U bent vlugger schuldig dan u denkt!

Wie denkt dat een vluchtmisdrijf altijd bestaat uit een laffe daad waarbij een slachtoffer wordt gewond of gedood en de dader het hazenpad kiest om straffeloos te blijven, vergist zich. Soms doet u het zonder het te beseffen!

Vele mensen werden al beschuldigd van een vluchtmisdrijf zonder dat zij beseften dat zij een misdrijf hadden gepleegd. Het overkwam onder meer Steven, Veerle en Caroline. Zij vertellen kort hun verhaal, daarna geeft advocaat Elfri De Neve tekst en uitleg. De cijfers in de getuigenissen verwijzen naar de plaats waar de advocaat dit specifieke probleem bespreekt, en omgekeerd.

Vluchtmisdrijf 1 Steven reed in een gracht

“Ongeveer een jaar geleden ging ik op een zaterdagavond een vriend bezoeken. Toen ik terug naar huis reed, kwam ik met mijn wagen in een gracht terecht. Het was donker en ik kon de wagen er niet op eigen kracht uit krijgen. Omdat achter de gracht een bos lag en ik dus niemand stoorde (2), besloot ik mijn wagen achter te laten en bij mijn vriend te overnachten. Ik had niets beschadigd of niemand aangereden, dus was ik niet van plan de politie te bellen (1). Ik wou enkel de volgende morgen mijn wagen laten wegtakelen. Maar een toevallige voorbijganger was mij voor en belde de politie. Zij vertelden mij dat ik hen had moeten verwittigen want dat zij normaal een alcoholtest hadden moeten afnemen (3). Meer dan een jaar later moest ik voor de politierechtbank verschijnen. In de aanklacht werden twee misdrijven vermeld: het niet in de hand houden van een voertuig en vluchtmisdrijf.

Ik ben uiteindelijk veroordeeld voor het vluchtmisdrijf omdat de rechter ervan uitging dat ik mij wetens en willens aan een alcoholtest had onttrokken door mijn wagen achter te laten tot de volgende dag (4). Ik kreeg een boete van 1000 euro en moest een tijdje mijn rijbewijs afgeven.”

Vluchtmisdrijf 2 Veerle deed een bestuurder bruusk remmen

“Als voetganger (lees: zwakke weggebruiker) ben ik heel voorzichtig. Maar toen ik die dag de straat overstak (zoals het hoort: op de voorziene oversteekplaats voor voetgangers), had ik niet gezien dat er een wagen snel kwam aangereden. De bestuurder moest zo hard remmen dat hij een andere wagen raakte. Ik liep door omdat ik vond dat ik niets met deze zaak te maken had (5). Dat bleek een vergissing. Niet lang daarna werd ik ervan beschuldigd een vluchtmisdrijf te hebben gepleegd!”

Vluchtmisdrijf 3 Carolines ‘slachtoffer’ vond al die paperassen niet nodig

“Onlangs had ik een kleine aanrijding met de wagen die voor mij reed. Ik ben uitgestapt en heb samen met de andere bestuurder onze wagens grondig bekeken. Er was geen noemenswaardige schade. De (toen nog) vriendelijke bestuurder stelde zelf voor om de zaak zo te laten. ‘ Al die paperassen, dat gaat ons meer tijd kosten dan dat het iets oplevert’, waren zijn woorden. Opgelucht (en heel voorzichtig) reed ik naar huis. Mijn opluchting was echter van korte duur want de volgende dag bleek de vriendelijke heer zich bedacht te hebben. Hij was toch naar de politie gestapt en ik werd beschuldigd van vluchtmisdrijf.” (6)

Dit zegt de advocaat

Om al deze zaken te begrijpen, moeten we duidelijk het onderscheid maken tussen twee misdrijven, met name schuldig verzuim en v luchtmisdrijf. Dat zegt advocaat Elfri De Neve.

Wat is schuldig verzuim?

U begaat het misdrijf schuldig verzuim als u geen hulp verleent aan een persoon in groot gevaar. Dit is het geval als u bijvoorbeeld een ongeval veroorzaakt en geen hulp biedt aan het slachtoffer dat in gevaar is. Schuldig verzuim wordt strafbaar gesteld met een gevangenisstraf van 8 dagen tot een jaar en een geldboete van 50 tot 500 euro.

