Tijd om de generatiekloof te dichten
De term OK Boomer! die jongeren tegen babyboomers gebruiken, toont dat er behoorlijk wat ruis zit op de communicatielijn tussen de generaties? Of is dit een misverstand?
Wat krijg je vandaag als antwoord van jongelui onder de 30 die zich onbegrepen of gepasseerd voelen door iemand die ouder is? OK Boomer! Al een paar maanden is deze krachtige term hot op sociale media en intussen ook in de spreektaal. Durf je vandaag als 50-plus-sers zeggen dat je niet meer vrijuit kan spreken, dat alles en iedereen politiek correct moet zijn, dan krijg je een OK Boomer! naar je hoofd geslingerd. Merk je op dat de klimaatspijbelaars niet consequent zijn, omdat ze de auto verketteren, maar het vliegtuig nemen, waar jij vroeger de trein nam? Dan mag je je aan een OK Boomer! verwachten.
TWEE APARTE WERELDEN
Maar wat bedoelen jongeren ermee? Een definitie is niet eenvoudig, omdat die evolueert naargelang de context van het debat en de mensen die erbij betrokken zijn. Meestal betekent de term zoveel als: hou je kop, babyboomer, je hebt je tijd gehad. Soms komen daar harde verwijten bij, gericht tegen een generatie die volgens het cliché gouden tijden heeft gekend. Tijden waarin de economie boomde, er werk in overvloed was, maar het milieu om zeep werd geholpen en minderheden buitenspel gezet. Heftige, karikaturale, soms ronduit onjuiste en beledigende aantijgingen, die sterk naar leeftijdsdiscriminatie ruiken. OK Boomer! vertrekt van de stelling dat babyboomers neerbuigend doen, weigeren hun zekerheden in vraag te stellen en doof zijn voor andermans argumenten. Op die manier wordt elk zinvol debat in de kiem gesmoord en blijft iedereen bij zijn standpunt.
Fricties en verwijten tussen generaties zijn niet nieuw. Teksten uit de oudheid staken al de draak met de decadente jeugd. Of omgekeerd, met chagrijnige oudjes. “Dat jongeren rebelleren tegen mensen die ouder zijn, is niet meer dan normaal: het is een manier om zich te laten gelden”, vindt Maurice Johnson-Kanyonga, psycholoog en opvoedingsdeskundige inzake 15-25-jarigen. “Wanneer jongeren beginnen werken, kalmeren ze vanzelf. Ik ken vijftigers die vandaag een mainstream burgerleventje leiden, maar vroeger punkers waren die lak hadden aan alles!”
Toch lijkt de generatiekloof zich vandaag uit te diepen. Generaties leven vaak in totaal verschillende werelden, zelfs binnen eenzelfde gezin. “Gezinsleden hebben minder contact met elkaar”, merkt de psycholoog op. “Sinds de sociale media is het voor jongeren makkelijker om met leeftijdsgenoten te praten en in hun vrije tijd met andere dingen bezig te zijn dan hun ouders. De gezelligheid, hartelijkheid tussen generaties lijdt daaronder.” Maar weinig gezinnen halen vadaag nog een gezelschapsspel boven – nochtans ideaal om te socializen. Gamen gebeurt online. Zelfs de tv is geen verbindende factor meer: iedereen kijkt op zijn smartphone of laptop naar een ander programma. “Elke generatie bouwt met andere tools haar eigen groepscommunicatie uit, waardoor de kloof dieper en de tegenstellingen groter worden.”
ECHOKAMER
Daarbij zijn sociale media de spreekbuis én de echokamer. “Via sociale media kunnen we vandaag makkelijker onze mening geven. Maar dat sterkt ons vooral in onze eigen overtuiging”, aldus nog Johnson-Kanyonga. “Op sociale media vind je in geen tijd mensen met dezelfde opvattingen, waarna je enkel nog met hen van gedachten wisselt. Dat versterkt het gevoel dat je het bij het juiste eind hebt en dat die ‘realiteit’ de enige is. Andere klokken hoor je niet meer. Of je slaat er geen acht meer op.”
Online wordt de andere generatie bekeken door een prisma van stereotiepe, mediagenieke beelden, die tegengestelde ideeën belichamen. “Denk maar aan de president van de VS als karikatuur van de conservatieve reactionair, die zich van niemand een bal aantrekt.” Als beroemdheden op die manier worden neergezet, beseffen jongeren op den duur niet meer dat de meeste generatiegenoten van die man of vrouw een pak gematigder en ruimdenkender zijn. En dan kom je al gauw bij de Boomer uit, die zich hardnekkig vastklampt aan zijn comfortabele leventje en een afkeer heeft van verandering.
