een beroep doen op de inkomensgarantie?

Duidelijke afspraken

Uit de vele lezersbrieven met juridische vragen die Plus Magazine elke maand ontvangt blijkt hoe delicaat familiezaken vaak kunnen zijn. Niet zelden ontstaan er spanningen wanneer één van de broers of zussen de ouder(s) thuis opvangt. Wantrouwen en jaloezie, het komt in de beste families voor!

Het is dus zeker geen verloren tijd als u een familieraad houdt met uw ouder(s), broers en zussen vooraleer u beslist uw ouders thuis op te vangen. Op de lijst van te bespreken punten mogen de volgende zeker niet ontbreken:

zal uw ouder een financiële bijdrage betalen? Zo ja, hoeveel? En wat denken de andere kinderen daarvan?

zullen uw broers en zussen financieel bijdragen als dat nodig zou zijn (of in de loop der jaren nodig zou worden)?

kunt u op uw broers en zussen rekenen als u er zelf even tussenuit wilt (voor een weekend of een langere vakantie)?

wie zal de kosten op zich nemen als uw ouders hulp van buitenaf nodig hebben (verpleegster, kine, familiehulp)?

wie betaalt de kosten van de verbouwingswerken aan uw huis, die nodig zijn om uw ouders te kunnen opvangen?

wie zal het geld van uw ouders beheren als zij dat zelf niet meer zouden kunnen? Maak in elk geval eerst een inventaris van alle goederen die uw ouders bezitten. Bepaal ook op voorhand hoe regelmatig de beheerder de anderen op de hoogte moet brengen van de stand van zaken. Raakt u het onder broers en zussen niet eens, dan kunt u zich tot de vrederechter wenden, die een voorlopig bewindvoerder zal aanstellen. Dat is meestal een advocaat, maar het kan ook iemand van de familie zijn.

Een goede raad Betrek uw ouders bij alle beslissingen. Het gaat in de eerste plaats om hun leven en hun mening is dan ook van het allergrootste belang. En ook al lijkt het u een beetje misplaatst tussen familieleden, zet alle afspraken altijd heel duidelijk op papier en bezorg alle betrokkenen een exemplaar. Dit document kan van nut zijn als ooit de goede verstandhouding tussen de betrokkenen zoek dreigt te raken.

Administratie

Verzamel van in het begin (én op eenzelfde plaats!) alle documenten die u vroeg of laat nodig kunt hebben:

in verband met het privéleven: identiteitskaart, SIS-kaart, geboorteattest, trouwboekje, een eventuele echtscheidingsovereenkomst, rijbewijs, de gegevens van de notaris als er een testament is

in verband met de gezondheid: gegevens van de huisarts en/of de verschillende specialisten die uw ouders behandelen, een lijst van de behandelingen die bezig zijn, een lijst van de geneesmiddelen die uw ouders moeten innemen, de gegevens van het ziekenfonds

in verband met de financiën: een inventaris van de inkomsten (pensioen, andere vergoedingen), hun onroerende eigendommen en de eventuele inkomsten die daaruit voortvloeien, de andere goede- ren (auto, kunstwerken, juwelen,...), de beleggingen. Zie daarbij ook de eventuele schulden niet over het hoofd, en de leningen die nog lopen...

Verder niet te vergeten: de verzekeringscontracten, de gegevens van de bankier, notaris, boekhouder,...

Belangrijk Neem rustig de tijd om alle gegevens nauwkeurig en volledig te noteren. Het kan later van goudwaarde zijn!

Financiën

Welke financiële veranderingen kan de nieuwe situatie veroorzaken, voor uw ouder en voor uw gezin?

Het ouderlijk huis

Een veel voorkomende situatie is die van de langstlevende ouder, die wel het vruchtgebruik heeft van de ouderlijke woning maar die de naakte eigendom deelt met zijn of haar kinderen. Alle betrokken partijen moeten het in deze situatie eens raken over wat er met het huis te gebeuren staat. Er moet ook beslist worden wat er met de huisraad gebeurt: moet hij verkocht worden, verdeeld onder de familie, geschonken aan derden?

Ook hier: één gouden raad: wat u ook samen beslist, zet het duidelijk op papier!

Het pensioen

Als uw ouder bij u komt inwonen, verandert dat niets aan zijn/haar pensioen en evenmin aan het uwe (in het geval u zelf al met pensioen bent).

Brugpensioen Als bruggepensioneerde ontvangt u een werkloosheidsuitkering en een aanvullende vergoeding van uw werkgever. Het feit dat u uw ouder(s) opvangt, verandert niets aan het brutobedrag van uw uitkering. Maar omdat u een persoon (of twee personen) extra ten laste hebt, verandert dat wel de sociale en fiscale inhoudingen (zie verder bij ‘De fiscus’). Als u wilt weten welk bedrag u zult ontvangen, kunt u het best met een lijst van de inkomsten van uw ouders naar het werkloosheidsbureau stappen en een raming vragen.