Verzwaring van de straf wordt voorzien als het slachtoffer minderjarig is of als het verzuim ingegeven is door specifieke motieven zoals bijvoorbeeld racisme. Deze strafbepaling zet het morele gebod tot hulpvaardigheid aan mensen in nood in feite om in een afdwingbare juridische plicht om solidariteit en bewustwording tussen de mensen te verkrijgen.

LET OP De wet eist niet dat u heldendaden stelt. Voor het misdrijf is immers vereist dat de verzuimer kon helpen zonder gevaar voor zichzelf of de andere.

Wat is vluchtmisdrijf?

Vluchtmisdrijf is iets heel anders dan schuldig verzuim. U begaat een vluchtmisdrijf als u vlucht om u aan de dienstige vaststellingen (door de politie) van een ongeval te onttrekken. Dit zelfs:

wanneer het ongeval niet uw schuld is

wanneer er geen lichamelijke schade of schade aan derden is. Zijn er toch letsels, dan wordt de straf verzwaard. Letsels zijn dus geen voorwaarde maar wel een reden tot strafverzwaring

wanneer er geen gevaarsituatie is

wanneer u niet zelf het ongeval hebt veroorzaakt, maar de aanleiding van het ongeval was (bijv. door een onverwacht manoeuver waardoor een andere bestuurder een aanrijding veroorzaakt) (zie vermelding 5 in de getuigenis van Veerle).

Het misdrijf vluchtmisdrijf beteugelt dus geen tekortkoming aan een humanitaire solidariteitsplicht maar zorgt ervoor dat de burger die een ongeval veroorzaakt ter plaatse blijft. Zo kan er nagegaan worden of er een strafbare verkeersovertreding werd gepleegd, wat de oorzaak van het ongeval was en of er onder meer schade aan de weg, de gracht, de nutsuitrusting van de weg of de veldvruchten werd toegebracht. De bestuurder van een wagen dient in staat te zijn om een voertuig te besturen, wat volgens de wet ook onmiddellijk na het ongeval moet kunnen vastgesteld worden (3, 4). Een bestuurder mag geen daden stellen waardoor niet meer kan nagegaan worden of hij al dan niet onder invloed was van alcohol, drugs, medicatie. Terzake moet het parket bij een vordering tot veroordeling wegens vluchtmisdrijf inderdaad niet het bewijs leveren dat u onder invloed was op het tijdstip van het ongeval, wel dat u zich door uw gedragingen (bijvoorbeeld door naar huis te gaan en u pas ’s anderdaags aan te bieden) aan de nuttige vaststellingen onttrok (3). Er kan dus sprake zijn van vluchtmisdrijf, zelfs wanneer de bestuurder zich nadien bij de politie heeft aangemeld (1).

Een verkeersongeval maakt steeds een verstoring uit van de maatschappelijke orde, de verkeersveiligheid en het verkeersleven. Een ongeval gebeurt niet zomaar en heeft een aanleiding. Zelfs wanneer de reden van het ongeval niet aan zijn eigen toedoen te wijten is (5), dan nog heeft de gemeenschap er belang bij de werkelijke aanleiding van het ongeval te kennen, zodat zwarte punten kunnen geregistreerd worden, er gebeurlijke verbeteringen aan het wegdek of de signalisatie kunnen aangebracht of er beter gestrooid kan worden, of bijv. een olievlek op de weg verwijderd kan worden. Bovendien kunnen deze vaststellingen leiden tot de werkelijke verantwoordelijken – dat kan bijvoorbeeld de overheid zijn, in haar hoedanigheid van wegbeheerder – of tot vaststellingen van schade en vergoeding daarvan. Zo komt het dus dat u kunt beschuldigd worden van vluchtmisdrijf, zelfs als er geen schade aan derden is (2).

Als de andere de schuldige is...

Zelfs als een ongeval schade aan derden veroorzaakte en u zou oordelen dat de schade louter door de fout van de derde veroorzaakt werd, dan nog zou u zich schuldig kunnen maken aan vluchtmisdrijf. Door de vlucht te nemen zonder de derde in de gelegenheid te stellen tot vaststelling over te gaan en aldus de precieze omstandigheden van het ongeval te kunnen achterhalen, hebt u immers een fout begaan die in oorzakelijk verband staat met de schade geleden door de andere bestuurder. Deze verliest immers een kans om eventueel de aansprakelijkheden te bewijzen. Het gaat niet om een zuiver intellectuele frustratie, maar om een schade die een evident materieel aspect vertoont.

TIP Gebruik bij een ongeval uw gsm of vraag derden de politiediensten of de schadelijders te contacteren terwijl u in de buurt blijft.

TIP Zover de schadelijders aanwezig zijn en er enkel stoffelijke schade is, kunt u met akkoord van de andere partij toch een minnelijke regeling uitwerken. Maar vul in ieder geval een gemeenschappelijke ongevalsaangifte in!

Als er geen schade is...

Na een ongeval met de tegenpartij tot een akkoord komen, de formulieren niet invullen en geen gegevens uitwisselen, is zeer gevaarlijk. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren omdat de andere partij eerst meent zelf aansprakelijk te zijn en belooft haar eigen schade zelf te dragen. Of zij vindt het de moeite niet om een aangifte te doen (6). Het gebeurt meer dan eens dat de andere partij zich nadien bedenkt – al dan niet na advies van derden û en probeert toch de schuld in uw schoenen te schuiven. Als zij dan naar de politie stapt en op de koop toe beweert dat u bijvoorbeeld uw identiteit niet wou kenbaar maken, naar drank rook en/of agressief was, dan wordt het bijzonder lastig dit alles te weerleggen.

LET OP Uitstappen na een ongeval, de schade inspecteren, spreken met de andere bestuurder maar vertrekken zonder zijn identiteit kenbaar te maken, wordt eveneens beschouwd als vluchtmisdrijf (6).

Een bewuste daad

U kunt enkel vluchtmisdrijf plegen als u weet een ongeval veroorzaakt te hebben. Het is best mogelijk dat een bestuurder bij het uitvoeren van een manoeuver iets of iemand heel licht geraakt heeft zonder het te voelen. Indien de verdachte van een vluchtmisdrijf voor de rechtbank kan aantonen dat hij niet geweten heeft een ongeval veroorzaakt te hebben en daarom verder reed, dient de rechtbank hem voor het vluchtmisdrijf vrij te spreken. Uiteraard zal een advocaat dit slechts kunnen pleiten bij zeer minieme schade. Het is aan de politierechter om aan de hand van concrete gegevens te oordelen of de verdachte de schok zou moeten gevoeld of gehoord hebben, of niet.

De bestuurder die in hoge graad van bewustzijnsvermindering naar huis rijdt na een ongeval, pleegt geen vluchtmisdrijf. Het bijzondere opzet om zich te onttrekken aan de dienstige vaststellingen is dan niet aanwezig. Een ongeval veroorzaakt een emotionele schok en in heel wat gevallen bewustzijnsveranderingen. Een goed onder- bouwd pleidooi voor een persoon die na totale ontreddering de plaats van het misdrijf verlaat om zich kort hierna beschikbaar te stellen voor de nodige vaststellingen, zal in vele gevallen uitweg kunnen bieden. Aan de hand van de bijzondere omstandigheden zal een advocaat dus strafvermindering of zelfs de vrijspraak voor het misdrijf kunnen verkrijgen.

WEETJE Een poging tot vluchtmisdrijf is niet strafbaar. Wanneer uit het strafbundel blijkt dat de beklaagde er niet in geslaagd is zich aan de nuttige vaststellingen te ontrekken (zelfs ondanks zijn verwoede pogingen) zal de advocaat van de verdachte aan de hand van een cassatiearrest van 1984 de vrijspraak kunnen krijgen.

Maar een bestuurder die bij een aanrijding betrokken is, zelfs zonder de plaats van het ongeval te verlaten, in een vlakbij gelegen café bier gaat drinken vooraleer de agenten ter plaatse komen, begaat wél een vluchtmisdrijf. Hij heeft immers de vaststellingen over zijn persoon op het moment van het ongeval onmogelijk gemaakt.

Er moet een ongeval zijn

Een vluchtmisdrijf impliceert een ongeval. Voor zover er geen ongeval is, kan er ook geen vluchtmisdrijf plaatsvinden. Een ongeval is een plotse, abnormale gebeurtenis met schadelijke gevolgen. Een langdurige schadeverwekkende omstandigheid is dus geen ongeval. Het kan verkeren. Toen een onervaren advocaat als ultiem redmiddel om een milde straf te verkrijgen, pleitte dat zijn cliënt een blanco strafregister had, antwoordde de rechter snedig dat dit blanco strafregister volgens de letter van de wet ook kon wijzen op het... systematisch plegen van vluchtmisdrijf!

A Elfri De Neve, advocaat, Annemie Goddefroy, Jocelyne Minet