Sporen door 180 jaar treingeschiedenis

De Belgische spoorwegcollectie is een van de rijkste ter wereld. Al sinds 1952 speelt de NMBS met het idee ze tentoon te stellen. Op 25 september is het zo ver. Dan opent op de stationssite in Schaarbeek het indrukwekkende Train World.

Op 5 mei 1835 rijdt de allereerste reizigerstrein op het Europese continent tussen Brussel en Mechelen. Het historische tracé liep langs waar in 1913 het station van Schaarbeek werd gebouwd. De gerestaureerde lokettenzaal fungeert nu als ontvangsthal van het nieuwe museum. Vooral het deel met het rollend materiaal is impressionant. “De oudste houten locomotieven, l’Eléphant en le Belge, zijn replica’s. Vanaf 1844 gaat het om authentieke locomotieven”, legt directeur Pieter Jonckers uit. In Hal 2 staat het pronkstuk, de T12, een stoomlocomotief uit 1939: 110 ton zwaar, met een topsnelheid van 165 km per uur. “We hebben uit het enorme patrimonium 22 treinen en 1.500 objecten geselecteerd die 180 jaar treingeschiedenis overspannen. Die rijke collectie hebben we mede te danken aan de spoorwerknemers, die door de jaren heen stukken opzij hebben gezet uit liefde voor het materiaal.”

Koninklijke rijtuigen

Erg leuk is Hal 3, waar het leven in en om het perron rond 1900 wordt geëvoceerd. Het spoor heeft in de tweede helft van de 19de eeuw een ongelooflijke rol gespeeld in de ontwikkeling van ons land, toen een economische supermacht en exportnatie. We klimmen in een houten trein, ooit gebruikt in de film Wij Heren van Zichem. Hij wordt geflankeerd door de allereerste metalen trein met mechanische deuren. Het wachtershuisje waar baanmeester Telemans met zijn familie tot 1962 woonde, is geïncorporeerd in de tentoonstellingshal. “Het stond hier. We hebben de hal er gewoon over gebouwd en het opnieuw ingericht zoals toen”, aldus de museumdirecteur. Koude rillingen krijg ik bij een van de laatste beestenwagens. “Deze is in WOII gebruikt voor het deporteren van mensen naar de concentratiekampen. Hij werd niet gerestaureerd”, zegt Jonckers. “We willen deze duistere periode niet uit de weg gaan.”

Kostbaar zijn twee koninklijke rijtuigen. Jammer genoeg mag je er niet in, daarvoor zijn te waardevol. Het eerste, uiterst luxueuze tuig, werd gebruikt door Leopold II en Albert I. Het tweede door Boudewijn en Leopold III. Waar we wel in mogen, is de Trans Europe Expres, de voorloper van de TGV. Hij maakte zijn eerste rit in 1957. Het museum heeft er het universum van de elegante zakenreiziger uit de fifties gecreëerd.

Naast het imposante rollend materiaal telt Train World ook ontelbare voorwerpen, zoals de spoorwegklokken in de zaal De Tijd. De NMBS heeft een belangrijke rol gespeeld in het één maken van de tijd door in 1840 alle klokken af te stemmen op Brussel. “Vanuit Brussel Centraal werd twee keer per dag gebeld naar alle stations om de precieze tijd mee te delen. In de jaren ’50 namen geautomatiseerde moederklokken deze taak over”, legt Jonckers uit.

Train World is niet alleen het verleden. Je kan er ook de reusachtige neuzen van toekomstige hogesnelheidstreinen ontdekken en een glimp opvangen van hoe de spoorwegen er over 50 jaar kunnen uitzien. Maar ga het museum vooral zelf ontdekken. Ga met de trein. Halte: Schaarbeek.

Train World, Prinses Elisabethplein 5, Schaarbeek. Vanaf 25/9. Di-zo, 10-17 u. €10 (inclusief audiogids). www.trainworld.be

ANN HEYLENS