Omgaan met lastige BUREN

Hij bestaat, de buurman die al jaren uw leven verpest door elke zaterdag vroeg te klussen met een slijpschijf. Maar hoe pakt u zo’n situatie het best aan? Kan een dienst voor burenbemiddeling helpen? Of organiseert u beter een straatetentje op de komende Dag van de Buren?

Beter een goede buur dan een verre vriend. Een cliché zo hoog als een huis met een grote grond van waarheid maar ook een keerzijde. Juist omdat ze naast, boven of onder ons leven, is de kans dat we met onze buren een conflict krijgen groter dan met verre vrienden. Bovendien kiezen we buren niet zelf.

In een burenconflict hebben we de menselijke neiging om de lastige buur de schuld te geven. In werkelijkheid situeren de gevoeligheden en het gebrek aan verdraagzaamheid zich echter vaak in beide kampen. Dus ook bij onszelf: net als onze buren verdedigen we ons territorium en onze privacy.

“Het probleem met burenruzies is dat ze snel escaleren, maar niet snel kalmeren”, waarschuwt Alain Van Hiel, sociaal en politiek psycholoog. “Daarom mag u niet wachten om actie te ondernemen. In de meeste gevallen is de aanleiding banaal, maar die kan vlug een centrale plaats in uw leven innemen. Dan verdwijnt de motivatie om de zaak op te lossen. Ieder verschant zich in zijn grote gelijk.”

Gelukkig blijven langdurige burenconflicten zeldzaam. Alain Van Hiel: “Bijna niemand leeft graag in een lange conflictsituatie. Toch zijn er uitzonderingen. Er bestaan mensen met een asociale of antisociale persoonlijkheidsstoornis. Die stoornis is meestal niet ernstig genoeg voor een psychiatrische opname, maar ze kan het leven van anderen wel grondig verzieken. Met zulke asociale mensen is het heel moeilijk praten, ze voelen zich zelfs goed bij hun pesterijen.”

Opletten met lente en herfst

De banale aanleidingen voor burenconflicten zijn in de stad anders dan in residentiële wijken of landelijke gebieden, horen we van twee lokale bemiddelaars. Frédérique Marchal (lees haar getuigenis op p. 26) is lokale bemiddelaar in de Brusselse deelgemeenten Laken, Haren en Neder-over-Heembeek. Linde Lengeler coördineert de burenbemiddeling in Asse.

Lawaai, netheid en parkeerplaatsen blijken in de stad de drie voornaamste ergernissen te zijn. In residentiële wijken en landelijke gebieden voeren erfafscheidingen en geluidsoverlast de hitparade aan.

Volgens onze bemiddelaars ontstaan burenruzies makkelijker in de lente en in de herfst – twee periodes waarin we psychologisch gevoeliger blijken voor hinder (stijgende sappen en vallende bladeren?). Veel kalmer zijn de eindejaarstijd, de examenperiodes en juli-augustus (potentieel lastige buren zijn dan met vakantie).

Conflicten lijken ook iets vaker voor te komen in halfopen bebouwing (buren leven hier dichter bij elkaar) en in kleine appartementsgebouwen. Deze laatste hebben meestal geen conciërge die instaat voor bepaalde taken of eventueel een bemiddelende rol kan spelen. Hierdoor ontstaat vaak onenigheid over wie wat moet doen. De discussies over elkaars verantwoordelijkheid worden er bovendien niet eenvoudiger op wanneer het ene appartement bewoond wordt door de eigenaars en het andere door huurders.

De bemiddelaar als medium

Wie last heeft van burenhinder heeft vaak het gevoel alleen te staan. Na een klacht bij de politie hoort u niets meer en andere buren willen zich liefst ver buiten de ruzie houden.

Gelukkig zijn er de diensten voor burenbemiddeling of lokale bemiddeling. De voorbije vijf jaar zagen ze het licht in heel wat gemeenten. Ze zijn ontstaan als antwoord op de kritiek dat te veel klachten bij de politie zonder gevolg blijven. Het parket vindt burenklachten vaak te onbenullig om er tijd aan te besteden, terwijl ze voor de betrokkenen wel een dagelijks probleem vormen.

“We zijn geen rechters, we werken neutraal, vertrouwelijk en respectvol. We starten alleen met een bemiddeling wanneer één van de partijen er formeel om vraagt”, schetst Linde Lengeler. “Vaak gebeurt dit nadat een wijkagent bij de klagers is langs geweest en een folder over onze dienst heeft afgegeven. Met twee vrijwilligers gaan we luisteren naar de klagende partij. Nadien vragen we een gesprek met de andere partij. Als die weigert, stopt voor ons de bemiddeling. Wil de andere partij wel praten, dan luisteren we ook naar dat verhaal. Nadien stellen we een gezamenlijk gesprek op een neutrale plaats voor. Hier kan elke partij nogmaals haar verhaal doen in het bijzijn van de andere. In een tweede gesprek proberen we te bereiken dat ze elkaars situatie onderkennen. Dat kan het begin van een oplossing zijn. Niet zelden stelt een van de partijen dan een compromis voor (” Ik zal die overhangende takken afzagen, maar vraag u me daarbij te helpen“). Zelf stellen burenbemiddelaars nooit een compromis of een oplossing voor. Die moet van de buren zelf komen; dat maakt de beste kans op slagen.”

