Tijd voor dialoog

Alleen klassieke behandelingen kunnen kanker genezen. Toch zoekt tot 70% van de kankerpatiënten heil in homeopathie, fytotherapie, ontspanningstechnieken... om de bijwerkingen van hun behandeling te temperen. Sommige alternatieve geneeswijzen zijn niet zonder gevaar. Maar zelden praten kankerpatiënten hierover met hun arts.

Dat alternatieve geneeswijzen populair zijn valt niet te ontkennen. Ze komen tegemoet aan een vraag die bij de bevolking leeft. Zorgverstrekkers moeten erkennen dat die vraag er is en aanvullende geneeswijzen, op vraag van de patiënt, opnemen in een globaal behandelplan. Maar dan moet het thema wel bespreekbaar worden gemaakt. En bij die dialoog loopt het nog te vaak mis.

Eind vorig jaar vond de Stichting tegen Kanker de tijd rijp om een infodag te organiseren over niet-klassieke behandelingen en kanker. Dr. Didier Vander Steichel, directeur van de Stichting tegen Kanker, erkent “dat het de eerste keer is dat het onderwerp wordt aangekaart. We hebben lang geaarzeld omdat het gevaar op misverstanden ons groot leek.” Of de Stichting patiënten wil aanmoedigen om hun toevlucht te nemen tot niet-klassieke methoden? Absoluut niet. Of ze het gebruik ervan systematisch wil afraden? Ook niet! Wat wil ze dan wel?

“We zijn vertrokken vanuit één vaststelling: volgens recente studies zou 30 tot 70% van de kankerpatiënten naast de klassieke behandeling ook een niet-klassieke methode aanwenden. Maar de meesten lichten hun oncoloog daar niet van in. Dat is verkeerd! Want er bestaat niet alleen een risico op interactie tussen de geneesmiddelen, soms belanden patiënten ook bij kwakzalvers of charlatans die hun eigen bankrekening belangrijker vinden dan het welzijn van deze patiënten. De bedoeling van de Stichting is om hierover te informeren zonder vooroordelen, zodat patiënten en hun naasten hun verstand gebruiken en een geneeswijze kiezen waar de patiënt baat bij kan hebben.”

Soms meer kwaad dan goed

Eén tot vijf procent van alle kankerpatiënten kapt volledig met zijn klassieke behandeling en volgt een alternatieve methode. Dat is weinig. Maar er dreigen andere gevaren waarvan weinig patiënten zich bewust zijn. De bijwerkingen van niet-klassieke geneeswijzen zijn niet talrijk maar ze zijn er wel degelijk. Met homeopathie loopt men weinig risico. Maar sommige remedies uit de fytotherapie en op basis van vitamines – bromelaïne, extracten van champignons, maretak, thee, vitamine A en C – kunnen leiden tot allergieën, levertoxiciteit, stollingsstoornissen en zelfs... kanker. Bepaalde antioxidanten – groene thee, spiruline, seleen, vitamine A, C, E – kunnen ervoor zorgen dat chemotherapie minder goed aanslaat. Een goede relatie tussen de patiënt en zijn arts is dus cruciaal: de oncoloog moet aangeven dat hij niet per se gekant is tegen niet-klassieke geneeswijzen, dat hij zich verdraagzaam opstelt. Maar ook dat hij inlichtingen inwint over de ingenomen producten en dat hij alert is voor alle mogelijke interacties tussen medicijnen.

Geïntegreerde aanpak

Geïntegreerde geneeskunde ontstond in de jaren ’90 in de Verenigde Staten en focust op de kanker maar heeft ook oog voor alle aspecten die het welzijn van de patiënt ten goede komen. De oncologen werken daarom samen met een team van psychologen, diëtisten, schoonheidsspecialisten,... Patiënten hoeven voor die aspecten geen hulp meer te zoeken buiten het ziekenhuis. De ziekenhuizen beschikken over zeer ervaren personeel dat opgeleid is om een luisterend oor te bieden en om met emoties om te gaan. Dat personeel heeft via de computer toegang tot het medisch dossier van de patiënt en heeft dus een zeer goed zicht op de lopende behandelingen, het type kanker, de pijnklachten van de patiënt, enz. Het team staat garant voor uitstekende zorg en heeft aandacht voor de mens als geheel. Al die extra zorg wordt gratis aangeboden tijdens de behandeling en tot drie maanden daarna.

Heilzame handen

Dat een massage ontspannend of stimulerend kan werken, weten we allemaal. Maar een massage helpt ook om stress te doen afnemen, het afweersysteem te versterken en het eigen lichaam op een positieve manier te ervaren. In die mate dat de patiënt het soms weer ziet zitten om door zijn of haar partner te worden aangeraakt. Een massage heeft een positief effect op pijn, oedemen en spierstijfheid. En dat weldadige gevoel houdt na de sessie nog 48 uur aan. Een gespecialiseerde therapeut die inzage heeft in het dossier van de patiënt, heeft het voordeel dat hij de duur, de druk en het type van de massage kan afstemmen op de kanker. Een zone met botmetastasen mag je bijvoorbeeld niet masseren.

Weg met negatieve gedachten

Sofrologie en mindfulness (aandachtstraining) zijn bedoeld om de geest te ontspannen en stress te verminderen. Het voordeel is dat men ze overal kan toepassen en in om het even welke houding. Ook in een wachtruimte of tijdens een onderzoek. Deze technieken leren de patiënt niet alleen om correct te ademen en zich te ontspannen maar ook om zichzelf (én de ziekte) te aanvaarden, beter te slapen, enz. Sommige teams organiseren ook een programma mindfulness voor kankerpatiënten die door de diagnose enorm uit hun lood geslagen zijn. Daardoor leert de patiënt beter met zijn ziekte om te gaan, positiever te denken en op de toekomst te anticiperen. Mindfulness leert zowel de patiënt als de partner om meer in het nu te leven en om de humeurigheid die gepaard gaat met de ziekte in te perken.

Homeopathie helpt klachten te verlichten

De meeste patiënten met kanker klagen over vermoeidheid, misselijkheid, huid- en nagelaandoeningen, tintelingen in handen en voeten, diarree of constipatie, brand- wonden, problemen met wondgenezing. Symptomen die niet altijd ernstig zijn maar wel de dagelijkse levenskwaliteit aantasten, vooral omdat de patiënt vaak ook verdrietig en wanhopig is. Homeopathie slaagt erin om sommige klachten te verlichten. Bovendien heeft homeo-pathie, door zijn extreem sterk verdunde vorm, geen bijwerkingen en zijn er geen contra-indicaties of gevaar op interacties met andere medicijnen. Maar met het oog op een optimale doeltreffendheid moet elk homeopathisch voorschrift wel maximaal op de individuele kankerpatiënt worden afgestemd. In een ideaal scenario raadpleegt de patiënt de homeopaat meteen nadat de diagnose van kanker werd gesteld en vervolgens regelmatig na elke chemosessie of om de twee maanden, om na te gaan hoe goed de patiënt de behandeling verdraagt en om de homeopathische behandeling eventueel bij te sturen.

Het standpunt van de Stichting tegen Kanker over alternatieve geneeswijzen en het conferentieboek van de infodag die de stichting eind vorig jaar over dit thema organiseerde, kunt u downloaden op www.kanker.be – kankers – Behandeling – Soorten behandelingen – Alternatieve behandelingen.

Michèle Rager – Annick de Meyere