Ontdek de echte oorzaak

Wanneer u de oorzaak van uw vermoeidheid kent - een dag spitten in de tuin, een nachtje doorzakken, een examen,... - hoeft u zich niet al te veel zorgen te maken. Dan kunnen enkele eenvoudige ingrepen (zie 10 t ips tegen vermoeidheid, p. 62) helpen om er binnen de kortste keren weer bovenop te zijn. Soms blijft de vermoeidheid echter aanhouden, u blijft u moe voelen, futloos, uitgeput. In die gevallen doet u er goed aan een arts te raadplegen die samen met u naar de oorzaak zal zoeken. Vaak is dat een combinatie van factoren die elkaar versterken. Misschien komt u onvoldoende buiten? Wanneer onze ogen registreren dat het donker wordt, beginnen de hersenen melanine te produceren, een stof die maakt dat we ons moe voelen. Hoe langer de ogen schemering of donker registreren, hoe meer melanine er wordt aangemaakt en hoe vermoeider we ons voelen. Als u zich dus zo moe en futloos voelt dat u besluit in bed te blijven en de overgordijnen dicht te laten, dan zult u uw vermoeidheid nooit doorbreken. Omgekeerd is een degelijk verduisterde kamer wel noodzakelijk om goed te slapen. Wie weinig tijd heeft, niet graag in de keuken staat, of alleen is en niet de moeite neemt om voor één persoon te koken, durft wel eens genoegen te nemen met een snelle hap of een maaltijd over te slaan. Als dat af en toe een keer gebeurt, zal het zonder gevolgen blijven. Als het regelmatig gebeurt, dreigt vrij snel een tekort aan voedingsstoffen die ons lichaam broodnodig heeft om goed te functioneren. Het eerste gevolg is een gebrek aan energie en vermoeidheid. De meeste mensen drinken onvoldoende. Als u minder dan 1,5 liter water (8 glazen) per dag drinkt, zult u al gauw lijden aan een lichte vorm van uitdroging. Dit kan vage klachten veroorzaken zoals hoofdpijn, concentratieverlies en humeurschommelingen. Maar vooral ondervindt u een moeilijk te omschrijven gevoel van loomheid. Vocht is immers onontbeerlijk voor de goede werking van ons lichaam. Kies wel voor de juiste dranken. Koffie, zwarte thee en alcohol zijn vochtafdrijvend, zodat u nog meer vocht gaat verliezen en het omgekeerde effect bereikt. Kruidenthee (in zoverre die geen vochtafdrijvende werking heeft), vruchten- en groetesap en soep zijn wél goed ter afwisseling van water. Een goede maatstaf om te oordelen of u voldoende drinkt is de kleur van uw urine: hoe helderder die is, hoe beter. Diabetes is een chronische aandoening die gekenmerkt wordt door een te hoge glucosewaarde in het bloed. Dit probleem kan veroorzaakt zijn door een pancreas die te weinig insuline aanmaakt of door een zekere ongevoeligheid voor de insuline (insulineresistentie). Diabetes blijft vaak zeer lang onopgemerkt. Ook hier is vermoeidheid vaak één van de eerste alarmsignalen, in combinatie met een toegenomen dorstgevoel, vaker urineren en gewichtsverlies ondanks een toegenomen eetlust. Bij diabetes moet meteen een behandeling ingesteld worden om de bloedsuikerwaarden te normaliseren. Zoniet kunnen op langere termijn ernstige verwikkelingen optreden zoals aantasting van het gezichtsvermogen (tot blindheid), de nieren en het zenuwstelsel. Ook een te lage bloedsuikerspiegel (hypoglycemie) kan echter een plots gevoel van vermoeidheid uitlokken. Andere verschijnselen zijn: trillen, transpireren, hartkloppingen, een bleke huidkleur, een gebrek aan concentratievermogen, een wazig zicht. In extreme gevallen kan iemand met een te lage bloedsuikerwaarde het bewustzijn verliezen en in coma gaan. Een hypoglycemie komt het vaakst voor bij diabetespatiënten die te veel insuline hebben gespoten of de insulinetoediening en de maaltijden niet goed op elkaar hebben afgesteld. Heel wat mensen, vooral vrouwen (20 %) kampen met een ijzertekort. IJzer is een essentieel bestanddeel van het hemoglobine in ons bloed (dat is de stof in de rode bloedlichaampjes die zuurstof bindt). Een lichte bloedarmoede geeft nauwelijks vermoeidheid maar wanneer het gehalte aan hemoglobine nog dieper zakt, kan wel vermoeidheid optreden. De huidkleur verbleekt en het hartritme versnelt om toch voldoende