Nieuwe hoop voor uw hoofd

Kloppend, pulserend, stekend, zeurend. Hoofdpijn kent uiteenlopende gedaanten met als rode draad: de pijn. In tegenstelling tot vroeger wordt hoofdpijn ernstig genomen en zoekt de medische wereld zich suf naar nieuwe therapieën om het leed te verzachten. Blijft enkel die andere pijn. Want met onzichtbaar leed kan je niet altijd op begrip rekenen.

Na de rug is ons hoofd veruit het meest gepijnigde lichaamsdeel. Iedereen heeft wel eens last van hoofdpijn. Door stress, spanning of gewoon een avondje al te uitbundig feesten. Maar bij sommigen gaat het heel wat verder dan wat occasionele last en neemt de hoofdpijn chronische vormen aan of duikt hij regelmatig opnieuw op. In dit geval is het belangrijk om – voor u aan om het even welke therapie begint – te laten bepalen aan welk type of eventueel types hoofdpijn u lijdt. “Er bestaat niet zoiets als één pil voor alle hoofdpijn. Elke soort hoofdpijn vergt een aangepaste therapie. Een juiste diagnose is dan ook erg belangrijk”, benadrukt neuroloog Luc Herroelen, hoofdpijnspecialist van het UZLeuven.

Misbruik leidt tot nog meer hoofdpijn

Niet alleen de diagnose van het type hoofdpijn is de jongste jaren verbeterd, ook het arsenaal aan behandelingen breidt uit en tast – naast het traject van de medicatie – ook meer innovatieve opties af. Migraine wordt vandaag aangepakt via een aanvals-therapie of – bij mensen met chronische pijn die er meer dan 15 dagen per maand van onder de voet zijn – met een preventieve therapie.

De aanvalstherapie wordt ingezet om een migraineaanval snel af te breken of minstens de symptomen te verminderen. Die aanpak volgt vandaag de dag een aantal stappen. Eerst worden paracetamol en ontstekingsremmers ingezet. Nadien wordt er overgeschakeld op specifieke antimigraine middelen zoals triptanen. Die middelen zorgen bij de meeste mensen voor betere resultaten maar ze hebben ook nadelen. Ze zijn niet aan te bevelen voor wie lijdt aan hartproblemen zoals hartinsufficiëntie.

“Niet iedereen kan even goed inschatten wanneer een aanval zich aandient. Sommigen grijpen te snel naar deze geneesmiddelen, wat de deur openzet naar een dagelijks gebruik van antimigraine medicatie die gericht is op aanvallen. Dagelijks misbruik heeft grote gevolgen want het heeft paradoxaal genoeg het omgekeerde effect. Bij 60 % zal de migraine hierdoor toenemen en zal de ziekte nog verergeren. Een gelijkaardig effect is er bij misbruik van paracetamol. Wie dat middel dagelijks gaat slikken, zal net meer hoofdpijn krijgen.”

Levenshygiëne

Wie te kampen heeft met chronische migraine, heeft weinig baat bij een aanvalstherapie. Hier is een preventiebehandeling nodig. Die focust op verschillende factoren, zoals een onderzoek van de dagelijkse levenshygiëne: te laat gaan slapen, alcoholgebruik – rode porto en gerijpte kaas zijn beruchte uitlokkers – lichaamsbeweging en ontspanning. Aanpassingen in de levensstijl helpen migraine de wereld niet uit maar verminderen wel de uitlokkende factoren. Een gezondere levensstijl wordt meestal gecombineerd met medicatie zoals bètablokkers of anti-epileptica. Groot nadeel is dat deze geneesmiddelen voor heel wat patiënten (met diabetes, hypertensie, depressie, enz.) niet geschikt zijn omdat ze teveel nevenwerkingen geven. De vraag naar veilige alternatieven is dan ook groot.