STEREOTYPEN VERSUS DE REALITEIT
Wat niet wil zeggen dat de verschillende generaties in het echte leven op dezelfde golflengte zitten: 50-plussers en mensen jonger dan 30 delen niet altijd dezelfde belangen. Maar daarom moet je een bepaalde opvatting nog niet wegzetten als dé mening van een hele generatie. “Mensen hebben zoveel kanten, er zijn er geen twee met exact dezelfde waarden, opvattingen, verlangens”, zegt Mélina Letesson, projectverantwoordelijke bij Entr’âges, een Brusselse vzw die de banden en solidariteit tussen de generaties wil versterken. “Mensen zijn zelden een puur product van hun generatie. En met de tijd nemen de uiteenlopende opvattingen en levensstijlen alleen maar toe.”
Mélina Letesson, die soms ook door bedrijven wordt ingeschakeld om een zogezegd generatieconflict tussen werknemers te verhelpen, haalt de idee onderuit als zou een probleem altijd het gevolg zijn van onverzoenbare generaties. “Het eerste wat we doen, is checken of het conflict echt aan een leeftijdsverschil te wijten is. En tot nu toe was dat nog nooit het geval: de kern van het conflict lag altijd elders.”
Maar het kan nooit kwaad om de banden tussen de generaties aan te halen via generatie-overspannende activiteiten. “Als we geen contact hebben met anderen vult ons brein datgene wat we niet kennen op met vooroordelen, stereotypen en clichés die we ergens hebben opgevangen”, legt Letesson uit. “Jongeren die vaak contact hebben met hun grootouders of met ouderen in een open zorgomgeving, staan helemaal anders tegenover de oudere generatie en hebben er een realistischer beeld van.”
Blijft dat het moeilijk is om de eerste stap te zetten, zeker wanneer je gesprekspartner je op een striemend OK Boomer! trakteert. Wat doe je dan om de situatie te ontmijnen? Urban Dictionnary, dé Engelstalige website voor internettaal, raadt de term OK Zoomer! aan. OK Boomer! staat voor ‘Klets maar raak, ik trek er mij niets van aan’. OK Zoomer! voor ‘Een simplistische reactie, niet? Is dat alles wat je te zeggen hebt?’. Wedden dat dat niet zo is? O
Hoe reageer je op OK boomer!
1 OK boomer! is een arrogante manier om de discussie te weigeren. Dan in de verdediging gaan of je proberen te verantwoorden is zinloos. Je maakt de zaken alleen maar erger, ook al denk je over stevige argumenten te beschikken. Zeg dus zeker niet: ‘Ik ben op mijn 16de beginnen werken. Denk je dat het leven toen zo makkelijk was?’ Of: ‘Wij zijn ook het slachtoffer van een wereld waar wij niet voor gekozen hebben’, enz.
2 Benadruk dat de discussie kortsluiten met OK Boomer! de zaak niet bepaald vooruithelpt. Maak met een al even ironisch OK Zoomer of OK Millennial, én met een streepje humor duidelijk tot wat voor impasse zo’n term leidt.
3 Beklemtoon dat het belangrijk is dat generaties met elkaar praten. “Jongvolwassenen hebben er alle belang bij om een band te hebben met de andere generaties en de dialoog te blijven aangaan”, vindt Mélina Letesson. “Want ook zij worden op een dag ouder en zullen dan ook nog graag willen dat hun stem wordt gehoord.”
4 Stel je constructief op. Zeg bijvoorbeeld: ‘Elk onze eigen weg gaan en bij ons standpunt blijven, lijkt me geen goed idee. Wat stel jij voor?’
Zo vermijd je OK boomer!
1 Maak tijdens het gesprek abstractie van de leeftijd van je gesprekspartner. Vraag je af of je op dezelfde manier zou reageren, antwoorden, de zaken interpreteren als je tegenover een leeftijdsgenoot zou staan.
2 Stel je in de plaats van je gesprekspartner. Het leven dat jij al achter je hebt en waar je nu staat, hebben een enorme invloed op wat je denkt en zegt. Vaak begrijp je wat je gesprekspartner zegt of doet beter als je je even in zijn/haar plaats stelt.
3 Kijk uit met ironie of met zaken die je niet letterlijk bedoelt, vooral online. Op sociale media is de communicatie onvolledig: je lichaamstaal ontbreekt. Waardoor uitlatingen al snel verkeerd worden begrepen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier