Tuinen vol respect

Ook deze zomer krijgt u, als lezer van Plus Magazine, exclusief toegang tot een aantal uitzonderlijke tuinen in Vlaanderen en Wallonië. Dit jaar kozen we voor vier ecologische tuinen. Geef uw zintuigen de kost: waar de mens de natuur respecteert, krijgt hij veel terug!

Lombardsijde: een peperkoeken huisje

Neen, een mooie tuin hoeft niet noodzakelijk rond een luxevilla te liggen of vele hectaren groot te zijn. Martine Dosselaere (kleine foto, links onder) bewijst dat het ook kan op een oppervlakte van 600 m2 en in een typisch Belgische verkaveling. Het huis dat ze deelt met echtgenoot Frans en dochter Sofie, werd veertien jaar geleden gebouwd en lijkt aan de buitenkant op dat van Hans en Grietje. Dat heeft te maken met het grote aantal klimplanten. De tuin is zowat een catalogus van bloeiende klimmers: verschillende soorten klimroos, clematis, bruidssluier, klimhortensia, kamperfoelie, wilde wingerd, blauweregen en zelfs hop en winterjasmijn. De vele kleuren parelen als stippen op een schilderij – Martine is dan ook een begenadigde aquarelkunstenares. Door het scheppen van doorgangen, poortjes en een pergola lijkt de tuin veel groter dan hij in werkelijkheid is. De overvloed aan potten en beeldjes draagt bij tot een intieme, bijna fee-achtige sfeer.

De principes van het ecologisch tuinieren (zie kaderstukje p. 148) worden hier nauwgezet gevolgd. De beplanting is in lagen opgebouwd (van bodembedekkers tot hoge struiken) zodat de tuin ook in de winter volume houdt. Wilde planten (guldenroede, fluitenkruid, hondsdraf, engelwortel) groeien tussen cultivars. Een kippenren, een kleine moestuin, bessenstruiken, de composthoop en de serre zijn organisch opgenomen in het geheel. De vogels worden verwend met talloze nestmogelijkheden en hier en daar een badje. Een oude teil is een minivijvertje geworden. “Bezoekers geloven me gewoon niet als ik zeg dat ik weinig werk heb in deze tuin”, lacht Martine. “Toch is het zo. In het najaar ruim ik niets op. De verwelkte bloemen geven de tuin in de winter een bijzonder aanzien. In het voorjaar voer ik één keer een grote snoei en opruiming uit en in april wied ik één keer al het echte onkruid weg. Verder geef ik alleen water in droge periodes!”

Waar? M. Van Nassaustraat 9,

Lombardsijde.

Hoe te bereiken? Volg vanaf Nieuwpoort-Stad de richting Westende (let wel: de N318, niet de kustweg). Even vóór de verkeerslichten in Lombardsijde-Dorp neemt u rechts de Zuidstraat. Volg deze straat tot voorbij de bocht naar links, vervolgens de eerste straat rechts (M. Van Nassaustraat).

Bezoekdagen voor de Plus-lezers:

– vrijdag 4 en zaterdag 5 juli

– vrijdag 8 en zaterdag 9 augustus

– telkens van 10 tot 12 uur en van 13 tot 18 uur, toegang gratis

– mooi te combineren met een dagje Westkust!

De grote principes van de ecologische siertuin

Houd de bodem tussen struiken en bomen overal volledig bedekt met beplanting (bodembedekkers en lage vaste planten). Ongewenste planten krijgen dan minder kans.

Gebruik nooit chemische onkruidbestrijders of insecticides en nooit kunstmest. Natuurlijke middeltjes mogen wel. Zelf gewonnen compost is de aangewezen bemesting.

Geef altijd de voorkeur aan inlandse soorten in een grote verscheidenheid.

Verwerk uw tuinafval zelf tot compost.

Houd de tuin vriendelijk voor nuttige insecten en vogels: zorg voor enkelvoudige bloemen (véél stuifmeel!), struiken met bessen, nestkastjes en vogelbadjes.

Maai het gazon minder vaak (om de 4 tot 6 weken), zodat het een wildebloemenweide wordt.

Heb geen schrik van enkele brandnetels en andere wilde planten.

Begiet de tuin met regen- of putwater.

