Terug naar de universiteit

In 2015 heb ik me weer ingeschreven aan de universiteit. Om na mijn pensioen alsnog die mastertitel te halen waar ik indertijd niet in geslaagd ben. Ik ben nu één jaar en twee examenperiodes verder.

27 augustus

870 euro aan inschrijvingsgeld armer, ben ik nu officieel ingeschreven aan de Gentse universiteit. Ik heb er gestudeerd tussen 1966 en 1970. Ik wilde leraar Grieks en Latijn worden, maar toen kwam mei ’68... Aan een licentiaatsthesis ben ik niet meer toe geraakt. We zijn nu 46 jaar later en een paar maanden geleden begon de idee te rijpen: ik ben met pensioen, als ik nu eens zou proberen alsnog die titel (licentiaat is inmiddels vervangen door master) te halen?

7 september

Studenten worden tegenwoordig gepamperd. Ik heb zelfs een trajectbegeleidster! Stefanie, zo heet ze, heeft al in juni mijn resultaten van weleer voorgelegd aan de professoren en het resultaat is dat ze voor mij een speciaal programma in elkaar hebben gebokst. Het eerste academiejaar moet ik een aantal vakken doen van zowel het eerste, tweede als derde bachelor. Het tweede jaar – als ik slaag, uiteraard – ligt de nadruk op de thesis. De voorwaarde is wel dat ik nog voor de start van dit academiejaar mijn Grieks en Latijn opfris. Daar ben ik nu al een hele week van ’s morgens tot ’s avonds mee bezig.

10 september

De wereld is klein. Ik heb een gesprek gehad met één van mijn toekomstige proffen en de man bleek de zoon te zijn van mijn vroegere leraar Grieks en Latijn in de middelbare school. Een andere docente is de dochter van een vroegere studiegenote. Nog meer back to the future: aan het gebouw, de auditoria en de klaslokalen lijkt er nauwelijks iets veranderd in 50 jaar, afgezien van een betere cafetaria en beamers in de klaslokalen.

11 september

De opfrissing Grieks valt allesbehalve mee. Latijn lukt aardig (blijkbaar is dat er destijds goed ingestampt), maar de Griekse optatieven, aoristen, mediale werkwoorden en accenten krijg ik moeilijk weer in mijn hoofd. Daarom meld ik mijn trajectbegeleidster dat ik er in het eerste semester de basiscursus Oudgrieks ga bijnemen.

22 september

De eerste colleges zitten erop. Weer valt me op hoe weinig er veranderd is. Oké, er wordt nu vaak les gegeven met Power Point en de presentaties vind je terug op het intranet van de universiteit. Maar verder is er nog altijd een docent die voor de klas of het auditorium staat en ex cathedra oreert. In de meeste gevallen wordt er nog met een papieren syllabus gewerkt. Sommige studenten gebruiken hun laptop of tablet om notities te nemen, maar de meesten houden het bij papier en een pennenzak.

25 september

“Ik ben jullie ouwe beuzak van het jaar.” Met die woorden probeer ik populistisch applaus te halen op de kennismakingsavond van de faculteitskring. Tegelijk kan ik niet helpen te denken: wat zit ik hier als 67-jarige te doen tussen allemaal 18- en 19-jarigen? Ouderejaars geven tips en waarschuwen voor dit vak of voor die ene prof. Allemaal zeer herkenbaar. Alleen ben ik verbaasd over de combinatiemogelijkheden die studenten vandaag hebben. De ene combineert Latijn met Frans, een andere Grieks met Duits en nog iemand geneeskunde met Latijn. In mijn tijd zat je strak aan één richting en één curriculum gebonden. Dat schept zeker mogelijkheden voor wie na zijn pensioen terug of voor het eerst naar de universiteitsbanken wil.

7 oktober

Ik ben nu een paar weken bezig en moet wennen aan mijn schizofrene situatie. Het speciale programma dat voor mij is uitgewerkt, houdt in dat ik vakken van de drie bachelorjaren combineer. Voor het ene vak zit ik tussen beginners, voor het andere tussen gevorderden. Voor het vak Oudgriekse taalkunde 2de bachelor ben ik zelfs niet de oudste. Els is 81. Zij volgt Oudgrieks als vrije studente alleen en uitsluitend om haar hersenen fit te houden, want het is een vak dat veel van je geheugen en concentratie vergt. Over een jaar of twee wil ze zich laten testen om te zien of haar geheugen hierdoor beter scoort dan dat van leeftijdgenoten.

20 oktober

Aan de studentenetiquette van vandaag moet ik nog gewoon worden. In een college met maar een twintigtal studenten krijg ik een standje van de professor wanneer mijn gsm afgaat. Het huisreglement wil dat elke student zijn mobiele apparatuur uitschakelt of op trilfunctie zet tijdens de lessen. Iedereen lijkt dat routineus te doen. In de gangen zie ik studenten driftig tokkelen, maar in het leslokaal houdt men zich gedeisd. Alleen in een massacollege in een groot auditorium zie ik een student op een rij lager de hele tijd een videogame spelen op zijn smartphone.