Burenbemiddeling is geen wonderoplossing, maar kan helpen voor mensen die ten einde raad zijn. “Noem ons een stok achter de deur”, lacht Linde Lengeler. “Het volstaat soms dat de ene buur hoort dat de andere bemiddeling vraagt om in actie te schieten of zijn gedrag te veranderen. Uit angst of omdat hij pas dan beseft dat hij ernstige hinder veroorzaakt.”

Hoe pakt u een ruzie aan?

Volgens onze deskundigen pakt u een lastig burenprobleem best als volgt aan:

– Probeer eerst te praten. De kansbestaat dat uw lastige buur niet eens weet of beseft welke hinder hij/zij veroorzaakt. Of dat de hinder een verklaarbare oorzaak heeft. Spreek uw buur dus aan en vertel rustig maar duidelijk welke last u ondervindt. Kies hiervoor het juiste moment uit. Dus vooral niet wanneer de hinder zich voordoet want dan bent u meestal te woedend om diplomatisch te zijn.

– Haalt praten niets uit, dan kunt u uw buur eenbrief sturen waarin u vertelt wat u hindert. Gebruik ook nu diplomatische, verzoenende taal. Bijvoorbeeld: “U beseft misschien niet dat onze slaapkamer aan uw woning paalt en we hierdoor veel last hebben van lawaai...”. Stel eventueel een minnelijke schikking voor. Komt er geen reactie, dan kunt u na een tijdje eventueel een herinnering sturen. Met een brief (of een e-mail) dekt u zich in elk geval juridisch in.

– Als ook een brief niet helpt, aarzel dan niet en doe een beroep op de burenbemiddelingsdienst van uw gemeente of wijk.

– Als dat allemaal geen zoden aan de dijk zet, dan wordt het tijd om een klacht neer te leggen bij de politie of het vredegerecht. Sommige mensen hebben het nu eenmaal nodig fors herinnerd te worden aan de wet en aan sociale wellevendheid. De vrederechter zal optreden als bemiddelaar, maar in tegenstelling tot bemiddelingsdiensten kan hij de lastige buur wel juridisch sanctioneren.

– Vermijd het om bondgenoten te zoeken bij andere buren of om uitgebreid over de hinder te rapporteren via sociale media. De lastige buur zal het gevoel krijgen dat hij alleen tegen de rest van de wereld staat en nog minder compromisbereid worden.

– Wees zelf proactief. Verwittig uw buren als u zelf hinder denkt te veroorzaken, bijvoorbeeld in geval van werkzaamheden, een feest met veel bezoekers en auto’s of een tuinfeest.

– Verhuizen is niet evident als het om uw eigen woning gaat. Maar als u al jaren lijdt onder een buur met een asociale persoonlijkheidsstoornis, dan kan verhuizen gewoon verstandig zijn voor uw eigen gezondheid.

Grijp de Dag van de Buren aan

“In de 21ste eeuw zijn we allemaal assertief als het op onze rechten en onze privacy aankomt. Maar hoe zit het met onze plichten?”, vraagt onze sociaal psycholoog nog. “Ik pleit ervoor dat we allemaal eens nadenken over onze sociale plichten. Als alle bewoners van bijvoorbeeld een appartementsgebouw meer plichtsbewust zijn, kan het samenleven er een bron van geluk worden. Wanneer het klikt met de buren, kunnen we snel goede vrienden worden. Dan ontstaat het neigbouringgevoel. Onze buren en wijzelf voelen ons verbonden in een gemeenschap. Het is wetenschappelijk bewezen dat dit een positieve invloed heeft op ons welzijn en op onze gezondheid!”

Alle initiatieven om buren positief met elkaar te laten communiceren zijn dan ook welkom. Alain Van Hiel: “Als er geen communicatie is, kan de Dag van de Buren een goede aanleiding zijn om iets te organiseren. Een drink in de gemeenschappelijke tuin van het flatgebouw of een buren-etentje op straat bijvoorbeeld. U zult verbaasd zijn welke positieve resultaten dat kan opleveren.”

De Dag van de Buren vindt dit jaar plaats op vrijdag 25 mei. Voorbeelden van acties vindt u door te googelen op ‘dag van de buren 2012’.

Ludo Hugaerts

“In burenruzies verschuilen we ons vaak achter ons grote gelijk. Terwijl de aanleiding meestal banaal is.”