Muno: geurplanten en zeldzame soorten

Verborgen in een dalletje in een schilderachig dorp tussen Bouillon en Florenville ligt de vreemde tuin van Nicole en Etienne Renoird. Achttien jaar geleden vonden ze hier een vervallen boerderij met weilanden. Ze hebben gezaaid, geplant, gestekt en vermeerderd volgens strikt ecologische principes. Het resultaat is een 30 are grote puzzel van lapjes siertuin, heesters, bomen, een moes- en een moerastuin, een boomgaard, nutsgebouwen, neerhofdieren, bessenstruiken en stukken weiland die wild worden gelaten. De chaos is maar schijn, want alles is hier op evenwicht gebaseerd. De geur van de bloemen aan de rand van de percelen moestuin houdt schadelijke insecten weg. De moerastuin ligt op de plaats waar water afloopt van hoger gelegen weiden. De biodiversiteit trekt dan weer verschillende soorten vogels aan en die maken kortemetten met de bladluizen en de coloradokevers.

Om principiële en praktische redenen koos het echtpaar voor oude lokale rassen van neerhofdieren (ganzen, kalkoenen en geiten) en voor sterke inheemse plantensoorten. Etienne heeft ervoor gezorgd dat de tuin een ruim aanbod zeldzame soorten én geurplanten biedt. Zeldzaam zijn onder meer de Weigelia, de moerbei, de oude appelrassen, de karmozijnbes (Phytolacca americana), de Rhodotypus of de Kalopanax (een klimopsoort met stekels). De geuren komen van oude rozenrassen, een goudsering, lupinen, citroenkruid, talloze keukenkruiden en van opvallende gifplanten zoals wolfsmelk (Belladonna!), monnikskap, Datura, vingerhoedskruid en ricinus (“Niets uitzonderlijks”, sust Etienne, “talloze planten in de natuur zijn min of meer giftig!”).

Van haar kant is Nicole er trots op dat zij en haar man voor hun voeding kunnen leven van hun natuurtuin en hun dieren: “Het grasmaaisel dient als dierenvoeding, bessen en groenten maak ik zelf in en voor droogboeketten gebruik ik alles!”

Waar? Rue de Tourgeon 1, Muno.

Hoe te bereiken? Neem op de E411 de uitrit 25, richting Bouillon. In Bouillon de richting Florenville volgen (N83). Na 7 km ziet u een wegwijzer rechts naar Muno. Aan de kerk links afslaan en dan de eerste straat rechts nemen: de rue de Tourgeon.

Bezoekdagen voor de Plus-lezers:

– zaterdag 28 en zondag 29 juni

(samen met de Open Tuindagen

van Nature & Progrès)

– zaterdag 26 en zondag 27 juli

– telkens van 11 tot 19 uur, toegang gratis, kleine restauratie met gerechten op basis van producten uit de tuin

Kessel: een bostuin vol kabouters

Misschien herinnert u zich nog de ‘Plant een boom’-acties uit het begin van de jaren zeventig. Het resultaat is te zien bij het kunstenaarsechtpaar Marc van den Poel en Lieve Meulepas (hij is ceramist en beeldhouwer, zij schilderes en graficus) in Kessel, tussen Lier en Herentals. Een bostuin van 3800m2 die tegelijk een arboretum is met wel honderd verschillende bomen en struiken. 32 jaar na de aanplant zijn het forse knapen geworden die samen een dicht bladerdek in alle mogelijke tinten groen scheppen. De bodem is helemaal begroeid met gele en witte dovenetels, bosanemoontjes, speenkruid, hondsdraf, klein en groot hoefblad en de overheersend aanwezige klimop.

De sfeer onder het bladerdak heeft iets geheimzinnigs. Misschien komt het wel door de verrassingen die bij elke kronkel van het pad opduiken. Beelden van Marc, een zonnehuisje aan de rand van een weiland, een hoekje met oude bonsais aan de toegangspoort, nestkastjes voor telkens een andere vogelsoort, zithoekjes met houten meubilair en een oud bakhuisje dat werd omgetoverd tot een sauna. Het zwembad werd een wilde tuinvijver, de schuur van de vroegere boerderij een exporuimte met de kunstwerken van het echtpaar. Heel leuk zijn ook de zestig kaboutertjes die Marc voor zijn zes kleinkinderen in de tuin heeft verborgen. Zoeken luidt de boodschap!

