Snellere afhandeling bij onverdeeldheid

Een nieuwe wet zorgt voor een snellere afwikkeling van erfenissen en echtscheidingen. Die kunnen nu in ongeveer één jaar rond zijn.

Sinds 2007 gaat scheiden sneller dan voorheen. Maar daarmee zijn de goederen nog niet verdeeld. Want als u samen met iemand anders eigenaar bent van een goed, dan zit u in een situatie van onverdeeldheid. Dat is ook zo na een samenwoning. Of bij een erfenis, wanneer u met broers en zussen goederen erft. Als de partijen er onderling niet uitraken (of één van hen zelfs niet wil verdelen), komt het vaak tot een gerechtelijke procedure van ‘uit onverdeeldheid treden’. De rechter duidt dan een notaris aan om de zaken te verdelen. Een vaak gehoorde klacht daarbij is dat het allemaal lang duurt en complex is... Vereffeningen/verdelingen kunnen inderdaad tot 10 jaar aanslepen. Een nieuwe wet, die op 14 september 2011 in het Belgisch Staatsblad werd gepubliceerd en op 1 april 2012 in werking treedt, tracht hieraan – deels – tegemoet te komen.

Wat er te doen staat

Een gerechtelijke vereffening/verdeling gebeurt niet van vandaag op morgen. Eerst moet duidelijk zijn wat er precies verdeeld moet worden. Bij een echtscheiding wordt een inventaris of boedelbeschrijving opgemaakt, meestal door de notaris, maar de partijen mogen het ook zelf doen. In elk geval moeten ze onder eed verklaren dat de inventaris juist is. Daarna gebeurt de vereffening. Bij een scheidend koppel zijn er meestal verschillende vermogens: het eigen en het gemeenschappelijke. Bij een vereffening zijn er dus soms vergoedingen nodig van het ene aan het andere vermogen. Bij een nalatenschap moet er ook een ‘afrekening’ worden gemaakt, bijvoorbeeld omwille van vroegere schenkingen. Pas daarna kan er werkelijk verdeeld worden. Die hele procedure zou voortaan dus sneller moeten verlopen.

Slechts één notaris

De nieuwe wet vertrekt van het principe dat de rechter voortaan maar één notaris meer aanstelt voor de vereffening/verdeling. Er wordt geen extra notaris meer aangesteld om de partijen te vertegenwoordigen die niet verschijnen of hun medewerking weigeren. Wie niet verschijnt, kan de zaak dus niet meer nodeloos ‘rekken’.

Zijn de partijen het eens over wie ze als notaris willen, dan zal de rechtbank deze notaris ook effectief aanduiden. Is men het niet eens, dan duidt de rechtbank zelf iemand aan. Willen de partijen twee notarissen aangesteld zien (om samen de vereffening/verdeling af te werken), dan moeten ze hun vraag motiveren. De complexiteit van de zaak kan zo’n motief zijn. In eenvoudige zaken zal de rechtbank dan ook meestal niet op die vraag in gaan. De rechter kan de notaris vervangen wanneer hij weigert, verhinderd is of als er twijfels zijn over zijn onafhankelijkheid of onpartijdigheid.

Kortere termijnen

De notaris die door de rechtbank wordt aangesteld moet voortaan striktere termijnen naleven. Die worden afgesproken op de eerste vergadering bij de notaris. Raken de partijen het niet eens over de timing, dan geeft de wet aan welke termijnen moeten gevolgd. De rechter kan de wettelijke termijnen wel nog inkorten op verzoek van de notaris-vereffenaar of op verzoek van een van de partijen.

2 + 2 + 2 + 4 maanden

Tenzij een andere afspraak wordt gemaakt, krijgen de partijen tot twee maanden na het afsluiten van de inventaris de tijd om hun standpunten en stukken aan de notaris te bezorgen. Vervolgens beschikt de notaris over twee maanden om de partijen een overzicht te geven van alle ontvangen aanspraken, waarna de partijen weer twee maanden hebben om daarop te reageren. Nog eens vier maanden later moet de notaris een ontwerp klaar hebben van de verdeling. Concreet betekent dat dus binnen de tien maanden na de inventarisatie.

Een mogelijke vertraging

LET OP! Toch betekent dit niet dat elke vereffening/verdeling nu op een jaar tijd afgewerkt zal zijn. Als de betrokken partijen het niet eens zijn met het ontwerp van de notaris (wat geregeld voorkomt) dan kunnen ze opmerkingen (zogenaamde zwarigheden) maken. In dat geval stuurt de notaris de zaak naar de rechtbank. Waarna een gerechtelijke procedure volgt waarbij de rechtbank de knoop doorhakt. Tegen dat vonnis kan dan nog hoger beroep worden aangetekend (en zelfs cassatieberoep).

Eventuele schorsing van de procedure

Bovendien kan de procedure eventueel worden geschorst (bijv. bij een strafklacht wegens valse eedaflegging bij de inventarisatie) of kan een beroep worden gedaan op een deskundige (bijv. een revisor om de waarde van een handelszaak te bepalen). Een gerechtelijke vereffening/verdeling kan dus – zelfs onder de nieuwe wet – nog altijd jaren aanslepen.

Voor alle onverdeeld-heden ineens

Bij een vereffening/verdeling moeten soms verschillende onverdeeldheden worden opgelost. Dat is het geval wanneer een gehuwde persoon overlijdt. Dan moet het huwelijksvermogensstelsel worden vereffend en verdeeld alsook de nalatenschap van wie overleed. Onder de oude wet gebeurde het geregeld dat in een procedure vergeten werd de vereffening/verdeling van tegelijk te regelen onverdeeldheden te vragen. Ook hieraan komt de nieuwe wet tegemoet: een vordering voor de vereffening van een onverdeeldheid zal zich voortaan automatisch uitstrekken tot een andere onverdeeldheid (hoewel die niet in de vordering is opgenomen). Dit is het geval als de vereffening van die andere onverdeeldheid nodig is om de gevraagde vereffening/verdeling mogelijk te maken. Zo wordt vermeden dat u twee keer naar de rechtbank moet stappen. Voorwaarde is wel dat bij die andere onverdeeldheid geen andere personen betrokken zijn dan degene die in de eerste onverdeeldheid zitten.

Of enkel voor een deel

Volgens de nieuwe wet kunnen de partijen altijd deelakkoorden sluiten. Dit kan bijvoorbeeld als ze het al eens zijn over de verdeling van de inboedel, maar nog niet over de verdeling van het huis. Ze kunnen dit zowel voor de rechtbank zelf doen als bij de notaris. Bevinden er zich goederen in het buitenland, dan kunnen die van de verdeling worden uitgesloten. Waarbij men dan wel voor deze goederen eventueel een andere procedure moet starten.

Jan Roodhooft, advocaat

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content