Opnieuw een seksleven? Yes, I can!

Opnieuw een actief seksleven opbouwen na een lange pauze, waarom zou het niet lukken? Twijfelen hoeft echt niet, want u hebt twee belangrijke wapens in dit boeiende avontuur: communicatie en tederheid.

Dat na een langere periode van onthouding een zekere angst bestaat om het seksuele leven te hervatten, is heel normaal. Deze vorm van faalangst wordt echter heel anders door de man beleefd, dan door de vrouw. De man twijfelt aan zijn prestaties en vraagt zich af of het nog zal lukken. De vrouw is bang dat ze niet meer aantrekkelijk is. Voor beiden geldt uiteraard wel dat hun lichaam intussen veranderd is. Maar dat hoeft echt geen remming te betekenen, integendeel...

Een kwestie van vertrouwen

Na een lange periode van onthouding is het perfect mogelijk dat er een duwtje nodig is om het ingewikkelde proces van het seksuele verlangen opnieuw op gang te brengen. “Dit heeft te maken met het verlies van de lust-herinnering”, legt de seksuologe dr. Esther Hirch uit. “Op het ogenblik dat de seksuele activiteit wordt hernomen, kunnen zich enkele problemen voordoen maar onoverkomelijk zijn die niet. Als bij de man een zekere angst leeft dat hij niet zal kunnen presteren, kan hij een beroep doen op efficiënte medicatie die de erectie opwekt (Viagra, Cialis, Levitra). Zodra hij zijn potentie hervonden heeft, keert het vertrouwen terug en dat eerste succes zorgt voor steeds hernieuwd succes. Wanneer een en ander fout loopt, is er sprake van een vicieuze cirkel – falen wekt angst op en angst versterkt het falen -, maar ook het omgekeerde is dus waar!”

Ook bij de vrouw kan een daling van het libido optreden en ook zij kan de gewoonte verliezen om haar seksuele en orgastische capaciteiten te benutten. “Dit fenomeen is vaak te wijten aan een verlies van eigenwaarde, met de leeftijd en door het lichaamsbeeld dat verandert. Belang-rijk daarbij is, uit te maken wat de vrouw eventueel als negatief ervaart en wat haar angstig maakt. Pas dan kan ze werken aan een herstel van haar zelfvertrouwen. Onze maatschappij is hedonistisch en heel zelfgericht. Dit is niet altijd eenvoudig voor de vrouw van wie wordt verondersteld dat ze eeuwig jong, mooi en actief blijft. Supervrouw zijn, is niet eenvoudig.”

Precies dit zelfvertrouwen bij vrouwen is het stokpaardje van de psychologe en psychotherapeute Marie Andersen. “Het is niet altijd gemakkelijk voor een vrouw om te beseffen dat ze mooi is in de ogen van de man die van haar houdt. Er zijn vrouwen die zichzelf niet aantrekkelijk vinden, en toch worden ze intens bemind door een man die ook van hun rimpels en hun wat vermoeide lichaam houdt. Ze moet leren geloven in wat die man haar zegt, ze moet vertrouwen hebben. En ze moet het afleren, zich voortdurend te vergelijken met vrouwen van 25, hoe moeilijk dat ook is in een maatschappij waarin voortdurend prachtige lichamen worden getoond die niet overeenstemmen met dat van een gewone vrouw. Een man is best in staat het onderscheid te maken tussen de mooie, jonge vrouw die hij kruist op straat of die hij in sommige magazines ziet, en de vrouw met wie hij dag in, dag uit wil samenleven.”

Wanneer de hormonen zich moeien

We zijn geen twintig meer? Inderdaad, dat weten we en we voelen het. Maar al evolueert onze seksualiteit in de loop van de jaren, ze blijft interessant. Wat verandert er precies? De hormonen, bijvoorbeeld. Maar als hormonale problemen het seksleven aantasten, beschikt de geneeskunde tegenwoordig over voldoende efficiënte middelen om dat te verhelpen. “Een vrouw in de menopauze die ondanks de inname van een hormonale substitutietherapie (HST) minder zin heeft in seks, kunnen we bijvoorbeeld helpen met testosteron”, zegt dr. Hirch. “Dit mannelijke hormoon is het lusthormoon, zowel bij de vrouw als bij de man. We kunnen kleine dosissen geven die perfect zijn aangepast voor de vrouw, als ze tenminste ook een HST volgt, anders krijgt ze mannelijke kenmerken zoals een diepere stem en meer beharing.”