Waar? Grote Steenweg 136, Kessel.

Hoe te bereiken? Neem de afrit 19 of 20 op de E313 en volg de richting Nijlen en dan de N13 richting Lier. Een goede kilometer voorbij Nijlen ligt de tuin op uw linkerkant. Parkeren doet u tussen de bomen langs de vrij drukke weg.

Bezoekdagen voor de Plus-lezers:

– donderdag 17 juli

– donderdag 31 juli

– donderdag 14 augustus

– telkens 14-17 uur, toegang gratis

– mooi te combineren met een stadsbezoek aan Lier.

Nog méér ecotuinen!

Vlaanderen: onder het motto De Groene Zomer kunt u nog tot 5 oktober gaan kijken naar 70 ecologische tuinen en 14 ecologische woningen. De catalogus kunt u aanvragen bij de twee organiserende verenigingen (VELT en VIBE): tel. 03 281 74 75 en tel. 03 239 74 23 of via hun websites www.velt.be en www.vibe.be

Wallonië: elk weekend tot en met 27-28 september zet de vereniging Nature & Progrès de deuren open van ecologische tuinen, ecologische woningen en biobedrijven. Op de meeste locaties worden ook interessante randanimaties (biobarbecues!) geboden. De infobrochure kunt u opvragen via tel. 081 30 36 90 of www.natpro.be

Thimister: de schoonheid van wilde planten

Als u de tuin van Chantal Calmant in Thimister in het land van Herve hebt bezocht, zult u nooit meer onkruid zeggen tegen brandnetels, berenklauw of stinkende gouwe. Van wat ooit een verlaten oude hoeve met alleen weilanden en wilde natuur was, hebben zij en echtgenoot Pierre een unieke biotoop gemaakt. Van de in totaal 3 ha grote lap grond wordt de helft gebruikt als siertuin en moestuin, de rest als weide en struikgewas. Door het terrein kronkelt een wilde beek – een droom voor waterplanten, vochtige hoekjes en zelfs een romantisch bruggetje. Het glooiende gedeelte is met natuurstenen aangelegd in een terrasvorm met allemaal rotstuintjes. Zonder cement, zodat salamanders tussen de stenen kunnen nestelen.

Toch is het vooral de plantenkeuze die opvalt. Nergens in België worden op zo’n systematische wijze wilde planten en onkruiden gecombineerd met bekende gekweekte soorten. Borders, hagen, grotere open vlakken en intieme hoekjes vormen een merkwaardige mix. Brandnetels, paardenbloemen, smeerwortels, madeliefjes, varens, koningskaarsen en berenklauwen staan vrolijk tussen afrikaantjes, petunia’s, anemonen en viooltjes. Zelfs in de tuinvazen vind je brandnetels terug. Sommige wilde planten zijn hier spontaan opgekomen, andere zijn door Chantal gezaaid of gestekt. De zaadjes wint of plukt ze zelf. “Ik zaai zo’n duizend plantjes per jaar”, zegt ze. “Want pas als je er gaat op letten, zie je hoe mooi de bloemen van zogenaamd onkruid kunnen zijn. Wel geef ik de voorkeur aan eetbare soorten, die ik dan verwerk in soepen, salades en quiches.”

Vogels, kikkers en vlinders hebben hier een miniparadijs gevonden. Alle afval wordt gecomposteerd, oude dakpannen dienen als ondergrond voor vijvertjes, van brandnetels wordt gier gemaakt, wilgentakken worden gevlochten tot scheidingsmuurtjes en ornamenten en bladeren worden de teelaarde van het volgende seizoen.

Waar? Winandchamps 2, Thimister.

Hoe te bereiken? Op de E40 de afrit Battice nemen en dan de richting Thimister volgen tot in het centrum van Thimister. Van hieruit moet u aandachtig de wegwijzertjes met ‘Les Petits Jardins de Froidthier’ volgen. De tuin bevindt zich in de deelgemeente Froidthier (gehucht Winandchamps).

Bezoekdagen voor de Plus-lezers:

– dinsdag 8 en woensdag 9 juli

– zaterdag 19 en zondag 20 juli (samen met de Open Tuinweekends van Nature & Progrès)

– telkens 13 -18 uur, toegang euro 1,50

– mooi te combineren met een bezoek aan het Land van Herve, Verviers of Spa en omgeving. n

A