zuurstof doorheen het lichaam te kunnen pompen. IJzer is bovendien een belangrijk bestanddeel van het myoglobine in onze spieren zodat een ijzertekort ook op dit niveau tot snelle vermoeidheid en een gedaald fysiek prestatievermogen leidt. Uw ijzergehalte op peil houden doet u door in de voeding voldoende dierlijk ijzer aan te voeren. Een steak is dus af en toe nodig! IJzer van plantaardige oorsprong wordt door ons lichaam veel minder makkelijk opgenomen. Net zoals bij vele andere problemen, is het bij bloedarmoede belangrijk dat de oorzaak snel wordt gevonden. Bij mannen en vrouwen na de menopauze is anemie dikwijls het gevolg van bloedverlies in het maag-darmkanaal als gevolg van bijvoorbeeld een maag- of slokdarmzweer, het gebruik van bepaalde geneesmiddelen die het maagslijmvlies aantasten of bepaalde kankers. Als u zich verschrikkelijk moe voelt, vaak kou hebt en verdikt hoewel u weinig eet, dan zou het kunnen dat uw schildklier niet naar behoren functioneert. Onze schildklier maakt verscheidene hormonen aan. Als er van bepaalde van die hormonen te weinig geproduceerd worden, dan zal de stofwisseling trager verlopen. Het lichaam draait als het ware op een lager toerental. Wie met dit probleem (uw dokter noemt het hypothyroïdie) kampt, wordt 's morgens vaak wakker met het gevoel dat hij of zij de rest van de dag maar beter in bed kan blijven. Andere tekens die op deze aandoening wijzen zijn haarverlies, vochtophouding, gezwollen ogen, constipatie, spierstijfheid... Dit probleem kan doeltreffend aangepakt worden met medicatie die wel levenslang moet ingenomen worden. Schildklierproblemen zijn vaak familiaal gebonden. Dit is een aandoening die ook mononucleose of 'de kusziekte' wordt genoemd. Ze wordt veroorzaakt door het Epstein-Barr-virus, dat overgedragen wordt via het speeksel. Dit virus zorgt voor een infectie van de lymfeklieren. Ook de milt en de lever zijn gezwollen en pijnlijk. Tussen het moment van besmetting en de eerste klachten kunnen twee maanden verlopen. Daarna volgen er een aantal dagen waarop de belangrijkste klachten hoofdpijn, vermoeidheid en een slap gevoel zijn. In de weken die daarop volgen treden ook koorts, keelpijn en gezwollen klieren op. De diagnose kan gesteld worden door middel van een bloedonderzoek maar een echte behandeling bestaat niet. Uitzieken en voldoende rusten is het enige wat u kunt doen. Meestal blijft de vermoeidheid beperkt tot een viertal weken, maar soms kan ze tot twee of drie maanden aanhouden. Een beetje vergelijkbaar met klierkoorts is een besmetting met het cytomegalovirus. Dit virus slaat vooral toe bij mensen van wie de weerstand verminderd is. Na besmetting duurt het drie tot twaalf weken vooraleer de ziekteverschijnselen optreden. De meeste infecties met het cytomegalovirus verlopen echter ongemerkt. Wanneer er wel klachten optreden zijn die vergelijkbaar met klierkoorts: moeheid, koorts, keelpijn, vergroting van de lymfeklieren, een vaag ziek gevoel, een gestoorde leverwerking. Ook voor deze infectie bestaat geen behandeling. Rust is noodzakelijk, soms gedurende een maand of langer. COPD (chronische, obstructieve longziekte) is de overkoepelende term die nu gebruikt wordt voor chronische longaandoeningen zoals chronische bronchitis en emfyseem. Hierbij wordt de luchtstroom bemoeilijkt door een ontsteking van het weefsel van de luchtwegen, uitzetting van de longblaasjes en vernietiging van het longweefsel. De belangrijkste oorzaak van COPD is roken. Door de gebrekkige zuurstofaanvoer zal vermoeidheid één van de eerste tekenen zijn. Andere symptomen zijn kortademigheid, een piepende of fluitende ademhaling, een duidelijke beperking van het inspanningsvermogen en hoest, al dan niet met slijmen. Hartfalen is een situatie waarin het hart niet langer in staat is het bloed op een doeltreffende wijze doorheen het lichaam te pompen. Dit probleem kan de linker-, de rechter- of beide zijden van het hart treffen. Het gevolg is dat tal van organen niet meer voldoende zuurstof en voedingsstoffen krijgen om hun taak naar behoren te vervullen. Frequente