Nooit meer bang!

Ondanks het toenemende onveiligheidsgevoel is het risico op agressie in ons land al bij al vrij klein. Toch kan een cursus zelfverdediging helpen om beter om te gaan met die angst en eventuele agressie te counteren.

Het is een van de perverse kantjes van supersnelle nieuwsgaring: elke dag opnieuw worden we gebombardeerd met berichten over handtassendiefstallen, messteken en zinloos geweld. Niet dat dergelijke gewelddaden ineens de norm zijn geworden, ze krijgen gewoonweg veel meer media-aandacht, worden massaal gedeeld op sociale media en druk becommentarieerd. Met een toenemend gevoel van onveiligheid bij de bevolking als gevolg. Uit de meest recente lokale veiligheidsbevraging van de federale politie – die toch alweer van 2011 dateert – blijkt dat 69,7% van de vijftigplussers aangeeft dit gevoel van gevaar te kennen. Erger nog: 7,3% zegt er frequent tot dagelijks last van te hebben!

Wie zich onvoldoende beschermd voelt, komt algauw in de verleiding om een cursus zelfverdediging te volgen. De laatste jaren hebben deze cursussen dan ook de wind in de zeilen. Al ontbreekt in ons land een strikte omkadering: er bestaat alsnog geen nationale federatie en evenmin een erkende opleiding voor lesgevers. Al zijn het door de band genomen toch ervaren rotten in urban survival of persoonsbescherming, of ze nu één of andere vechtsport beoefenen, veiligheidsagent waren of militair.

Doel van de lessen is niet om de cursisten op te leiden tot onverwinnelijke ninja’s, wel om hen de basisprincipes bij te brengen, zodat ze zich niet langer machteloos voelen wanneer er gevaar dreigt.

“Je kan op elke leeftijd de basisprincipes van gevechtstechnieken aanleren”, zegt Vincent Bourguignon van ProteG4U, die je technieken bijbrengt om te overleven in de stad en je te verdedigen met een (wandel) stok. “Die training is niet per se bedoeld om meteen in het echte leven te worden toegepast. Maar ze helpt bange mensen wel om hun angst te overwinnen en zelfverzekerder in het leven te staan. Anders gezegd, soms is het een therapie om meer zelfvertrouwen te kweken.”

De kleren maken de man

Zelfvertrouwen is net erg belangrijk voor je persoonlijke veiligheid, omdat het bepaalt welke indruk anderen van je krijgen. “Iemand die je aanvalt op straat kan je nog het best vergelijken met een professional die een kosten-batenanalyse maakt”, zegt Eric Lemaire, docent zelfbescherming. “Zo iemand screent de voorbijgangers en vraagt zich af wat hij te winnen heeft bij een aanval en welke risico’s hij daarbij loopt. Als je wordt aangevallen, is dat omdat je agressor een prooi in jou ziet die hij gemakkelijk de baas kan. Leren omgaan met agressie beperkt zich dus niet tot het aanleren van fysieke technieken, het is ook een kwestie van anticiperen op situaties en conflicten vermijden. Wat je moet doen als het tot een handgemeen komt, is slechts een heel klein deeltje van wat ik mijn cursisten leer. Het is een stap die je pas zet als alle voorgaande mogelijkheden hebben gefaald.”

Een zelfverzekerde tred, met opgeheven hoofd, en een waakzame blik volstaan soms om mensen met slechte bedoelingen op andere gedachten te brengen, zelfs als je niet over het lichaam van een gewichtheffer beschikt. “Uitstralen dat je het je belager knap lastig zal maken, daar komt het op aan.”

Wat niet betekent dat je de held moet uithangen en zelf het gevaar opzoeken. Zonder paranoïde te worden, is het van cruciaal belang om naar je instinct te luisteren. Als je in een verlaten straat een groep mensen ziet en het gevoel bekruipt je dat er iets niet pluis is, keer dan op je stappen terug, ook al moet je daarvoor een kleine omweg maken.

“Als je beslist om toch verder te gaan, dan belet niets je om al bij het eerste oogcontact en vanop voldoende afstand dag te zeggen. De manier waarop die persoon reageert, vertelt je al veel over zijn ware bedoelingen. Een antwoord als ‘Dag, heb je soms wat geld voor mij?‘ is altijd beter dan stilte en een ontwijkende blik. Want dan ben je maar beter op je hoede.” Een simpele maar duidelijke ‘Dag‘ bewijst meteen dat je alert bent, ook al kan je nog op je stappen terugkeren. Vaak volstaat dit voor een potentiële agressor om op zoek te gaan naar een andere prooi wat verderop.

Een lengte voorsprong

En wat als die agressieveling je toch te pakken krijgt? Hoe je dan het beste reageert, hangt af van de context. We kunnen hier onmogelijk alle situaties overlopen. “Maar zolang het nog niet tot een fysiek treffen is gekomen, kan je de situatie nog altijd proberen te ontmijnen via een dialoog. Probeer buiten het bereik van je aanvaller te blijven door eventuele obstakels te benutten, steek je handen in de lucht – een universeel sussend gebaar – en tracht te achterhalen wat de ander wil. Je kan altijd proberen om de aandacht van de aanvaller op iets anders te vestigen, om empathie te tonen, om hem ergens anders heen te lokken.”

Brengt dat alles geen zoden aan de dijk, dan rest er niets anders dan de verrassingsaanval. “Je hoeft je belager niet per se knock-out te slaan. Wel voldoende te intimideren om zo zelf snel mogelijk uit de gevarenzone te komen, jezelf de kans te geven om weg te lopen of in de tegenaanval te gaan.” Ook nu weer is er een rist aan geschikte reacties. “Slaan is niet altijd de beste oplossing, ook al is er soms geen alternatief. Het kan volstaan om je stem te verheffen en de ander een duw te geven zodat hij bijvoorbeeld over de stoeprand achter zich struikelt. Wanneer je niet snel kan vluchten en/of wanneer er andere mensen in de buurt zijn, is luid roepen zeker een optie.”

Je moet in elk geval proberen om je tegenstander altijd een lengte voor te blijven. “Doorgaans weet je dat je tot actie moet overgaan wanneer je de indruk krijgt dat je aanvaller de discussie niet meer volgt, niet meer in volzinnen spreekt. Het betekent dat zijn instinct de controle heeft overgenomen en hij niet meer voor rede vatbaar is. Als je aanvaller zijn hand naar zijn mond brengt en snel rondkijkt, gaat hij zeker tot de actie over. Probeer dan zelf iets, neem het initiatief, want als hij als eerste toeslaat, krijg je wellicht niet meer de kans om tijdig te reageren.”

Toegegeven, het klinkt allemaal behoorlijk beangstigend. Toch hoef je niet te panikeren bij het lezen van dit artikel. Vergeet niet dat fysieke agressie door onbekenden al bij al vrij zelden voorkomt in België. Maar voorkomen is nog altijd beter dan genezen: in staat zijn om een aanval te vermijden of te pareren, kan erg nuttig en vooral geruststellend zijn!

NICOLAS EVRARD

Door te anticiperen kan je in veel gevallen een conflict vermijden.