Ontdek het echte Polen

Het Poolse Wroclaw mag zich in 2016 Europese Culturele Hoofdstad noemen. Wat heeft de stad te bieden? Wij gingen op ontdekking.

Verdiende titel

Wroclaw kreeg de titel wegens haar bijzondere geschiedenis en omdat ze de afgelopen jaren meer dan 80 miljoen euro pompte in achtergestelde wijken. De stad heeft ook een levendige culturele scène. 2016 bulkt van de activiteiten. Een van de meer dan duizend evenementen is een grote expo rond architect Mies van der Rohe.

Klassiekers

Het stadhuis. Dit laatgotische monument is een blikvanger in het rustig ogende stadje aan de rivier de Oder. Onder het stadhuis kan je lokale bieren proeven in de 14de-eeuwse bierkelder Piwnica Swidnicka. Het stadhuis domineert het centrale marktplein – Rynek – met zijn prachtige gevels en levendige terrasjes. Hier nemen we graag plaats.

Het kathedraaleiland. Ostrow Tumski is het oudste deel van de stad. Je kan er van het marktplein naartoe lopen. Wanneer we Tumski, de oudste brug van Wroclaw, oversteken, komen we in deze pittoreske wijk en voormalig eiland dat de Johannes de Doperkathedraal omringt. Het is nog altijd een plek van spiritualiteit. De meeste traditionele gebouwen behoren toe aan de kerk en er zijn weinig winkels en bars. Kijk ’s avonds goed rond of je de lantaarnman ontwaart. Hij komt de gaslampen aansteken.

De bruggen. Eigenlijk vormt Wroclaw een lappendekken van twaalf eilandjes, verbonden door ongeveer 130 bruggen. Daarom wordt Wroclaw wel eens het Venetië van Polen genoemd.

Bar Barbara. Deze trendy bar in hartje Wroclaw wordt het kloppende hart van het culturele jaar 2016. Hij werd opgericht in de sixties, maar was 20 jaar lang dicht. Nu is hij helemaal gerenoveerd. Enkel de zuilen die het dak stutten zijn nog oorspronkelijk. Alle stoelen in de bar zijn ontworpen door Poolse designers, van 1941 tot nu.

Jatki. In deze straat in het oude centrum, met zijn vele kunstgalerijen en dierensculpturen, is het gezellig kuieren. De dierensculpturen verwijzen naar het voormalige slachthuis en de dieren die er werden geslacht. Een beetje (galgen)humor mag wel.

Bijzondere historie

Wroclaw is de hoofdstad van Neder-Silezië. Bijzonder is dat de bevolking haast voor honderd procent wisselde na WOII. Tot het einde van de oorlog was deze plek volledig Duits en heette Breslau. Da’s trouwens maar één van de 17 namen die de stad doorheen haar geschiedenis van vele bezetters gedragen heeft. In 1945 werd de stad weer aan Polen toegewezen. Alle Duitsers werden verdreven en Polen uit het oosten van het land kwamen er zich vestigen. Nu telt Wroclaw 650.000 inwoners en sinds Polen in 2004 lid werd van de EU kent ze een sterke economische en demografische groei. Het is ook een jonge stad, met 130.000 universiteitsstudenten.

Opmerkelijke dwergjes

In de hele stad kan je dwergjes spotten. Met 300 zijn ze. Het gaat om kleine bronzen standbeelden die verwijzen naar Orange Alternative, de anti-Sovjetbeweging die in de jaren ’80 in Wroclaw werd opgericht. Eén keer per jaar – in september – heeft hier zelfs een heus dwergenfestival plaats.

Kamers in kastelen

Wroclaw zelf huisvest leuke hotels. Maar interessanter is de Kastelenroute. Silezië telt meer dan 800 kastelen. Ze vormden een verdedigingslinie in het grensgebied met Tsjechië. Ook vele rijke Duitsers uit Berlijn bouwden er hun buitenverblijf. Een heleboel van die kastelen zijn nu hotels. De toeristische dienst van Silezië heeft dan ook een kastelenroute uitgewerkt in de omgeving van Wroclaw. Wij verbleven in het wat griezelige Kliczkow-kasteel in Osiecznica. We waanden er ons op een internaat uit de vorige eeuw en bij het avondmaal in de authentieke middeleeuwse gelagzaal vertelde iedereen griezelverhalen. Andere kastelen zijn dan weer gerenoveerd tot echte luxeverblijven. Zoals het Pakoszow Palace in Piechowice, dat een vijfsterrenervaring biedt.

Legende van de goudtrein

Sterk verbonden met het Ksiaz-kasteel is de legende van de goudtrein, bovendien actueler dan ooit. Vorige zomer raakte Walbryzch helemaal in de ban van de 70 jaar oude trein die vol geroofd goud en kunstschatten zou zitten en daar door de nazi’s zou begraven zijn toen het Rode Leger oprukte. Twee schattenjagers claimden de trein gevonden te hebben in een 50 meter diepe ondergrondse gang. We houden onderweg halt bij de plek waar de opgravingen aan de gang zijn, maar soldaten bewaken de site. Tot op heden is de trein niet gevonden en volgens wetenschappers is het erg onwaarschijnlijk dat hij bestaat, al wordt er nog steeds naarstig verder gegraven.

Geheimzinnig landgoed

Wroclaw is geschikt als uitvalsbasis om het groene, ongerepte Silezië te verkennen. Een uitstap die je zeker moet maken, is die naar het Ksiaz-kasteel in Walbrzych, een kasteel vol geheimen, 84km verderop. Een enthousiaste gids vertelt ons welke. In WOII fungeerde Ksiaz – omringd door wouden en met uitzicht over de rivier Pelcznica – als nazicommandopost. Onder het kasteel bevindt zich een 6.000 m2 groot tunnelnetwerk met bunkers – het Riese complex. De bedoeling ervan werd nooit helemaal duidelijk. Maar uraniumsporen doen historici vermoeden dat de nazi’s er aan een atoombom werkten, Hitlers geheime project Reus. Gelukkig voor de loop van de geschiedenis zijn ze er nooit in geslaagd. Normaal gezien is het onderaardse netwerk te bezoeken, maar nu is er onderzoek aan de gang. In het kasteel kan je documenten zien die aantonen dat appartementen werden voorbereid voor de komst van Hitler (die uiteindelijk nooit kwam). Een tunnel zou ze verbinden met de bunkers. Stof genoeg dus voor geschiedenisliefhebbers om er een dag door te brengen.

ANN HEYLENS