Troostende gedachte

Het is nacht. Een patiënt verlaat intensieve zorg. Hij wordt naar het operatiekwartier gebracht. Hij wordt kunstmatig beademd. Zijn hart klopt regelmatig, zijn bloeddruk is normaal. Nochtans is deze man overleden: hij is hersendood. Dadelijk zullen zijn organen door een team van transplantatiechirurgen worden verwijderd. Na deze procedure wordt de beademing definitief gestopt. De organen zullen met grote spoed naar diverse transplantatiecentra worden gebracht, waar ze luttele uren later zullen worden geïmplanteerd bij andere mensen.

De man, een fitte zestiger, werd thuis comateus aangetroffen door zijn echtgenote. In het ziekenhuis werd een enorme hersenbloeding vastgesteld. De patiënt werd opgenomen op intensieve zorg, waar hij in leven werd gehouden door middel van kunstmatige beademing. Maar er waren geen behandelopties meer. De doorbloeding van de hersenen en van de hersenstam is inmiddels volledig stilgevallen. De overige organen werken voorlopig nog normaal. Het wordt duidelijk dat hij in aanmerking komt voor orgaandonatie.

Ik zoek zijn naasten op: zijn vrouw en zijn twee kinderen zitten diepbedroefd in de familiekamer. Ik heb hen al eerder gesproken: ze weten hoe ernstig het is, ook dat er geen hoop meer is op herstel. Maar het gesprek dat nu komt is anders. Ik geef hen uitleg over het begrip hersendood, en hoe dit officieel wordt vastgesteld. En dat zijn organen intact zijn en geschikt zijn voor transplantatie naar andere personen.

De man heeft nooit formeel te kennen gegeven of hij bereid is zijn organen wel of juist niet af te staan. Het onderwerp komt niet als een verrassing. Zijn vrouw zegt: ‘We hebben het er nooit over gehad’. Ze kijkt haar kinderen aan. ‘Maar mijn echtgenoot is – was – een praktische man en ik denk dat hij het niet meer dan logisch zou vinden dat zijn organen anderen nog een dienst zouden bewijzen’.

Ik verlaat de familiekamer. Groot is mijn bewondering voor mensen die, dooreengeschud door een ingrijpende gebeurtenis, nog de kracht en helderheid hebben om hun intense verdriet heel even opzij te zetten, om mee na te denken over iets wat vooral anderen aanbelangt.

Enkele weken later ontmoet ik de echtgenote opnieuw. Ze heeft nieuws gehad van de transplantatiecoördinator, over wat er uiteindelijk met de organen van haar man is gebeurd. Bijvoorbeeld dat zijn longen getransplanteerd werden naar een jonge vrouw met mucoviscidose. ‘De wetenschap dat hij op deze manier andere mensen, waaronder een kind, heeft kunnen helpen, geeft me veel troost’. Het is het zoveelste beklijvende moment in een verhaal van dood en leven.