oorzaken van hartfalen zijn hoge bloeddruk en aantasting van de kransslagaders. Vermoeidheid is één van de symptomen van deze aandoening. Andere klachten zijn vaak: gezwollen enkels of voeten, kortademigheid bij inspanning of nadat men even heeft neergelegen, verlies van eetlust, onregelmatige of snelle pols,... Deze situatie vergt een degelijke opvolging en behandeling door een arts. Wie constant onder stress staat, put onophoudelijk uit zijn energiereserves om de voortdurende druk de baas te blijven. Vaak gaat dit gepaard met een foute levenshygiëne: we nemen genoegen met een snelle hap of slaan maaltijden over, slapen slecht, piekeren veel,... Ons lichaam krijgt niet meer de kans om de energiereserves weer aan te vullen en de motor valt zonder brandstof. Het enige wat u kan helpen, is opnieuw regelmaat te brengen in uw eet-, leef- en slaappatroon. Niet zozeer het aantal uren slaap is belangrijk om onze batterijen weer op te laden, wel de kwaliteit van onze slaap. Een gezond slaapritme kent meerdere fasen die elk specifieke kenmerken en een specifieke functie hebben. Volgende maand gaan we daar in deze rubriek uitgebreid op in. Een verstoring van dit normale slaapritme, wat de reden ook is, zal een negatieve invloed hebben op de kwaliteit van de slaap, waardoor we 's ochtends moe opstaan. Zware snurkers kennen dit gevoel beslist. De vlotte doorstroming van de lucht naar hun longen wordt immers geregeld gehinderd, waardoor ze telkens heel even in ademnood komen. De hersenen reageren hierop met een signaal dat de persoon in kwestie als het ware even wakker schudt om hem opnieuw te doen ademen. Dit verschijnsel kan zich in een nacht talloze keren herhalen waardoor het begrijpelijk is dat de nachtrust van een zware snurker niet verkwikkend is. Sommige mensen stellen zichzelf te hoge doelen in het leven of worden zo meegesleept in de maalstroom van onze maatschappij die steeds hogere eisen stelt, dat ze een groot deel van hun energie moeten gebruiken om die te hoge doelen te bereiken. De combinatie van een betaalde baan, de zorg voor het huishouden, de kinderen en soms nog de ouders doet veel vrouwen de das om. Dat geldt vooral voor vrouwen die moeilijk neen kunnen zeggen. Soms is het belangrijker om te luisteren naar uw verstand, dan naar uw gevoel. Zoniet raakt u na enige tijd volledig opgebrand. U ziet door het bos de bomen niet meer en een depressie is niet meer veraf. Wie zich behalve moe ook neerslachtig voelt, kampt misschien met een sluimerende depressie. Ook op het probleem van neerslachtigheid en depressie komen we in Plus Magazine van volgende maand uitgebreid terug. Vermoeidheid is een zeer courant symptoom bij depressie, net zoals een gebrek aan interesse in de dingen rondom ons, somberheid, traagheid in bewegingen of juist overdreven zenuwachtig gedrag, slaapstoornissen en een gebrek aan eetlust. Toegeven dat we depressief zijn is echter niet makkelijk. Door het taboe dat nog altijd op psychische kwalen rust, blijft dit probleem te vaak en te lang miskend, hoewel gespecialiseerde, professionele hulp nodig is. En hoe dieper we in het moeras wegzinken, hoe moeilijk het wordt om er weer uit te raken. Depressie is geen teken van zwakte, maar een ziekte die kan en moet genezen worden! Letterlijk vertaald, betekent fibromyalgie 'pijn in bindweefsel en spieren'. De kwaal wordt tot de reumatische aandoeningen gerekend. De algemene klachten zijn pijn, stijfheid, vermoeidheid en soms stemmingswisselingen. De klachten kunnen snel opduiken en weer verdwijnen maar de pijn blijft zonder dat er beschadigingen of vergroeiingen van bindweefsel of spieren worden gevonden. Iedereen kan fibromyalgie krijgen. Het komt voor bij 2 mensen op de honderd, vooral bij vrouwen, maar de diagnose is niet eenvoudig. Er wordt gesteld dat de pijn minstens drie maanden moet bestaan en er pijn of gevoeligheid moet zijn ter hoogte van minstens 11 van 18 welomschreven punten ter hoogte van de nek, schouders, borstkas en ribben, lage rug, bekken, knieën en ellebogen. De oorzaak is niet gekend. nLeen Baekelandt