PSYCHOLOOG PATRICK DE NEUTER De afwezige papa wordt geïdealiseerd

Patrick De Neuter, professor Psychologie, werd meer dan eens geconfronteerd met de verhalen van mensen die na de Bevrijding uit een Amerikaanse (of Canadese) vader zijn geboren. Kinderen die na lang zoeken hun roots terugvonden.

Plus Magazine: De speurtochten naar de onbekende vader lijken op elkaar. Was het verhaal van de ouders ook identiek?

Prof. De Neuter: Na de Bevrijding zijn er heel wat kortstondige relaties geweest. Maar we mogen niet veralgemenen. Het kan bij de een heel anders zijn gegaan dan bij de ander. Sommige stellen zijn heel hun leven samengebleven. Andere hebben elkaar maar een of twee dagen gekend. En tussen die twee uitersten heb je nog een heleboel andere gevallen.

Waarom hebben de moeders zo lang gezwegen? Uit schaamte?

In de context van de periode waarin het allemaal gebeurde, is die schaamte perfect begrijpelijk. Ik denk dat ze veel te maken heeft met de schijnheiligheid van de samenleving. Vrouwen mogen seks hebben, daarover is iedereen het eens. Maar seks buiten het huwelijk wordt vaak veroordeeld. Dit belet niet dat deze vrouwen een soort trots konden voelen omdat ze een bevrijder hadden verleid. Maar de schaamte en de stilte over de foute relatie zijn niet verwonderlijk.

Voor de meeste vaders was het een heel andere zaak...

De Amerikaanse vaders verkeerden vanzelfsprekend in een totaal andere situatie. Omdat zij mannen waren, maar ook omdat zij soldaten waren die hun leven op het spel hadden gezet voor de vrijheid van de Belgen. En verder omdat zij Amerikanen waren en kracht en macht vertegenwoordigden. Die drie redenen maakten de zonde voor hen heel licht om te dragen. Anderzijds kun je vermoeden dat zij zich toch een beetje schuldig voelden omdat zij hun kind hadden verlaten. Omdat zij er niet waren toen het hen nodig had. Een man is ten slotte altijd trots op zijn kind. Dat kan dan weer verklaren waarom de kinderen die hun vader terugvinden meestal heel hartelijk worden ontvangen.

Kinderen gaan een afwezige vader vaak idealiseren...

Iemand die er niet is kun je altijd makkelijker idealiseren. Het is een eenvoudig, en ook een heel courant psychologisch proces. De ideale kwaliteiten die aan de afwezige vader worden toegeschreven, kunnen immers niet aangetast worden door de dagelijkse omgang met hem. Bovendien was de vader in deze gevallen een Amerikaan die op gevaar van zijn eigen leven tegen de onderdrukking door de nazi’s had gevochten. Dat was in die tijd geen kleinigheid, hij was een held. Je kunt het niet vergelijken met de voorstelling die veel mensen vandaag van de Amerikanen hebben.

Heeft iedereen de behoefte om op zoek te gaan naar zijn roots?

We hebben allemaal wortels nodig. Ook veel geadopteerde kinderen gaan op zoek naar hun roots, de ene wat vroeger, de andere wat later. Er is niet alleen het verlangen om de natuurlijke vader te kennen maar ook de heel belangrijke behoefte om erkend te worden. Denk maar aan de diepe wonde die woorden als Jij bent mijn dochter niet meer of Jij bent mijn zoon niet meer kunnen slaan. Bovendien voelen sommige mensen de drang om te weten waarom ze in de steek gelaten zijn.

De partners van de wezen zoeken vaak heel intens mee naar de verdwenen vader. Verbaast u dat?

Nee, want de natuurlijke vader van je partner terugvinden is toch het mooiste geschenk dat je hem of haar kunt geven! De nood is zo groot! Bovendien kan de partner zelf nieuwsgierig zijn naar de vader, want je zoekt in de ander toch altijd iets van zijn of haar ouders. In dat geval speelt het idee van het geschenk minder mee dan de behoefte om te weten wie de vader is die je partner zo graag wil kennen. Of misschien wil de partner erkenning als schoonzoon of schoondochter. Maar dat zijn allemaal veronderstellingen. Alleen de mensen zelf kunnen zeggen wat in hun geval belangrijk is.

A Marc Welsch