De daling van het testosteron speelt overigens ook de mannen parten. “Dat begint meestal rond 50 jaar, om significant te worden tegen 60 tot 65. Dat proces verloopt progressief.” De oplossing? Ook een inname van testosteron, maar niet zonder rekening te houden met een aantal voorwaarden. “Er zijn wel een aantal maatregelen te nemen (prostaatonderzoek, meting hormonale doseringen, enz.) om binnen de fysiologische grens te blijven en niet te overdoseren.”

Vaak zijn problemen met seksualiteit van een andere orde: metabolisch, vasculair,... “Dat maar één oorzaak aan de basis van een seksueel probleem ligt, is eerder zeldzaam”, zegt dr. Hirch, “meestal interfereren verschillende oorzaken en dat geeft de persoon vaak het gevoel dat hij in een vicieuze cirkel opgesloten raakt.”

Liever kwaliteit dan kwantiteit

We stellen vast dat ons lichaam niet meer reageert zoals vroeger? Dat is fysiologisch, met andere woorden... heel normaal. Het komt eropaan dit te begrijpen en te accepteren. De man bijvoorbeeld heeft een langere recuperatieperiode nodig om de batterij-en weer op te laden. “Natuurlijk speelt ook de context hier een rol: dit zal bijvoorbeeld makkelijker gaan op vakantie, in de zon, dan gevangen in de dagdagelijkse sleur”, legt Esther Hirch uit. Bij de vrouw is er minder en een vertraagde vochtafscheiding maar hier bestaan gels (op basis van water, van silicone, van vaseline,...) om dit ongemak te verhelpen.

“Wanneer de man merkt dat de erectie wat langer op zich laat wachten en minder stevig is en de vrouw te kampen krijgt met een verminderde en tragere lubricatie, kunnen beiden zich zorgen maken omdat ze vrezen langzaam maar zeker hun seksualiteit te verliezen. Maar het gaat hier alleen om een normale fysiologische evolutie.” Wanneer de partners hierover geïnformeerd zijn, zullen ze zich minder snel en nutteloos zorgen maken en krijgen ze meteen sleutels aangereikt om met deze situatie om te gaan. “Zo kan de vrouw een meer actieve rol gaan spelen door de partner meer en directer genitaal te stimuleren. Zo helpt ze hem om een erectie te krijgen. Weinig vrouwen beseffen hoe belangrijk haar rol daarbij is, gewoonweg omdat deze stimulatie vroeger, met een jongere partner, niet noodzakelijk was.”

“Het is ook goed, te beseffen dat het aantal en/of de intensiteit van de orgastische contracties kan verminderen. Maar ook dit proces beperkt zich tot het fysiologische. Het genot, de bevrediging, de verlichting van seksuele spanning door het orgasme,... al die gevoelens blijven onaangetast. Dit is belangrijk om te weten: de kwaliteit primeert nu op de kwantiteit. Dit betekent wel dat een koppel nu meer tijd moet besteden aan strelingen, aan een intiem gesprek, aan aandacht voor mekaar, aan gedeelde fantasieën.”

Uiteindelijk verliezen we er niets bij, stelt Marie Andersen. “Op wat rijpere leeftijd is het seksuele leven vaak veel rijker op alle niveaus die niet puur seksueel zijn. Zo ontwikkelen mannen die wat minder makkelijk een erectie krijgen, vaak een rijkere erotische cultuur, waar ook de vrouw baat bij heeft.”

Seks: een beetje, of een beetje veel?

