Samen naar de rechter

Sinds 1 september kan je samen met andere consumenten een vordering tegen een fabrikant of dienstverlener instellen.

Als consumenten schade lijden – ze kregen bijvoorbeeld een onwettig tarief aangerekend – aarzelen ze vaak om naar de rechter te stappen omdat ze moeilijk kunnen inschatten wat dit hen gaat kosten. Het sop is de kool niet waard, denken ze al snel. Maar als consumenten zich verenigen en samen een vordering instellen, kan het wel de moeite lonen. Dat is de idee achter de groepsvordering die sinds 1 september mogelijk is. Kunnen we dan net als Erin Brockovich (gespeeld door Julia Roberts) met zijn allen een vordering starten tegen een bedrijf? Neen! Want aan het goede nieuws hangen een aantal beperkingen vast.

Enkel verenigingen

Je kan niet zomaar met een groepje consumenten je eis op tafel leggen bij de rechtbank van Brussel (als enige bevoegd voor groepsvorderingen). Enkel erkende verenigingen zoals consumentenorganisaties, ziekenfondsen, patiënten- of milieuorganisaties, kunnen een claim indienen. Je moet dus met je eis bij deze organisaties aankloppen en zij beslissen of er een groepsvordering komt. Consumenten kunnen wel samen een erkende vereniging oprichten waarvan het maatschappelijk doel rechtstreeks verband houdt met de collectieve schade, maar die vereniging moet wel minstens 3 jaar bestaan op het moment dat ze een rechtszaak start. Snel een vereniging oprichten voor een welbepaalde vordering kan dus niet.

Uitgesloten

Ook opvallend is dat advocaten niet mogen optreden als groepsvertegenwoordiger. Gedupeerde aandeelhouders die via een advocaat samen een zaak aanspannen, zoals in de Fortiszaak, kunnen zich dus niet beroepen op deze wet. Organisaties zoals Deminor komen niet in aanmerking. Alles wat met de beurs te maken heeft, is trouwens sowieso van de wet uitgesloten: het gaat hier puur om consumentenzaken.

Hoe werkt het?

De vereniging dient een verzoekschrift in bij de rechtbank van Brussel.

De rechter oordeelt over de ontvankelijkheid en bepaalt hoe de groep wordt samengesteld. Hij kan de zaak opt-out of opt-in verklaren.

Bij opt-in worden enkel de mensen die aan de vordering deelnemen vergoed. Je moet dus laten weten dat je meedoet. Bij lichamelijke schade wordt altijd voor opt-in gekozen.

Bij opt-out wordt iedereen die werd benadeeld vergoed, ook wie zich niet bij de vordering aansloot. Als je niet wilt deelnemen, moet je expliciet te kennen geven dat je niet tot de groep wenst te behoren.

Verklaart de rechter de zaak ontvankelijk, dan volgt eerst een minnelijke fase waarin beide partijen tot een akkoord voor collectief herstel trachten te komen dat door de rechter kan worden gehomologeerd. Die periode duurt drie tot zes maanden en kan worden verlengd. Is er geen akkoord dan volgt een beslissing van de rechtbank.

FILIP GODELAINE

Je kan geen groepsvordering instellen voor feiten die dateren van voor 1 september 2014