“Nooit gedacht dat ik mijn borst zo zou missen”

Verder leven zonder borsten. Dat raakt aan je zelfbeeld, beïnvloedt je relatie en weegt op je toekomstplannen. Hoe gaan vrouwen en hun partners hiermee om?

De strijd tegen borstkanker eindigt niet bij het uitschakelen van de tumor en het helen van de wonden. “Genezen betekent ook je vroegere lichaam terugkrijgen. Zonder die borstreconstructie was ik me op alle vlakken geremd blijven voelen. Alsof die kanker er nog steeds zat”, getuigt Kris Ophoff (53).

Precies dit eindstadium van het genezingsproces, een borstreconstructie met eigen weefsel, blijft voor heel wat vrouwen vandaag onbereikbaar. Want onbetaalbaar. “De ziekteverzekering voorziet slechts in een beperkte vergoeding voor deze complexe ingreep. In de praktijk moeten vrouwen diep in de portemonnee tasten om zich een nieuwe boezem aan te meten”, vertelt Bart Lombaerts van de Vlaamse Liga tegen Kanker.

Een rondvraag van enkele jaren terug leverde prijzen op tussen €800 en €3.333. Vandaag melden heel wat vrouwen dat ze €5.000 tot €6.000 hebben betaald. “Een totaal onaanvaardbare situatie. Een reconstructie met eigen weefsel geeft het mooiste resultaat, maakt deel uit van de genezing en moet dus voor elke vrouw binnen handbereik zijn.”

Nieuwe borst, nieuw leven

Dat zo’n gelijke behandeling geen realiteit is, ondervindt prof. dr. Jan Lamote (UZ Brussel) in zijn dagelijkse praktijk. Als borstchirurg staat hij in voor de amputatie van tumorweefsel, niet voor reconstructies. Hij kent talloze voorbeelden van vrouwen voor wie een nieuwe borst na kanker een financiële brug te ver is.

“Een van de kernproblemen is de discussie of een reconstructie bij het genezingsproces hoort of een esthetische ingreep is, zoals een borstvergroting of een neuscorrectie. Toch is een borstreconstructie geen luxe. Het is een gezondheidsrecht. Deze vrouwen hebben er nooit voor gekozen om hun borsten te verliezen.”

“Een tweede obstakel is dat het hier gaat om een erg gespecialiseerde ingreep, waarbij twee teams van plastische chirurgen een acht uur durende ingreep uitvoeren. Soms moet ook de overgebleven borst mee gecorrigeerd worden voor een symmetrisch resultaat. De terugbetaling die daar nu voor voorzien is door de overheid, volstaat niet, waardoor alle vrouwen bijbetalen. Dat probleem moeten we dringend oplossen.”

Sparen voor een borst

“Overgaan tot een reconstructie is ook een erg emotionele aangelegenheid. De strijd tegen kanker ligt nog vers in het geheugen of er wordt van vrouwen verwacht dat ze gaan onderhandelen over de prijs van een borstreconstructie. Dit treft ook vrouwen die preventief hun borsten laten amputeren omdat ze drager zijn van het erfelijke borstkankergen. Als we hen aanbevelen om hun boezem weg te halen, hoort daar ook een reconstructie op te volgen.”

Toch blijft het aantal reconstructies in ons land bijzonder laag. Amper 15 procent ondergaat deze ingreep. “Er zijn natuurlijk ook vrouwen die zeggen dat het niet hoeft. Genezen van borstkanker is wat telt, de rest is bijzaak. Maar meestal is het toch de prijs van een borstreconstructie die hen geen keuze laat. Vrouwen die sparen voor zo’n ingreep, die een lening aangaan of die hun laptop verkopen, vormen geen uitzondering.”

Impact op de relatie

Soms leidt dit ook tot schrijnende toestanden. Zoals bij een vrouw van allochtone origine die haar borstkanker kost wat kost moest verbergen voor haar man. Maar ze kon zich geen reconstructie permitteren. “Daar wordt zelden openlijk over gemord. Vergelijk het met de kinderen van wie de ouders vroeger geen Romereis konden betalen en die dat bij de directeur mochten gaan uitleggen. Heel vernederend.” Verder gaan met één of geen borst, laat ook de relatie niet onberoerd. “Vrouwen ervaren dat op verschillende manieren. Zo was er een vrouw die vertelde dat haar man dat litteken streelde. Voor hem was het alsof die borst er nog was. Zo kan het ook. Ik denk dat mannen en vrouwen zo’n reconstructie anders ervaren. Van koppels hoor ik wel eens dat voor een vrouw zo’n borstreconstructie een gelijkaardig effect heeft als wat Viagra doet bij een man met erectiestoornissen. Zo’n man voelt zich vanbinnen minderwaardig. Ook een vrouw zonder borsten heeft letterlijk een aangetast profiel.”

“Een borstamputatie die leidt tot een echtscheiding, komt wel eens voor, maar dan waren er vooraf al strubbelingen. Ik zie wel vrouwen die na hun borstkanker zelf een einde maken aan hun huwelijk. Die na zo’n intense confrontatie beseffen dat ze geen energie meer willen investeren in wat hen geen geluk schenkt.”

“Wat me ook opvalt is hoe verschillend vrouwen tegen hun eigen lichaam aankijken. Los van leeftijd of achtergrond. Sommigen kunnen de aanblik van hun lichaam in de spiegel na de amputatie niet aan en geraken er zelfs door gefixeerd. Voor hen wordt normaal functioneren zonder borsten bijna onmogelijk.”

Kari Van Hoorick