Welke plaats geven we als koppel aan seksualiteit? Ieder heeft zijn geschiedenis, zijn verleden en houdt daar uiteraard rekening mee. “Seksualiteit is niet onontbeerlijk, maar wat telt is de intimiteit, de tederheid, de verstand-houding”, benadrukt Marie Andersen. “Er zijn zeer stabiele koppels die nauwelijks seksuele activiteit ontwikkelen, maar ze slapen wel lepeltje lepeltje en knuffelen graag. En ze zitten op dezelfde golflengte. Dit is vaak nog het moeilijkste: ze moeten zich allebei goed voelen in deze situatie. De ene zal misschien meer vragende partij zijn dan de andere. De behoeften zijn niet altijd gelijk. Er zijn vrouwen die na de menopauze niet zoveel zin meer hebben, maar andere juist wel. Dan komt het er in de eerste plaats op aan, dat niet erg te vinden. Alles begint bij het aanvaarden van de situatie. De ene partij mag de andere niet gaan beschuldigen omdat ze bijvoorbeeld meer en vaker vragende partij is. Dit moet kunnen uitgesproken worden zonder taboe: vaak kan een vrouw er best mee leven dat ze bij het vrijen geen orgasme krijgt, maar wil ze wel bijdragen tot het plezier van haar man. Waarom zou dit niet kunnen, waarom zou het onbespreekbaar zijn? Er zijn mannen die ’s ochtends wakker worden met heel veel zin, terwijl hun vrouw nog volop aan het soezen is. Als de partners maar voldoende praten met elkaar, hoeft dit geen probleem te zijn. En praten over seksuele gevoelens verloopt nu net makkelijker als je wat ouder bent, want je hebt al een en ander meegemaakt en het onderwerp is minder taboe.”

Dé norm bestaat niet

Voor Esther Hirch is de plaats van de seksualiteit in het leven een zaak van de twee personen, én van het koppel. “We mogen niets veralgemenen. Alles is afhankelijk van de manier waarop elke partner van jongs af aan in zijn seksualiteit heeft geïnvesteerd. Ik zie vrouwen die, eens ze bevrijd zijn van de angst om zwanger te worden, van professionele problemen en van hun moederrol, een nieuw libido en nieuwe seksuele mogelijkheden ontdekken. Anderen laten hun seksualiteit liever uitdoven. Ook sommige koppels vinden seks bijkomstig. In ieder geval mag bij een nieuwe relatie niet verwacht worden dat de seks al meteen hoge toppen scheert. Er is een periode nodig waarin beide partijen naar elkaar toegroeien, waarin ze zich leren aanpassen aan elkaar.”

Kortom: dialoog, luisterbereidheid en vertrouwen staan hoog op de agenda. En vooral nooit vergelijken met andere koppels of andere situaties. “We leven in een maatschappij die getiranniseerd wordt door het plezier”, zegt dr. Hirch. “We komen van een 19de eeuwse cultuur waarbij alles verboden was, naar een periode waarbij alles toegelaten was – mei 68!- en zijn beland in een maatschappij waar alles moet. Dit maakt dat de mensen zich spiegelen aan een bepaald seksueel beeld waaraan ze onmogelijk kunnen voldoen. Als ze problemen ondervinden, kunnen ze er minder gemakkelijk mee om. Nochtans: hoe lichter men met seksualiteit omgaat, hoe positiever ze evolueert. Tegenwoordig is er weinig begrip voor ont-houding. Er is zelfs bijna een zekere dwang, een verplichting om een orgasme te bereiken. Dit wordt veroorzaakt door de mediaheisa en de overdaad aan berichtgeving rond seksualiteit.”

Is er een norm? Nee! “Indien een peiling onthult dat het gemiddelde drie keer seks per week is en iemand maakt zich zorgen omdat hij het maar twee keer per week doet, dan vraag ik hem of haar altijd of hij/zij zich daar-om onbevredigd voelt. Vaak is het antwoord dan Neen, dat is mijn ritme. Zo hoort het toch? Elk zijn ritme!”

