Opruimen en wegdoen Da’s 50% minder stress

Willen of niet, met de lente overvalt ons altijd dat verlangen om huis en tuin onder handen te nemen. Waarom het dit jaar niet eens grondig aanpakken en ontspullen? Wegdoen wat je niet meer gebruikt en ruimte maken voor activiteiten waar je vrolijk van wordt.

Hoe raak je van die aangeboren drang af om spullen bij te houden? “Spullen verzamelen zit in onze genen. Onze verre voorouders moesten overleven in tijden van schaarste, waardoor dingen kostbaar waren. Het is ook mee te danken aan de zuinigheid van onze (groot)ouders, dat wij het materieel zo goed hebben. Op enkele generaties tijd zijn we geëvolueerd van weinig naar overvloed. Maar die ooit zo nuttige verzamelwoede speelt ons vandaag parten”, schetst James Wallman, die deze nieuwe trend in een boek vatte.

Welke woning – de ene al meer dan de andere – puilt niet uit door een leven lang spullen krijgen, kopen en bijhouden. Van waardevolle dingen tot rotzooi. Een Amerikaans onderzoek naar de hoeveelheid dingen die mensen zoal bijeensparen, leverde hallucinante cijfers op. In de woon- en slaapkamer van een flat van 90 m2 konden ze met het blote oog 2.260 dingen waarnemen. Dat was zonder de inhoud van de kasten mee te tellen. Herhaal die oefening thuis, en je zal er allicht niet heel ver naast zitten.

Waarom stikken we vandaag in de spullen en is het blijkbaar moeilijk om bezittingen van de hand te doen?

James Wallman: “De meesten onder ons zijn zo grootgebracht: wat nog bruikbaar is, hou je bij. We hebben nooit geleerd om neen te zeggen tegen iets wat we kunnen kopen of krijgen. Tegelijk worden we sinds de jaren ’50 overstelpt met allemaal nieuwigheden en spoort de reclame ons aan om te blijven kopen. We zijn opgevoed om te consumeren. Nieuwe spullen bezorgen ons een status en een identiteit, is de achterliggende gedachte.

Zo ontstond spullenobesitas, de materiële evenknie van obesitas. Beiden zijn even ongezond. Schuldgevoelens verhinderen ons vaak om te ontspullen: dat toestel of kledingstuk heeft zo veel gekost en ik gebruik/draag het nooit! Aanvaard je miskoop en doe hem weg! Nutteloze en dure cadeaus zijn veruit het ergste. Ze wegschenken voelt fout en ondankbaar. Maar ook daar moet je door. Laat je vrienden weten dat je voldoende spullen hebt en liever ervaringen cadeau krijgt: ’trakteer me liever op een etentje, een avondje theater, een uitstap naar een expo.’

Ooit waren nieuwe spullen nochtans een bron van puur geluk. Nieuwe schoenen, een nieuw toestel! Waar liep het fout?

“Als je maar twee paar schoenen hebt en je kan een derde en nadien een vierde paar op de kop tikken, is dat een gigantische stap voorwaarts. Maar je 25ste paar schoenen, of alweer een nieuwe tablet, bezorgt je nooit meer datzelfde opwindende gevoel van geluk. Er treedt snel gewenning op. Erger nog: een overdaad aan spullen in huis maakt ons vaak ongelukkig. Ik heb daar geen harde bewijzen van, maar er zijn tal van aanwijzingen en getuigenissen. Een boekenrek vol titels die je ooit eens wil lezen, kasten die volgepropt zitten, dozen vol papieren die om orde vragen... Daar word je niet blij van. Ze palmen ruimte in, vreten aan je tijd en bezorgen je extra werk. Want je moet ze gebruiken, onderhouden, afstoffen, opruimen, repareren. Uit tal van onderzoeken blijkt dat het verzamelen van almaar meer dingen ook sociale relaties in de weg staat en mensen net eenzamer maakt.”

Psychologen stelden wetenschappelijk vast dat te veel spullen voor meer stress zorgen, vooral bij vrouwen.

