Op drie niveaus

Wij denken wel dat we allemaal onafhankelijke keuzes maken en dat we zelf een eigen smaak en voorkeuren ontwikkeld hebben, maar in werkelijkheid is onze hoogstpersoonlijke inbreng erg klein. We zijn gewoon gevormd door de invloed van onze vrienden, hun vrienden en de vrienden van hun vrienden. Dat beweren althans sociologieprofessor Nicholas A. Christakis en zijn collega in de politieke wetenschappen James H. Fowler in hun boek Connected! Waarom geluk besmettelijk is en je vrienden je dik kunnen maken (Uitg. Balans – euro 19,95 – isbn 978 94 600 3223 3).

Tot de vrienden van de vrienden van onze vrienden. De wetenschappers bestudeerden mensen en hun sociale netwerken en kwamen tot de conclusie dat we tot in de derde graad van scheiding beïnvloed worden. Dit betekent dus concreet dat we niet alleen gevormd worden door de mening van onze eigen vrienden, maar ook door de vrienden van die vrienden en zelfs door de vrienden van die vrienden. Mensen dus, die we misschien nog nooit gesproken hebben. Een voorbeeld? Als we een vriend hebben die rookt, is de kans dat we ook roken meteen 61 % hoger dan je puur op basis van kansrekening mag verwachten, het is 29% hoger als de vrienden van die vriend roken (niet de vriend zelf) en 11 % hoger als de vrienden van die vrienden roken. Een stap verder – vrienden van de vrienden van de vrienden van onze vrienden- levert geen extra risico op.

Dezelfde kettingreactie ontstaat ook op andere gebieden: geluk, eenzaamheid, depressie, drinkgedrag en overgewicht. Maar Christakis en Fowler stellen vast dat niet alle fenomenen zich op dezelfde manier en in dezelfde mate verspreiden. Bij emoties als eenzaamheid, geluk en depressie is fysieke nabijheid erg belangrijk, maar bij gedrag of door gedrag bepaalde eigenschappen als overgewicht, drinken of roken speelt die nabijheidsparameter geen rol. Dat gaat dus veel verder dan iemand die overgewicht gaat vertonen omdat hij of zij vaak samen eet met iemand met eetgewoontes die overgewicht bevorderen! Christiakis en Fowler merkten ook het verschil tussen de geijkte sociale netwerken en virtuele netwerken zoals facebook. Facebookvrienden blijken een beperkte invloed te hebben. Enkel als het om vrienden gaat die ook in levenden lijve dicht bij ons staan, spelen ze een rol.

Onze verantwoordelijkheid opnemen. Heeft onze eigen weg proberen te vinden dan geen enkele zin meer? Laten we ons maar beter meedrijven met de stroom? Nee, vinden Christakis en Fowler. De wetenschap dat dit soort mechanismen bestaan, moet eerder een aanzet zijn om kritischer na te denken over wat wij doen en laten. En om verantwoordelijkheid op te nemen voor wat we doen, omdat het een invloed zal hebben op het leven van andere mensen, zelfs al hebben we ze nooit ontmoet!