Optimaal roerend goed schenken

Je geeft je kleinzoon een auto, je dochter een deel van je effectenrekening, je beste vriend een waardevol schilderij,... Allemaal giften die elk op een ideale manier kunnen worden uitgevoerd.

In 99% van de gevallen gebeurt de schenking van roerende goederen op één van de vier klassieke manieren: via een handgift, een bankgift, voor een Belgische notaris of voor een Nederlandse. Slechts uitzonderlijk loopt zo’n schenking anders (via een factuurgift) of is de gift niet sluitend (bv. aandelen op naam op een andere naam overschrijven in het aandelen-boek). Maar welke methode gebruik je het best in welke situatie? Hoeveel kosten zijn eraan verbonden? En wat zijn de belangrijkste verschillen?

1. De handgift

Wat?

Het woord zegt het zelf: bij een handgift geef je iets tastbaars, van hand tot hand. Dat laatste moet je zeker niet letterlijk nemen. Als je de sleutels van een auto of motorhome overhandigt, heb je ook een handgift gedaan. Vaak wordt gezegd dat de handgift eigenlijk verouderd is, omdat geld en effecten (die nu niet meer aan toonder zijn) nu op een vlotte en gemakkelijke manier via een bankgift (overschrijving) worden gedaan. Toch blijft de handgift in heel wat gevallen heel nuttig en vaak is een bankgift ook niet mogelijk (lees ook Hoe schenk je het best?)

Bewijs?

Hoewel het niet vereist is, maak je toch best een schriftelijk bewijsdocument van de handgift. En wel om drie redenen:

daaruit blijkt duidelijk dat je hebt geschonken en dat het niet om bijvoorbeeld een lening gaat. Dit is belangrijk tegenover de andere erfgenamen.

je geeft de schenking op deze manier een vaste datum. Belangrijk voor de fiscus als die controleert of de handgift al of niet drie jaar voor het overlijden plaatsvond.

je kan voorwaarden aan de schenking koppelen.

Als bewijsdocument kan je kiezen tussen de klassieke aangetekende brieven (de schenker stuurt een brief met het voornemen om te schenken en de begiftigde stuurt een bedank-brief) of één enkel document, de pacte adjoint. Het volstaat dan dat schenker en begiftigde samen na de handgift het document ondertekenen. Bij een pacte adjoint worden er minder fouten gemaakt, dus in die zin is het handiger dan de brieven.

WEETJE. Eventueel kan je na het opstellen van de pacte adjoint het document aangetekend versturen, zodat er geen twijfel bestaat over de datum.

LET OP! Belangrijk is wel dat uit de bewijsdocumenten duidelijk blijkt wat er juist geschonken is. Plaats daarom in de aangetekende brieven of het bewijsdocument een duidelijke beschrijving. Bij een auto of motorhome is dat vrij eenvoudig. Je kan ze immers perfect omschrijven (voertuigidentificatie-nummer, merk, bouwjaar, kleur, opties, enz.). Maar bij een schilderij of een marmeren beeld is dat toch al moeilijker.

TIP. Neem eventueel een foto van wat je schenkt en maak daar een bijlage van bij de aangetekende brieven of het bewijsdocument.

Schenkingsrechten?

De handgift biedt (net als de bankgift) het grote voordeel dat er geen schenkingsrechten moeten worden betaald en later ook geen successierechten als de schenker nog minstens drie jaar na de schenking in leven blijft.

Kosten?

Een handgift kost niets, behalve eventueel de kost van de aangetekende brieven als je niet via een pacte adjoint werkt.

Welke goederen?

Voor een antieke kast of een schilderij is de handgift de uitgelezen manier om te schenken. Andere voorbeelden vind je in de tabel Efficiënt en goedkoop schenken. op p. 72.

2. De bankgift

Wat?

Bij een bankgift schrijft de schenker bijvoorbeeld geld of een pakketje obligaties over van zijn (effecten)rekening naar de (effecten)rekening van de begiftigde.

Bewijs?

Hier gelden dezelfde opmerkingen in verband met het bewijsdocument als bij de handgift. Als bewijs kan je met aangetekende brieven of met één enkel bewijsdocument werken (pacte adjoint).

TIP. Als je kan kiezen tussen een hand- en een bankgift (bv. als je geld wil schenken) kies dan altijd voor een bankgift. De bankuittreksels leveren een vaste datum op, en het is duidelijk hoeveel geld of welke effecten zijn overgegaan van schenker naar begiftigde.

Schenkingsrechten?

Net zoals bij de handgift moeten er geen schenkingsrechten worden betaald (en later geen successierechten) als de schenker nog drie jaar blijft leven. Zelfs als het niet zeker is dat de schenker nog drie jaar zal leven, zouden we de bankgift aanraden. Je kan dan immers gewoon het bewijs van de bankgift (de brieven of bewijsdocument) laten registreren op een registratiekantoor naar keuze. Breng ook een kopie mee van dit bewijs.

Bij een schenking tussen bijvoorbeeld ouders en kinderen betaal je dan enkel 3% schenkingsrechten (3,3% in Wallonië) en daarmee is alles geregeld (je hoeft je dan niets meer aan te trekken van de termijn van drie jaar). In vergelijking met een schenking voor een Belgische notaris zal je ongeveer € 2.000 aan ereloon uitsparen. Bovendien gaat alles ook veel vlugger. Je kan een bankgift (zelfs inclusief de registratie als je dat wil) vaak rondkrijgen in 24 uur.

