Op de golven van de fado

Lissabon steeg de jongste jaren met stip op de lijst van de populairste citytripbestemmingen. De alomtegen-woordige zeebries herinnert aan het roemrijke maritieme verleden, maar de stad heeft ook hippe en historische wijken, toffe bars en gezellige restaurants.

De saudade, dat is het typische gevoel van weemoed dat alleen echte Portugezen kennen. Het is het eeuwige gemis, het rusteloze verlangen, het heimwee van de zeevaarder die terugdenkt aan zijn tochten naar verre continenten. Een sentiment dat perfect wordt vertaald in de fadomuziek.

Begeleid door twee gitaristen schreeuwt een aanstormend talent haar smarten uit in het legendarische Café Luso, waar ooit ook de fadokoningin Amalia Rodriguez debuteerde. Het is zaterdagavond in het hartje van de uitgaansbuurt Bairro Alto en aan de deur van het café is het drummen geblazen om een plaatsje te bemachtigen. In deze overdag zo rustige oude volkswijk is het een drukte van jewelste. De kleine steegjes herbergen restaurants, kunstgalerijen, bars met grote televisieschermen waarop de Portugezen hun geliefde voetbal volgen en boetieks die tot een stuk in de nacht open blijven.

Bairro Alto ligt op één van de zeven heuvels waarop Lissabon is gebouwd en is één van de weinige wijken die niet verwoest werden tijdens de aardbeving van 1755. Het aanpalende Chiado had minder geluk, maar het werd snel weer wederopgebouwd waardoor het nu kan pronken met 19de eeuwse gevels, waarachter chique bars en boetieks schuilgaan. Het is hier, in art-nouveaucafé A Brasileira, dat schrijver en nationaal icoon Fernando Pessoa zijn saudade met liters vinho verde wegspoelde. Hij zit er nog steeds op het terras.

Naar Parijs’ voorbeeld

Om van het lagergelegen nieuwe centrum Baixa naar Chiado te gaan, kunt u in deze heuvelachtige stad een beroep doen op de Elevador Santa Justa, een curieus kunstwerk van staal dat door een leerling van Eiffel werd gebouwd. In de nok van dit liftgebouw is een klein café met terras ondergebracht, van waaruit u een bedwelmend zicht over de stad hebt. De lift naar Chiado nemen is als in een andere wereld binnenstappen, want het commerciële centrum Baixa werd na de aardbeving volledig heropgebouwd naar Parijs’ voorbeeld: in een strak schaakpatroon, met parallelle lanen en grote pleinen zoals het mooie en levendige Rossioplein en het uitgestrekte Praça do Commercio. De brede en met platanen en palmbomen afgeboorde Avenida de Libertad moest zelfs een soort Champs Elysées worden, maar dat is gelukkig niet gelukt. Lissabon moet het niet hebben van het pronkerige. De charme van deze stad ligt in de wat afgebladerde, onafgewerkte patine.

Miradouros: uitkijken over de stad

Om de hoogteverschillen te overwinnen hebben de inwoners van Lissabon aangepaste vervoermiddelen uitgevonden, zoals de eléctrico, een ouderwets geel trammetje dat zich langs de smalle en steile straatjes naar boven slingert. U kunt het nemen als u het gerestaureerde Castelo Sao Jorge bezoekt, een oud versterkt bolwerk dat een prachtig uitzicht biedt over de stad en de Taag. Dergelijke miradouros vindt u trouwens op verschillende plaatsen in de stad. De restauratie van het kasteel was de aanzet tot meer opknapwerk. In Alfama, de oudste wijk van Lissabon, worden de middeleeuwse huisjes opgeknapt. Bloembakken versieren de ramen en het wasgoed hangt buiten, maar de vissers en bohemiens die sinds mensenheugnis deze arme wijk bevolken, krijgen het gezelschap van welgestelde inwijkelingen van buiten de stad of uit het buitenland.

Nieuwe en oude zeevaarders

In 1998 verwelkomde Lissabon de Wereldtentoonstelling. De expositiesite langs de Taag ontwikkelde zich tot een nieuwe wijk, Oriënte. Naast het futuristische treinstation van architect Santiago Calatrava, is de Vasco da Gammabrug, 13 kilometer lang, de grote blikvanger. Even verderop, rond het Oceanario (grootste aquarium van Europa!) rijzen residentiële flatgebouwen uit de grond. Vanuit de kabellift krijgt u een uitzicht over deze wijk van de toekomst, met eethuizen en grote hippe complexen waarin casino’s huizen, disco’s, loungebars en restaurants. Dit is het nieuwe Lissabon dat zich naar de zee richt, net zoals dit tijdens de gloriejaren van de Portugese vloot gebeurde.

Wilt u de rijke geschiedenis van Lissabon opsnuiven, dan moet u naar de wijk Belem, aan de andere kant van de stad, met de eléctrico zo’n kwartiertje van het centrum verwijderd.

Onder het wereldberoemde standbeeld van Hendrik de Zeevaarder die uitkijkt over de Atlantische Oceaan met in zijn zog ontdekkingsreizigers en dichters, vindt u nu vooral verliefde koppeltjes maar dat is ooit anders geweest. Van hieruit vertrokken de expedities van mannen als Vasco da Gama en Magellaan, de mannen met baarden die dit eens zo geïsoleerde land in een uithoek van Europa tot een wereldmacht deden uitgroeien. Met het resultaat van die ontdekkingsdrang wordt u in de straten van Lissabon voortdurend geconfronteerd: een mengelmoes van huidskleuren roept om de haverklap herinneringen op aan voormalige kolonies als Brazilië, Kaapverdië en Angola.

Bij gebrek aan piraten...

In datzelfde Belem is het smullen geblazen in de Antiga Confeitaria de Belém, een met mooie azulejos versierde familiezaak waar de enige echte warme pastéis de Belem te vinden zijn. De confeitaria staat in de schaduw van het imposante gebouw dat Belem domineert, het Monastero de Jeronimos. In de 16de eeuw stond hier een kerkje waar alle zeevaarders kwamen bidden voor de maagd van Bethlehem. Maar met het goud uit de kolonies liet koning Manuel later op diezelfde plek een klooster neerpoten waar monniken in alle rust en sereniteit konden bidden voor een goede afloop van de zeereizen. De barokke zuilen en gevels zijn versierd met scheepstouwen, maar ook met slangen, tropische planten en monsters. Het lijkt wel een in de muren gebeiteld beeldverhaal van de avonturen van de zeevaarders in onbekende werelden.

Wat verder kijkt de Torre de Belem eenzaam over de Taag uit. Vroeger stond deze verdedigingstoren en ceremoniële toegangspoort midden in de rivier, ondertussen is hij aan land gekropen. Er vallen nu eenmaal geen terugkerende ontdekkingsreizigers meer te verwelkomen en ook geen piraten meer te verdrijven... n

Tekst: Filip Godelaine

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content