17 november

Ik ben nu twee maanden bezig en ik voel dat ik deze studie duidelijk onderschat heb. Het is niet iets dat je er zo maar bij neemt. Ik ben er van ’s morgens tot ’s avonds en zelfs in het weekend mee bezig en ik slaap slechter. Waarom doe ik dit eigenlijk? Alleen om mijn ego te strelen? Het thuisfront mort nog niet, maar mijn echtgenote staat nu wel verschillende dagen per week alleen in voor de opvang van twee kleinkinderen, die ze afhaalt aan de school en bij de onthaalmoeder. Hoe kan een mens een satire van Horatius proberen te ontrafelen als je kleinzoon van 1,5 jaar lachend naar je toekomt met een vliegtuigje? Spelen, opa, de unief kan de pot op!

26 november

Op mijn eerste grammaticatoets Oudgrieks heb ik 17 op 25 gehaald. Daarmee eindig ik in de middenmoot. Gedaan met de depressieve gevoelens, ik zweef. Ondertussen ben ik met drie medestudenten bezig aan de voorbereiding van een les die we samen moeten geven voor het college Latijnse letterkunde bachelor 3. Ons thema is onder meer een 16de-eeuwse Italiaanse dokter die in klassiek-Latijnse versvormen een episch gedicht heeft geschreven over... de oorsprong van syfilis. We moeten de les brengen met Power Point. Mijn drie medestudenten hebben daar geen enkel probleem mee, maar ik moet één van hen vragen mijn onderdeel om te zetten in PP, want daarin ben ik een absolute leek. Gênant.

14 december

De bloktijd van de eerste examenperiode is begonnen. Ik probeer tussen 9 en 18 uur te studeren, maar ’s avonds is de kaars op. Hoe krijg ik dat allemaal in mijn kop geramd? Mijn huisarts lacht als ik hem om een geheugenhulp vraag, maar uiteindelijk schrijft hij me toch een poedertje voor dat meer bloed naar mijn hersenen moet sturen. Geen idee of het werkt.

4 januari

Mijn eerste examen duurt bijna vier uur en ik kan me aan mijn voornemen houden om mijn kopij niet als laatste af te geven (een erezaak, vind ik...).

12 januari

Mijn mondeling examen Latijnse letterkunde 3de bachelor is een verademing. Alle vragen zijn gebaseerd op een persoonlijk logboek dat ik over de cursus moest bijhouden. Het examen wordt een bijwijlen stevige discussie met de professor en twee assistenten en als goeie oudstrijder van mei ’68 ga ik uiteraard in de contramine. Blijkbaar is een en ander in de smaak gevallen want achteraf blijk ik voor dit examen 17 op 20 te hebben gescoord. Wat een verschil met de examens die ik eind jaren ’60 heb meegemaakt, toen het er vooral op aankwam dat je de syllabus uit je hoofd kende!

23 januari

Het laatste examen voert me weer helemaal terug in de tijd: een groot auditorium vol zwoegende studenten, alles op papier, geen multiple choice en surveillanten die rondlopen alsof iedereen aan het spieken is. Treurig.

4 februari

Precies om 8 uur ’s morgens post de universiteit de examenuitslagen op haar intranet. Ik ben geslaagd. Euforie! Mijn ego krijgt een paar dagen later een nog grotere boost als medestudenten me vertellen dat ze gezakt zijn voor vakken waarvoor ik goede cijfers heb gehaald.

5 februari

We houden een late nieuwjaarsreceptie met onze vriendenkring. Terwijl de anderen me feliciteren, krijg ik van Yvonne de wind van voren. Zij vindt dat ik een grote egoïst ben. Omdat jij al je energie in je studie stopt, zegt ze, komen al het huishoudelijke werk en de oppas van de kleinkinderen nu op de nek van je vrouw terecht. Terwijl jullie juist nu van jullie pensioen zouden moeten genieten! Haar verwijt speelt een paar dagen lang door mijn hoofd, maar mijn trouwe wederhelft lacht het weg. Liefde is je partner zijn egoïsme gunnen.

22 februari

Het tweede semester is nu twee weken bezig en ik zit tot over mijn oren in het studiewerk. Een jaar geleden was ik nu al volop in de tuin bezig, maar nu boks ik op tegen opdrachten: thuis zelfstandig een Griekse tragedie en Ovidius lezen en vooral massa’s vakliteratuur verorberen om twee papers en de bachelor-proef voor te bereiden. Mijn planning verplicht me soms ook ’s avonds door te werken en dat is dik tegen mijn zin. Ik vraag het aan mensen met wie ik vroeger heb gestudeerd: niemand kan zich herinneren in de kandidatuurjaren ooit zoveel zelfstandig werk te hebben moeten doen.

25 februari

Een les voor iedereen die zin zou krijgen weer te gaan studeren: surf ’s morgens bij het opstaan eerst naar het intranet van de universiteit of de hogeschool. Om 9 uur stond ik als enige in een leeg klaslokaal. De docent had die ochtend om 7.09 uur een bericht gepost dat hij ziek was en dat het college geannuleerd werd.