Inkomensgarantie voor ouderen (IGO) Wie geen pensioen heeft (of een ontoereikend pensioen) kan in aanmerking komen voor een inkomensgarantie van euro 629,55 per maand voor een alleenstaande en euro 419,70 voor een samenwonende (deze bedragen zijn van toepassing voor 2004).

NIEUW Vroeger werden de inkomsten van de kinderen meegerekend om te bepalen of de ouder recht had op de IGO en hoeveel ze bedroeg. De megaministerraad van maart jongstleden heeft hier verandering in gebracht: vanaf 1 mei 2004 zullen ouders die bij hun kinderen gaan wonen hun IGO verder als alleenstaande ontvangen. Er wordt dus geen rekening meer gehouden met de inkomsten van de kinderen. Ook het basisbedrag van de IGO zal geleidelijk opgetrokken worden. In 2007 zal er een totale verhoging van euro 40 per maand zijn voor samenwonenden en euro 60 voor alleenstaanden.

Het ziekenfonds

Uw ouders zullen in principe aangesloten blijven bij hun eigen ziekenfonds.

Verhoogde tegemoetkoming Genieten uw ouders een zogenaamde verhoogde tegemoetkoming, dan verandert daar niets aan. De verhoogde tegemoetkoming is een ruimer begrip dan de WIGW (weduwen, invaliden, gepensioneerden en wezen ). Het omvat naast deze categorieën onder anderen ook de personen die een tegemoetkoming voor gehandicapten ontvangen, een leefloon of een werkloosheidsuitkering. Om in aanmerking te komen voor de verhoogde tegemoetkoming, mag uw inkomen niet meer bedragen dan euro 12.732 + euro 2357,09 per persoon ten laste.

De maximumfactuur De maximumfactuur zorgt ervoor dat uw gezin niet meer dan een bepaald bedrag gezondheidskosten zelf moet dragen. Dat bedrag hangt af van het gezinsinkomen, dit wil zeggen: van het inkomen van alle personen die onder hetzelfde dak wonen. Er wordt een uitzondering gemaakt voor gezinnen die een afhankelijk persoon opvangen. Deze persoon kan het ziekenfonds vragen om als afzonderlijk gezin te worden behandeld. Dit betekent dat de inkomsten van uw ouders in dat geval niet samengeteld worden met die van de leden van uw gezin. Uw ouders zullen eventueel ook kunnen genieten van een snellere terugbetaling van hun medische kosten.

De familiale verzekering

Als uw ouder bij u komt inwonen, is hij onmiddellijk gedekt door uw familiale verzekering. Uw verzekeringscontract dekt immers alle personen die onder hetzelfde dak wonen. Als uw ouder zelf een verzekering had, kunt u die gerust opzeggen want het is het adres dat telt.

De fiscus

De opvang van ouders brengt slechts in uitzonderlijke gevallen een fiscale verandering mee voor uw gezin. Enkel als de ouders heel lage inkomsten hebben (voor het inkomstenjaar 2003: bruto euro 3113), kunnen zij als personen ten laste beschouwd worden.

NIEUW Op de grote ministerraad van maart werd beslist dat ascendenten (ouders, grootouders) of zijverwanten van 65 jaar of ouder die opgenomen worden in het gezin van hun kinderen of kleinkinderen, als fiscaal ten laste zullen beschouwd worden als hun inkomsten niet meer bedragen dan euro 20.000. De belastingvrije som wordt opgetrokken tot euro 1740 (dit is het basisbedrag dat elk jaar geïndexeerd wordt). Deze maatregel gaat in vanaf het inkomstenjaar 2005, aanslagjaar 2006. Op dat moment zal de belastingvrije som door de indexering dus al een stuk hoger liggen dan het basisbedrag van euro 1740.

De tegemoetkoming voor hulp aan bejaarden

Als uw vader of moeder ouder is dan 65 jaar en afhankelijk, komt hij/zij in aanmerking voor een tegemoetkoming voor hulp aan bejaarden. Om recht te hebben op deze tegemoetkoming, mag zijn of haar inkomen echter niet hoger liggen dan een bepaalde grens.

Inkomensvoorwaarde: om recht te hebben op het maximumbedrag van de tegemoetkoming mogen de jaarlijkse inkomsten van uw ouder(s) niet meer bedragen dan:

euro 12.029,32 voor een wettelijk of feitelijk gezin

euro 9626,65 voor een alleenstaande, een samenwonende of rusthuisbewoner.

Worden meegerekend: 90 % van het pensioen en het kadastraal inkomen van de onroerende goederen waar men eigenaar van is. Er wordt geen rekening gehouden met de eerste euro 1487,36 van het kadastraal inkomen (+ euro 247,89 per persoon ten laste). Als het KI hoger ligt, wordt het bedrag van de overschrijding vermenigvuldigd met 3.

Afhankelijkheid: de graad van afhankelijkheid wordt vastgesteld door een geneesheer van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid. Er worden punten toegekend volgens de moeilijkheden die uw ouder heeft om zich te kleden, te wassen,...

