U hebt gewonnen! Va dertje Staat ook?

Waagt u wel eens een gokje en hoopt u ooit ‘het grote lot’ te winnen? Dan wenst Vadertje Staat u veel succes. Soms pikt de fiscus immers een graantje mee van uw geluk.

Wie kocht nog nooit een biljet van een tombola of loterij? Op de televisie zien we mensen deelnemen aan wedstrijden waarmee ze zelfs een huis kunnen winnen. En de laureaten van de Internationale Muziekwedstrijd Koningin Elisabeth krijgen een pak geld mee. Allemaal gelukkige winnaars... maar is hun prijs helemaal van hen, of moeten ze hun geluk delen met Vadertje Staat?

Directe en indirecte belastingen: het verschil

Om te begrijpen welke prijzen belast worden en waarom, moeten we een onderscheid maken tussen de verschillende soorten belastingen die in België worden geheven.

Inwoners van België betalen om te beginnen belasting op hun inkomsten. Het gaat hier om directe belastingen, wat impliceert dat een vrij duurzame situatie wordt belast. Ieder jaar betaalt u belasting op wat u in de voorbije periode ontving aan loon, pensioen, inkomsten uit beleggingen, enz. Deze belasting wordt ook de personenbelasting genoemd.

Daarnaast worden ook indirecte belastingen geheven. Dit gebeurt telkens een bepaalde handeling wordt gesteld. Wanneer u bijvoorbeeld een huis koopt, betaalt u regis-tratierechten. Koopt u een auto, gaat u naar de kapper of dineert u in een restaurant, dan betaalt u btw. Hieronder bekijken we met welke belastingen winnaars van prijzen te maken krijgen en hoe.

U wint een geldprijs

Goed nieuws voor wie een geldprijs heeft gewonnen. Vermits de directe belasting bedoeld is om vrij duurzame of telkens weerkerende inkomsten te belasten, vallen vrijwel alle geldprijzen buiten deze heffing. Het aantal uitzonderingen is heel beperkt.

Tombola, casino, weddenschap... Of het nu gaat om prijzen die u wint bij wedstrijden in de geschreven pers, via de radio of televisie, of winsten uit tombola’s en loterijen, pronostieken, weddenschappen, casinospelen, enzovoort, al deze prijzen zijn vrijgesteld van de personenbelasting. Zelfs als u wint met Win For Life en dus maandelijks een vast bedrag ontvangt, moet u niets afgeven aan de fiscus.

Prijzengeld vanpaardenrennen Wie in zijn vrije tijd paarden fokt, deze laat deelnemen aan wedrennen en hiermee prijzengeld binnenrijft, moet dit in principe niet aangeven. Maar let op, de concrete omstandigheden spelen hier een belangrijke rol! Zo was de uitspraak van de rechters in twee vergelijkbare gevallen toch verschillend. In een eerste geval oordeelde de rechter dat het door de paardenfokker gewonnen prijzengeld geen beroepsinkomsten waren, maar een beloning voor zijn inzet en ervaring in zijn hobby. In een ander geval besloot de rechter echter dat inkomsten uit een ‘professionele’ uitbating van een renstal en deelname aan paardenrennen wél belastbaar zijn als beroepsinkomsten. Het moet gezegd dat de inkomsten in dit laatste geval vrij groot waren en dat de belastingplichtige bijna geen andere inkomsten had. Maar als paardenfokker en deelnemer aan wedstrijden mag u er dus niet per definitie van uitgaan dat uw prijzengeld belastingvrij is.

Prijzen voor geleerden en kunstenaars Wanneer geleerden en kunstenaars een prijs winnen van méér dan euro 2500 dan is de kans reëel dat ze... pech hebben. Dan moeten zij deze inkomsten namelijk aangeven en worden zij belast, zij het aan een gunsttarief van 16,5 % (afzonderlijk berekend, dus niet opgeteld bij eventuele andere inkomsten). Sommige van deze prijzen zijn echter uitdrukkelijk vrijgesteld van inkomstenbelasting. Zo betaalt iemand die de Internationale Muziekwedstrijd Koningin Elisabeth of de Nobelprijs wint, in België geen belasting.

Samenvattend kunnen we zeggen dat alleen in uitzonderlijke gevallen geldprijzen van wedstrijden of loterijen allerhande, belastbaar zijn voor de directe belastingen. Heel anders liggen de zaken bij de indirecte belastingen, waarmee u te maken kunt krijgen als u een prijs in natura wint.

U wint een prijs in natura

Hebt u geen geld gewonnen, maar een prijs in natura, dan kunt u te maken krijgen met – afhankelijk van de prijs- registratierechten of de btw.