“Via hormoonmetingen bij doorsnee Amerikaanse gezinnen werd de cortisolspiegel nagegaan. Dat is het hormoon dat vrijkomt bij stress. Vooral vrouwen die aangaven dat hun huis veel spullen en rommel bevat, vertoonden hoge cortisolwaarden en waren vaker neerslachtig. Psychologen verklaren dat fenomeen door de uitputtingsslag die je systeem ondergaat omdat je telkens op die spullen moet letten, ze oppakken en opruimen. Vrouwen hebben hier meer onder te lijden dan mannen, een erfenis uit de tijd dat vrouwen thuis bleven. Daardoor voelen vrouwen zich nog steeds meer verantwoordelijk voor de woning en ervaren ze daardoor meer druk dan mannen.

Bijna niemand vindt van zichzelf dat hij te veel spullen heeft. Bij anderen (partner, ouders, kinderen) stoort het ons vaak wel.

“Absoluut. Iedereen vindt dat zijn partner te veel bijhoudt. Dat komt omdat we ons aan uiteenlopende spullen hechten. Wat meestal niet werkt, is je huisgenoot vertellen dat hij/zij zijn rommel moet wegdoen. Begin liever zelf met de oefening en werk je eigen overbodige spullen het huis uit. Als je partner merkt dat je je nadien lichter, opgeluchter en gelukkiger voelt, kan dat aanstekelijk werken.”

Doe overtollige spullen weg en verzamel in plaats daarvan belevenissen, luidt jouw advies. Waarom is dat beter?

“Van mijn grootvader kreeg ik ooit een briefje met daarop ‘Herinneringen leven langer voort dan dromen’. Wat zoveel betekent als: probeer je dromen waar te maken of om te zetten in herinneringen. Dat heeft tal van voordelen. Belevenissen worden minder snel saai dan materiële dingen. Zelfs een reis die compleet tegenvalt, levert tenminste nog een goed verhaal op. Over je nieuwe bankstel of kandelaar ben je snel uitgepraat. Ervaringen brengen je in contact met anderen. Door dingen te doen en erover te vertellen. En ja, sociale media zoals Facebook blijken het platform bij uitstek om bij elkaar te pronken met wat we allemaal meemaken. Maar voor je die belevenissen kan delen, heb je ze ook echt ervaren en zo is het doel bereikt. Want ‘doen’ verbindt je met anderen en precies die verbondenheid maakt gelukkig. Ik ben ervan overtuigd dat deze ommezwaai van minder hebben naar meer beleven, zich de volgende jaren zal doorzetten. Het lost onze spullenindigestie op en het verbetert onze levenskwaliteit.”

De lijn tussen ervaringen en spullen is soms dun. Want wat met al het materiaal dat mensen nodig hebben om te sporten of voor hun hobby: knutselen, tuinieren, klussen?

“Je kan nu eenmaal niet zonder spullen, maar het komt er wel op aan om maat te houden en net die dingen te houden die je plezier verschaffen. Een oplossing voor de spullen die je niet meer gebruikt maar waar je wel erg aan gehecht bent, is er creatief mee aan de slag gaan. Ik heb een vriend die zijn platencollectie in mooie kaders heeft gestopt. Een vriendin liet haar trouwjurk vermaken tot een fantastische, draagbare jurk. Toen mijn moeder mijn boek las, kwam ze naar mijn huis met een doos vol speelgoed en oude Star Wars-spullen. Ze volgde mijn raad op en ontspulde. Mijn kinderen bleken dol op de Stars Warsspeeltjes, dus die heb ik gehouden. Voor de andere ‘kostbaarheden’ heb ik van mijn hart een steen gemaakt en ze van de hand gedaan. Het gaat erom dat je er iets mee doet, in plaats van spullen zomaar bij te houden.”

Ontspullen — James Wallman — Kosmos Uitgevers — €20 — isbn 9789021561288

KARI VAN HOORICK