TIP. Hou er wel rekening mee dat de registratiekantoren enkel open zijn op werkdagen, en dan nog maar alleen van 8 tot 12 uur. Als je wil dat de bankgift onmiddellijk wordt geregistreerd, breng je best een bank-cheque mee. Je kan ook een overschrijving vragen aan het registratiekantoor maar dan duurt het wel verschillende werkdagen.

Kosten?

Net als de handgift, kost een bankgift niets.

Welke goederen?

Schenk je geld of een effectenrekening, dan is de bankgift aangewezen.

3. Schenken voor een Nederlandse notaris

Waarom?

Er zijn toch nog heel wat roerende goederen die niet via een goedkope bank- en handgift kunnen worden geschonken (bijvoorbeeld aandelen op naam, een termijnrekening, schenkingen met voorbehoud van vruchtgebruik,...). In dergelijke gevallen moet je naar een notaris om een juridisch en fiscaal sluitende schenking te hebben.

Bewijs?

Een voordeel van de schenking via een notaris is dat je over een notariële akte beschikt waarbij de datum van de schenking ontegensprekelijk vaststaat.

Schenkingsrechten?

Ga je naar een Belgische notaris, dan betaal je uiteraard schenkingsrechten van 3% (dit is het tarief tussen ouders en kinderen – in Wallonië is dat 3,3%) en het ereloon van de notaris.

Laat je de schenkingsakte echter opmaken door een Nederlandse notaris, dan hoef je geen schenkingsrechten te betalen omdat je niet in Nederland woont. Dat is trouwens ook zo als je de akte laat verlijden door een Zwitserse notaris (bepaalde kantons). Je kan er alle roerende goederen schenken en je betaalt geen schenkingsrechten.

Wil je het risico van de driejaartermijn niet nemen, dan kan je natuurlijk onmiddellijk naar een Belgische notaris stappen. Het ereloon zal ongeveer hetzelfde zijn. Toch is het niet ongebruikelijk om de akte te laten opmaken voor een Nederlandse notaris en nadien de schenking te laten registreren in België. En wel om volgende redenen:

het ereloon is in Nederland lager bij grote schenkingen en schenkingen buiten erfdeel (dit zijn schenkingen die niet als voorschot op de erfenis dienen).

het aanvaarden van de schenking kan er via een gewone onderhandse volmacht in plaats van een notariële volmacht, wat een stuk praktischer is als bijvoorbeeld de kinderen-begiftigden niet aanwezig kunnen zijn.

de Nederlandse notaris is een stuk soepeler inzake schenkingen aan minderjarigen zonder toestemming van de vrederechter.

Welke goederen?

Voor de meeste schenkingen van roerend goed die een notariële akte vereisen: aandelen op naam, schuldvorderingen, termijnrekeningen, delen van een maatschap, enz. Maar je schenkt beter niet voor een Nederlandse notaris als je je familiebedrijf wil schenken (zie p. 70).

4. Schenken voor een Belgische notaris

Waarom?

Als je een roerend goed (bijvoorbeeld een termijnrekening, aandelen op naam) wil schenken dat niet geschonken kan worden via een banken handgift, én je de termijn van drie jaar absoluut wil vermijden, dan stap je best onmiddellijk naar een Belgische notaris om daar de schenkingsakte te verlijden. Zeker als de Nederlandse notaris geen verder voordeel biedt vergeleken met de Belgische (zie eerder). Het voordeel van een goede Belgische notaris is ook dat hij je zal wijzen op de problemen van inkorting. Want elk kind heeft recht op een bepaalde reserve en het stuk waarover je vrij mag beschikken (het beschikbare deel) is immers beperkt. Het is dus mogelijk dat jouw schenking wordt ingekort (je moet dan een stukje teruggeven) als de reserve van je broers en/of zussen is aangetast.

Bewijs?

De notariële akte biedt (net als de akte van de Nederlandse notaris) het voordeel dat er geen betwisting kan zijn over de schenking en de modaliteiten die eraan verbonden zijn.

Schenkingsrechten?

Op een geregistreerde schenking van roerend goed geldt een tarief van 3% tussen (groot)ouders en (klein)kinderen, echtgenoten en bepaalde (verschilt per gewest) samenwoners (3,3% in Wallonië) en 7% in alle andere gevallen (in Wallonië zijn er drie tarieven: 3,3% in de rechte lijn, 5,5% tussen broers en zussen, ooms, tantes, neven en nichten en 7,7% tussen alle anderen).

Dit is een vlak tarief. Het stijgt dus niet naargelang het bedrag van de schenking.

Welke goederen?

Voor de schenking van familiebedrijven bestaat een verlaagd tarief als ze aan bepaalde voorwaarden voldoen. Voor Vlaanderen en Wallonië kan je zelfs schenken aan 0%, zodat je er altijd belang bij hebt om dit voor een Belgische notaris te doen. Een Vlaams familiebedrijf schenken voor een Nederlandse notaris (zonder een zogenaamd Attest Familiebedrijf) is zelfs absoluut af te raden omdat dan in principe niet de driejaartermijn maar een zevenjaartermijn speelt.

Johan Adriaens, Onafhankelijk vermogensplanner

Een auto, een wijnkelder, een renpaard... de dag van overlijden van de schenker telt om de waarde van het goed voor de successie te bepalen.

Een rekening schenken met voorbehoud van vruchtgebruik – om zelf de intresten op te strijken – moet via een notariële akte. Je kan voor een Nederlandse notaris kiezen, tenzij je geen risico van de driejaartermijn wenst te lopen.