Een onroerend goed (huis, appartement, bouwgrond,...) De nieuwe eigenaar van een onroerend goed moet laten registreren dat het goed hem toebehoort. Concreet betekent dit nog steeds dat een ambtenaar met de hand in een register noteert dat het bepaalde onroerend goed in het bezit is gekomen van mijnheer X of mevrouw Y. Deze registratie is niet kosteloos.

Een wedstrijd of loterij met een onroerend goed als prijs wordt in de wetgeving op de registratierechten beschouwd als een contract tussen de deelnemer en de organisatoren. De deelnemer koopt een lot of neemt deel aan een wedstrijd, de organisatoren verbinden zich ertoe het huis te leveren aan de winnaar. Vermits beide partijen een prestatie leveren, gaat het in juridische termen om een overeenkomst onder bezwarende titel. Dit wil zeggen dat voor de registratierechten de verhouding tussen organisatoren en winnaar op dezelfde manier wordt behandeld als een verkoop. Dergelijke overeenkomsten met betrekking tot een onroerend goed moeten verplicht worden geregistreerd vanaf het moment dat de winnaar bekend is en hij de prijs ontvangt.

Het Wetboek van Registratierechten voorziet in tarieven die afhangen van de waarde van het onroerend goed op het ogenblik dat de winnaar eigenaar wordt. Het tarief hangt ook af van het gewest waarin het onroerend goed zich bevindt: in Vlaanderen bedraagt het registratierecht voor woningen 10 %, in Wallonië en Brussel loopt dit op tot 12,5 %.

Winnaars van een huis of appartement houden er dus best rekening mee dat aan deze prijs nog een fiscaal staartje hangt! Vergeet overigens niet dat de winnaar van een huis de bouwgrond wél moet betalen!

Een waardevolle prijs in natura (een auto, een koelkast,...) Hebt u geen onroerend goed gewonnen, maar een prijs in natura, dan zou u in principe te maken kunnen krijgen met de belasting over de toegevoegde waarde, de btw. Dit is een belasting op goederen en diensten die niet wordt berekend op basis van de toegevoegde waarde û zoals de naam nochtans laat vermoeden -, maar wel op de werkelijke waarde van een goed of een dienst.

In principe wordt in de btw-wetgeving een vrijstelling voorzien voor het inrichten en organiseren van weddenschappen, loterijen, kans- en geldspelen, spelen en wedstrijden. Wanneer u bijvoorbeeld een loterijbiljet koopt, dan moet u hierop geen btw betalen. Wint u een geldprijs, dan is er ook niets aan de hand: geldprijzen vallen buiten de btw.

Heel anders liggen de zaken echter wanneer u een waardevolle prijs in natura wint!

Omdat het organiseren van loterijen en dergelijke vrijgesteld is van btw, mag de organisator de btw die hij betaalde op de waarde van de prijs niet aftrekken van de belasting die hij moet betalen, of ze terugvragen aan de Belgische Staat. Dit in tegenstelling tot de ‘normale’ situatie waarbij een handelaar de door hem betaalde btw in feite doorrekent aan de consument. Wanneer u bijvoorbeeld een brood koopt, dan rekent de bakker u de prijs van het brood aan plus de btw. De btw die u hem betaalde, stort hij dan door aan de Staat, nadat hij er de btw heeft afgetrokken die hij heeft betaald op de ingrediënten die in het brood werden verwerkt.

De organisator van een loterij of wedstrijd moet dus in principe deze btw zelf dragen. In de praktijk echter laten sommige organisatoren de winnaar hiervoor opdraaien. Deze handelswijze is niet uitdrukkelijk opgenomen in de btw-wetgeving of in de officiële commentaren op de toepassing van deze wetgeving. Het is dus perfect mogelijk dat u, wanneer u de winnaar bent van een auto, plots geconfronteerd wordt met een btw-rekening van 21 % op de waarde van de auto.

Een goede raad Wie wil deelnemen aan een kansspel waaraan waardevolle prijzen in natura verbonden zijn, leest dus het best eerst aandachtig het wedstrijdreglement.

Een kleine prijs in natura Wanneer de waarde van uw prijs in natura minder bedraagt dan euro12,50 ontsnapt u aan de btw. Voor de fles wijn die u met de tombola van de voetbalclub hebt gewonnen, hoeft u dus niet in uw portemonnee te schieten.

Besluit

Wie denkt dat een prijs winnen per definitie kosteloos is, vergist zich. De fiscus pikt graag een graantje mee van de meeste tombola’s met prijzen in natura. Als u zekerheid wilt, informeert u het best eerst bij de organisator hoe het fiscale kostenplaatje er uitziet. Belangrijke informatie vindt u ook in het wedstrijdreglement dat u kunt opvragen bij de organisator of soms terugvindt op het deelnameformulier. n

Annemie Baekelandt