Sommigen hebben de neiging zich te spiegelen aan vroegere ervaringen, maar dat is geen goed idee. “Je moet leven in het nu”, raadt Marie Andersen aan. “Je verleden meezeulen is niet goed. En op fysisch vlak kun je een nieuwe relatie perfect op een totaal andere manier beleven dan wat je voordien gekend hebt. Er zijn vrouwen die, zelfs al waren ze zeer verliefd op hun eerste man, een vermindering van seksuele appetijt kenden omwille van de routine, omwille van de kinderen, de carrière,... In een nieuwe relatie kunnen ze zich soms makkelijker laten gaan en een seksuele rijpheid kennen die ze twintig jaar voordien niet hadden. Dat is veelbelovend!”

Het geheim koesteren

Sommige nieuwe relaties staan seksueel al meteen in de startblokken, andere hebben tijd nodig. “De context is telkens anders”, legt Marie Andersen uit. “Er zijn mensen die zoveel behoefte hebben aan tederheid dat alles heel snel evolueert. Anderen hebben er net nood aan, wat meer tijd te nemen om zich geleidelijk aan elkaar aan te passen en elkaars vertrouwen te winnen. Zeker wanneer ze een hele poos alleen zijn geweest, is dat het geval. Vaak is het ook belangrijk te weten wat de reden was voor de lange periode van alleen-zijn. Als dit een moeilijke echtscheiding was en de partner is heel diep gekwetst, dan zal het meer tijd kosten om het vertrouwen te herwinnen. Meestal zal er eerst een liefdesrelatie ontstaan, en daarna zal de seksualiteit openbloeien. Dit zijn twee verschillende zaken.”

Je tijd nemen, het is een aanpak die vruchten afwerpt. “Ik constateer heel vaak dat mensen te vlug willen gaan”, zegt dr. Hirch. “En niet alleen op het fysische vlak. Ze vertellen te snel en te veel over zichzelf en zoeken ook heel vlug seksuele toenadering. Het is nochtans belangrijk om de ander te laten dromen en verlangen. En dat vraagt tijd. Het is goed om een zekere onafhankelijkheid te bewaren en niet al te snel in zee te gaan. Het spel van de verleiding is belangrijk, de langzame evolutie naar een hechte band.”

Het concept ‘koppel’ opnieuw uitvinden

Eén manier om elkaar voldoende tijd te gunnen, is elk zijn eigen stek te behouden en zo wat afstand te bewaren. “Ik denk dat het beter is niet al te snel te gaan samenwonen. Zo vermijd je als koppel dat de sleur te snel in de relatie sluipt. Wanneer ik zie dat koppels gedurende 40 of 50 jaar samen zijn, dan constateer ik dat ze toch ook wat afstand in hun relatie hebben ingebouwd. Meer dan ooit is het dan belangrijk af en toe iets apart te doen, een eigen persoonlijke ruimte te hebben, een tuintje of een hobbykamer voo jezelf.”

Wat betekent het ten slotte, in deze tijd een koppel van vijftig te zijn? “Vroeger waren dat twee oudere mensen die elkaar wat hielpen omdat er een bijna materiële behoefte was om niet alleen te zijn”, stelt Marie Andersen vast. “Maar dit is vandaag absoluut niet meer het geval. Je mag de standaardideeën die sinds jaar en dag bestaan niet zomaar toepassen op koppels van nu. Waarom zouden ze onder hetzelfde dak moeten wonen? Waarom zouden ze in hetzelfde bed moeten slapen? Er zijn koppels die baat hebben bij een LAT-relatie: living apart together, of anders gezegd: samen zijn, maar afzonderlijk wonen. Deze uitdrukking is zelfs een criterium geworden op haast alle datingsites. Het is belangrijk dat we het concept koppel opnieuw uitvinden. Het is hier immers niet meer de bedoeling samen een huis te bouwen en kinderen te krijgen. Vaak is het belangrijkste – of zelfs het enige – doel van een nieuw koppel elkaar te stimuleren en te investeren in projecten waaraan ze nooit zouden beginnen als ze alleen waren, maar waaraan ze zich wel wagen nu ze met z’n tweeën zijn... Dat is een heel comfortabele gedachte voor een nieuwe relatie!”

Gwenaëlle Ansieau