Taxshift of democratie?

De fiscale hervorming – de taxshift – was één van dé politiek-economische thema’s van 2015. Velen vinden dat we de kans op een échte fiscale hervorming, met maatregelen die zowel radicaal als afdoend zijn, hebben gemist. Twee voorbeelden.

Een (gevoelige) daling van de bedrijfslasten, gecompenseerd door een (forse) verhoging van de btw, is iets waar heel wat economen al lang op aandringen. De redenering is simpel: de lasten en taksen die de Belgische staat oplegt, raken per definitie enkel de producten die hier worden gemaakt, terwijl btw op alle producten wordt geheven, ook die uit China. Een uitgelezen manier dus om onze concurrentiepositie te versterken. Waarom werd daar nooit werk van gemaakt? Om te beginnen kan dit enkel op Europees niveau en verder blokkeren twee politieke vergissingen deze idee.

Links vindt de maatregel ondemocratisch omdat hij vooral de minder gegoeden treft. Wat niet klopt: de hogere btw-tarieven slaan enkel op luxegoederen, voor levensnoodzakelijke producten blijven de lagere tarieven behouden. Bovendien is het een publiek geheim dat mensen met een hoog inkomen 101 manieren kennen om aan belastingen te ontsnappen, maar niet aan de btw! De rijken zullen dus sowieso harder worden getroffen dan de armen.

Rechts maakt dan weer een psychologische fout door uitsluitend te focussen op een verlaging van de lasten van bedrijven die voor werk zorgen en dus goed zijn voor de hele bevolking. Daarmee vergeet rechts dat je beter één vogel in de hand hebt dan tien in de lucht. Als je wil dat deze maatregel op de sympathie van de mensen kan rekenen, moet je ook de lasten en taksen die particulieren dragen doen dalen.

Een andere radicale hervorming betreft de vennootschapsbelasting. Die zou fors naar beneden kunnen, waardoor we buitenlandse investeerders zouden aantrekken. Ter compensatie zouden dan allerlei premies en aftrekposten – de fiscale vrijstellingen – worden geschrapt. De Franse Senaat heeft de berekening gemaakt: fiscale vrijstellingen kosten de staat meer dan wat de winstbelasting opbrengt. Anders gezegd: door de vennootschapsbelasting tot nul te herleiden en alle vrijstellingen af te schaffen, zou de Staat erop vooruitgaan! En dat zal in België waarschijnlijk niet anders zijn.

We stellen dus de vraag opnieuw: waarom doen we dat dan niet? Omdat we altijd deze sector of gene activiteit willen bevoordelen. En wat geldt voor de bedrijven, geldt nog meer voor particulieren, want dat zijn kiezers. We zouden veel beter af zijn als alles eenvoudiger was. Maar politici moeten om herkozen te raken met cadeautjes strooien: is dat trouwens niet de motor van onze democratie? Per definitie is de democratie dus duur en is een grote fiscale hervorming wellicht niet voor morgen.

Velen vinden dat de taxshift de kans op een échte fiscale hervorming, met radicale en afdoende maatregelen, heeft gemist.