Categorie van Maximumbedrag

afhankelijkheid van de jaarlijkse

tegemoetkoming

7 û 8 punteneuro 805,28

9 – 10 – 11 punteneuro 3073,95

12 û 13 – 14 punteneuro 3737,43

15 – 16 punteneuro 4400,71

17 – 18 punteneuro 5405,66

Voorbeeld: uw vader woont bij u en een geneesheer van de Federale Overheidsdienst Sociale Zaken heeft een afhankelijkheid van 13 punten vastgesteld. Uw vader ontvangt een jaarlijks pensioen van euro 11.000, waarvan 90 % meegeteld wordt, dus euro 9900.

De 13 punten geven hem recht op een tegemoetkoming van maximaal euro 3737,43. Dit bedrag wordt verminderd met: euro 9900 (90 % van zijn pensioen) û euro 9626,65 (de inkomensgrens voor een samenwonende) = euro 273,35.

Zijn tegemoetkoming bedraagt dus: euro 3737,43 û euro 273,35 = euro 3464,08 per jaar of euro 288,67 per maand.

Hoe aanvragen? Als uw ouder niet meer goed te been is, kunt u in zijn plaats de aanvraag doen in uw gemeentehuis (dus niet rechtstreeks bij het ministerie!) U hebt een volmacht nodig en de identiteitskaart van uw ouder. De gemeentedienst registreert dan uw aanvraag en stuurt het dossier door naar de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid, die het verder zal behandelen.

Sociale en fiscale voordelen voor gehandicapten

Als uw ouder een erkende handicap heeft, komt hij in aanmerking voor een aantal sociale en fiscale voordelen: vrijstelling van de autotaks, voordelen op het vlak van huisvesting, belastingvermindering, een sociaal telefoontarief, een sociaal tarief voor elektriciteit en gas, een parkeerkaart, een verminderingskaart voor het openbaar vervoer.

Alle nodige informatie krijgt u bij:

uw gemeente

Handitel (24 u. per dag, 7 dagen per week): tel. 02 548 08 20

diverse verenigingen en federaties voor gehandicapte personen en senioren

de sociale dienst van uw ziekenfonds

de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid, schriftelijk op het adres: Zwartzusterstraat 3C, 1000 Brussel, of via het internet: www.socialsecurity.fgov.be en www.handicap.fgov.be.

Bij deze overheidsdienst kunt u ook de ‘Handigids’ bestellen. U vraagt de gids schriftelijk aan op hetzelfde adres, met vermelding ‘dienst Gehandicaptenbeleid’. Deze gids geeft een overzicht van alle reglementeringen (federaal zowel als gewestelijk) inzake personen met een handicap en de voordelen waarop zij recht hebben.

Hulp van buitenaf

Ouders thuis opvangen kan af en toe zwaar zijn. Wilt u er even tussenuit, hetzij voor enkele uren (bijvoorbeeld om een boodschap te doen) of voor een korte vakantie, dan kunt u terecht bij:

elk ziekenfonds heeft een sociale dienst die u informeert over alle mogelijke vormen van hulp die u er kunt krijgen

de sociale dienst van het OCMW van uw gemeente

de diensten voor thuisverpleging

de diensten voor thuiszorg houden zich specifiek bezig met de begeleiding van uw ouder(s) bij hem (hen) of bij u thuis.

In Vlaanderen is de thuiszorg als volgt gestructureerd:

in de lokale en regionale dienstencentra kunt u hulp krijgen, bijv. om boodschappen te doen

de centra voor dagverzorging bieden tijdelijke opvang overdag, maar ook onder meer hygiënische en verpleegkundige hulp en psycho-sociale ondersteuning als dat nodig is. Zij staan in principe voor iedereen klaar, behalve voor personen die zware medische verzorging en begeleiding nodig hebben

de centra voor kortverblijf zijn verbonden aan een rusthuis en zijn bedoeld voor een langduriger verblijf, met een maximum van 90 dagen per jaar waarvan maximaal 60 opeenvolgend. Het hulp- en dienstverleningspakket is hetzelfde als in een centrum voor dagverzorging maar hier wordt ook verblijf/huisvesting aangeboden.

u kunt ook een beroep doen op de diensten voor gezinszorg (Familiehulp, Landelijke Thuiszorg, enz.)

Meer info over al deze diensten: telefonisch via tel. 02 553 33 22 of op het internet www.wvc.vlaanderen.be/thuiszorg. Op deze site kunt u ook – overzichtelijk geklasseerd per provincie – de adressen van de verschillende diensten terugvinden.

In Brussel kunt u onder andere een beroep doen op:

CSD (Centrum thuiszorg)

Brussel-Hoofdstad

tel. 02 537 98 66

Dienst voor oppashulp û

Regionaal thuiszorgcentrum

Brussel-Halle-Vilvoorde

tel. 053 68 13 02

Familiehulp Brussel

tel. 02 543 79 10 of

www.familiehulp.be

Solidariteit voor het gezin

tel. 02 227 50 40

Jocelyne Minet en Annemie Goddefroy