S.O.S. stress

Is een overdaad aan stress louter een probleem van jonge mensen die worstelen met de combinatie tussen gezin en werk? Heus niet, één op de vier 45-plussers heeft last van stress! Meer dan de dosis stress die op je afkomt, is hoe je met stress omgaat doorslaggevend voor je lichamelijke én mentale gezondheid.

Stress kent veel gezichten. Soms heb je heel acute stress, bijvoorbeeld wanneer je net een tegenligger kunt ontwijken op de snelweg of wanneer er een hond op je komt afgelopen. Je stressreactie – vluchten, verdedigen of verstijven – is een heel gezond mechanisme en garandeert je overleving. Hoewel dit soort acute stressreacties in onze samenleving minder vaak voorkomen dan bij onze voorouders, verloopt de stressreactie al eeuwenlang volgens hetzelfde scenario. Adrenaline, een stresshormoon geproduceerd in de bijnieren, doet je hartslag stijgen, verhoogt de bloeddruk en spierspanning en boost je energievoorraden, zodat je klaar bent voor een pittig gevecht of snelle vlucht. Cortisol, een ander stresshormoon aangemaakt op commando van de hypothalamus in je brein, helpt de adrenaline een handje. Cortisol doet de suikers in je bloed stijgen, goed voor nog meer energie. Je vertering en libido vertragen daarentegen, beide zijn geen prioriteit als je stress ervaart.

Chronische stress, een gevaar!

Stress kan van buitenaf op je afkomen, maar kan evengoed ontstaan door piekergedrag. Wat je stress bezorgt, kan dus een bedreiging of fysieke belasting zijn, maar evengoed iets dat zich nog niet voordeed en waarover jij je zorgen maakt. Denk aan een bloeduitslag of een ontslag. Los van de bron van je stress (intern of extern, echt of ingebeeld), is de stressreactie dezelfde. Af en toe wat stress kan geen kwaad en hoort bij het leven. Ervaar je daarentegen non-stop stress, dan kan zich dat tegen je keren. Daar waar je stressmechanisme je overleving verhoogt bij acute stress, is een langdurige stressreactie net de oorzaak van een heleboel gezondheidsproblemen.

Recente studies illustreren de grote gevolgen van psychologische stress. Onderzoekers van de universiteit van Queensland in Australië en de universiteit van Edinburg in Schotland onderzochten gedurende ongeveer 4 jaar in totaal 221.677 mannelijke en vrouwelijke 45-plussers. Aan het begin van de studie hadden de deelnemers geen cardiovasculaire ziekten. Eerst bepaalden de onderzoekers het stress niveau. Daarna registreerden ze het aantal hart infarcten en beroerten. Wat bleek? Hoe meer emotionele stress, hoe meer kans op een hartinfarct. Vrouwen tussen 45 en 79 jaar hebben 18% meer kans op een hartinfarct, bij mannen is dat zelfs 30%. Voor de beroertes noteerden de onderzoekers gelijkaardige resultaten: stress verhoogt het risico met 44% bij vrouwen en met 24% bij mannen.

Gezocht: rust

Los van je emoties of druk van buitenaf, leiden slaaptekort, een overdaad aan hevige, fysieke inspanningen of een continue overprikkeling evengoed tot stress. Ons brein en lichaam hebben beide rust nodig. Kom je zelden tot ontspanning toe en zit er chronisch veel adrenaline en cortisol in je bloed, dan heb je – naast meer fysieke problemen zoals hart- en vaarziekten – eveneens meer risico op angst, depressie of slapeloosheid. Het antwoord op het doorbreken van je stress ligt in het vinden van balans tussen inspanning en ontspanning. Maar je brein tot rust brengen is makkelijker gezegd dan gedaan. Geen wonder dat zoveel Belgen grijpen naar slaap- en kalmeermiddelen. Uit de laatste Gezondheidsenquête van het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid uit 2013 blijkt bijvoorbeeld dat één op de acht Belgen naar medicatie grijpt om beter te kunnen slapen of om te kalmeren. Bij 75-plussers neemt het gebruik toe. De meest gebruikte slaapen kalmeermiddelen zijn benzodiazepines, enkel op voorschrift verkrijgbaar. Benzodiazepines zijn al na 2 weken verslavend en hebben vervelende neveneffecten, denk aan verwardheid, sufheid, concentratieproblemen, geheugenstoornissen of een hoger risico op valpartijen. Geen wonder dat Minister van Volksgezondheid Maggie De Block vorig jaar uitpakte met de campagne ‘Slaap- en kalmeermiddelen, denk eerst aan andere oplossingen’.

Plantpower

Een gezonde levensstijl is een must voor al wie nood heeft aan meer rust en minder stress. Ook planten, en meer bepaald de zogenaamde adaptogenen, kunnen daarbij helpen. Adaptogenen werden al rond de jaren 50 beschreven door de Russische farmacoloog Nicolai Lazarev. Vandaag kennen we ze als kruiden en andere natuurlijke supplementen die je helpen aanpassen aan moeilijke, stressvolle situaties. Je lichaam kan zo het evenwicht terugvinden zonder nevenwerkingen of gewenning. Het resultaat? Meer weerstand tegen stress en vermoeidheid, een betere immuniteit en een diepere herstellende slaap, samen met minder nervositeit of negatieve gedachten.

Een van de meest bekende adaptogene planten is Withania somnifera of ashwagandha. De doeltreffendheid en veiligheid zijn wetenschappelijk bewezen in verschillende onderzoeken. Uit een studie bij 64 gezonde volwassenen blijkt bijvoorbeeld dat wie 8 weken lang twee keer per dag een supplement nam met 300 milligram Ashwagandha, 44% minder stress ervoer, bijna een derde minder cortisol in het bloed had en meer dan 70% minder angst of depressieve gevoelens had. Andere bekende adaptogenen zijn rozenwortel en Siberische ginseng. Vandaag vind je deze stoffen – al dan niet in combinatie met vitamines – in voedingssupplementen (bijvoorbeeld: Zentabs). Richt je tot je dokter of apotheker voor meer informatie.