18 maart

Het wordt serieus nu. Ik heb opgelijst wat ik nog moet doen voor mijn drie papers die midden mei klaar moeten zijn. Conclusie: het schilderwerk dat ik in de paasvakantie wou doen, zal voor later zijn. En als ik mijn partner ’s avonds hoor vertellen wat ze met de kleinkinderen heeft meegemaakt, kan ik me alleen maar afvragen of ik door mijn studie geen essentiële zaken mis.

2 april

In de paasvakantie probeer ik toch de kerk in het midden te houden: ’s morgens schilderen en na de middag schrijven aan mijn bachelorpaper.

13 april

Geschrokken toen ik op de weegschaal keek: er is zes kilo bijgekomen en je ziet het aan mijn buikomvang. Ik heb de voorbije maanden nauwelijks nog gefietst en uren stilgezeten voor de laptop, ook in het weekend.

9 april

De twee jongste kleinkinderen hebben de windpokken. Mijn echtgenote vertrekt ’s morgens vroeg om hen bij hen thuis op te vangen en komt ’s avonds doodmoe terug. De eerste verwijten vallen: “Jij zit lekker in de les of thuis boven aan je laptop, maar ik hol van hot naar her!” Ze wil ook dat we plannen maken voor de zomervakantie, maar ik kan nu niet verder kijken dan mijn papers en de examenperiode.

11 mei

Onze faculteitskring houdt zijn jaarlijkse Griekse avond met als hoogtepunt een sketch waarin alle proffen een vrolijk mikpunt vormen. Lekker ouderwets studentikoos. Al besef ik dat ik nooit echt vriendschap met medestudenten zal kunnen sluiten, daarvoor is het leeftijdsverschil te groot. Eén van de professoren komt me vragen hoe het nu met me gaat. Dat had hij misschien beter niet gedaan, want ik merk aan de blikken van de studenten dat ze mij nu een beetje aanzien als ‘iemand van de overkant’.

17 mei

Het wonder is geschied: mijn bachelorpaper en mijn twee essays zijn klaar en ingediend – twee dagen voor de deadline. Indertijd was ik als student altijd maar op het allerlaatste nippertje klaar.

19 mei

Het laatste college sluit een bijzonder interessante cursus Latijnse letterkunde af die draait rond de figuur van Medea. De docent begint de les met een clip uit het nieuwste album van Beyoncé, Lemonade. We zien Beyoncé als een zwarte Medea, tegelijk bruid en wraakgodin, sexy virgo en virago met girlpower. De helft van mijn medestudenten kan de song meezingen, maar is toch hoogst verbaasd over de link tussen de antieke mythe en hedendaagse popcultuur.

26 mei

Ik probeer zo’n tien uur per dag te studeren. Mijn echtgenote legt me behoorlijk in de watten en dat laat ik me graag welgevallen. Mijn toekomst hangt niet meer van de examens af, dus waarom zou ik stress hebben?

7 juni

De eerste drie examens zitten erop. Een ervan was een nieuwigheid die in mijn studietijd toen ondenkbaar was: een openboekexamen. Leuk, maar vreemd genoeg biedt het weinig houvast. Bij een ander mondeling examen was ik casual gekleed, maar voor mij kwam een medestudent in een duur maatpak en na mij een meisje in een korte rok met naadkousen. Fashion matters vandaag, zoveel is duidelijk.

8 juni

Nu even tijd om mijn cocon te verlaten, want mijn partner wordt vandaag 70 jaar en ze heeft het er verschrikkelijk moeilijk mee. Ik heb een verrassingsetentje voor haar georganiseerd met familie en vrienden. Het doet haar zichtbaar deugd.

14 juni

Ik heb een kwakkelexamen achter de rug en ik voel me precies hetzelfde als 50 jaar geleden na een slecht examen: ik zit in de put. Hoe kon ik in godsnaam niet op de juiste antwoorden komen, hoewel ik dat toch gestudeerd heb? Ook het idee dat mijn toekomst er niet van afhangt, biedt niet echt troost.

22 juni

Het laatste examen zit erop en viel gelukkig prima mee (altijd goed voor het moreel). Ik heb het gevoel dat ik een maand van de wereld ben weggeweest. De kleinkinderen waren op bezoek en het was geweldig om ze nog eens voor te kunnen lezen.

1 juli

Ik ben geslaagd met onderscheiding! Eerst is er dat yes-ik-kan-het-nog-gevoel, dan het gevoel alsof ik voor het eerst sinds mijn pensioen weer echt vakantie heb. Nu even niet denken aan het vervolg van mijn project, maar genieten van de felicitaties.

LUDO HUGAERTS – FOTO’S BENNY DE GROVE

“Opvallend hoe weinig er aan de universiteit veranderd is in 50 jaar.”

“Ik heb deze studie onderschat. Dit neem je er niet zo maar bij. Zelfs in het weekend studeer ik.”

“Bij een mondeling examen zie ik een medestudent verschijnen in een duur maatpak, een meisje in een korte rok met naadkousen. Fashion matters vandaag.”