Botuline toxine en neurostimulatie

Die alternatieven lijken ook in de pijplijn te zitten. Zo is er recent een registratie gekomen van botuline toxine – beter bekend als botox – voor de behandeling van chronische migraine. De piste is ietwat toevallig ontdekt doordat enkele migrainepatiënten hun voorhoofdsrimpels lieten inspuiten met botox. Met als ‘bijwerking’ dat ze veel minder last ondervonden van migraine. Botox verzwakt of verlamt de spieren door de afgifte van acetylcholine, een zogenaamde neurotransmitter, te vertragen. Deze transmitter zendt het signaal van zenuw naar zenuw, wat de spierspanning in gang zet. Als de productie ervan wordt geremd, ontspannen de spieren, inclusief die welke rimpels veroorzaken, waardoor ze minder zichtbaar worden. Het kan wel enkele weken duren voor de botox-injecties effectief werken.

Uit enkele onderzoeken is gebleken dat tussen 60 en 90 procent van de deelnemers hun migraine tijdelijk zagen afnemen. De effecten blijven zo’n 10 tot 13 weken. In ons land wordt die nieuwe behandelingspiste voorlopig nog niet terugbetaald. Dat maakt de behandelingen behoorlijk prijzig. Er blijven ook nog veel vraagtekens overeind. Zo zijn de mogelijke bijwerkingen van botox op migraine op langere termijn nog niet grondig onderzocht.

Een andere, veelbelovende piste is neurostimulatie. Momenteel lopen hierover verschillende patiëntenstudies, die alvast hoopvolle resultaten laten optekenen. Aan de universiteit van Luik is zopas een studie uitgevoerd naar het effect van een draagbare neurostimulator: een soort hoofdband die op het voorhoofd wordt geplaatst en elektrische pulsen geeft aan de zenuwuiteinden. Neuroloog Jean Schoenen, gewezen voorzitter van de Hoofdpijnvereniging, volgde 67 patiënten die gemiddeld twee tot vier aanvallen per maand hadden. De helft kreeg 20 minuten per dag de neurostimulator op het hoofd, de andere helft kreeg een placebotoestel. Na drie maanden bleek dat de testgroep die de echte behandeling kreeg minder pijn en aanvallen rapporteerde: 38% gaf zelfs aan dat het aantal migraineaanvallen met de helft was verminderd.

Ook een Britse studie waarbij migrainepatiënten via een draagbaar toestel zichzelf magnetische impulsen geven van zodra ze een aanval voelen opkomen, heeft gelijkaardige positieve resultaten opgeleverd. Verder onderzoek is natuurlijk nog nodig, maar de kans is reëel dat dit een erg geschikt alternatief wordt voor mensen die momenteel niet geholpen kunnen worden met de bestaande medicatie.

Ook voor clusterhoofdpijn

Ook voor chronische clusterhoofdpijn wordt in een gelijkaardige richting gezocht naar soelaas. In dit geval gaat het om een miniatuurimplantaat dat zo groot is als een amandel en fungeert als een inwendige neurostimulator. Dit toestelletje wordt ingebracht via een kleine incisie in het tandvlees dichtbij een kleine holte achter de bovenkaak. Voelt de patiënt een aanval opkomen, dan kan hij het implantaat activeren door een externe afstandsbediening (zo groot als een gsm) tegen zijn wang te leggen. Naargelang de pijn die hij voelt, kan hij ook de sterkte van de impulsen regelen.

De eerste testen met de inwendige stimulator gebeurden onder meer aan de universiteit van Luik, in het kader van een Europees onderzoek. De proefpatiënten waren alvast bijzonder opgetogen. Bij 67% van de behandelde aanvallen verminderde de pijn binnen de 15 minuten en bij meer dan 70% van de patiënten daalde de frequentie van de hoofdpijn met minstens 50%, wat hen al jaren niet meer was overkomen. Het implantaat werd ook goed verdragen. Verwacht wordt dat het toestel de komende jaren in steeds meer landen, waaronder België, op de markt zal komen.

Kari Van Hoorick