Niet tevreden over uw notaris...

Jaarlijks gaan zo'n 2,5 miljoen cliënten langs bij hun notaris. Uit het jongste jaarverslag van de Koninklijke Federatie van het Belgisch Notariaat (KFBN) blijkt dat de 1332 Belgische notarissen in 2005 samen ruim 900 000 akten tekenden en meer dan 3 miljard euro aan registratierechten voor de staat en de regio's inden. Het notariskantoor is dan ook elke werkdag de polsslag van onze samenleving. Mensen gaan bij hun notaris te rade alvorens zich te engageren in zaken die hen na aan het hart liggen zoals een huwelijk, de aankoop van een woning, de oprichting van een onderneming, de regeling van een erfenis enz. Over het algemeen lijkt de burger best tevreden te zijn over de dienstverlening van het notariaat. Dit is recent nog gebleken uit een enquête die werd afgenomen bij ondernemers. Zo'n 80 % toonde zich tevreden tot zeer tevreden over de notariële dienstverlening (vertrouwensband, discretie, juridische kennis). De perfectie is niet van deze wereld. Het kan dus gebeuren dat u de dienstverlening van een bepaalde notaris zwak, ja zelfs ronduit slecht vindt. Wat kunt u in een dergelijk geval, concreet doen? Vraag eerst en vooral een persoonlijk onderhoud. De praktijk leert dat heel wat misverstanden ontstaan of dat ongenoegen groeit omdat er iets fout is gelopen in de communicatie. Misschien bent u onvoldoende ingelicht door de notaris over sommige aspecten van uw dossier (inhoudelijke, wat de timing betreft of de kostprijs) en is het wenselijk dat één en ander nog eens grondig wordt uitgelegd en met u doorgepraat. Het kan ook gebeuren dat bijvoorbeeld de afwikkeling van een erfenis naar uw oordeel te lang aansleept en dat de notaris u niet voldoende heeft uitgelegd waar precies de obstakels zitten. Blijft u na een gesprek met uw notaris op uw honger of krijgt u hem niet te pakken, dan beschikt u over meerdere mogelijkheden waar u met uw grieven terechtkunt. U kunt zich in de eerste plaats richten tot de Provinciale Kamer van Notarissen waar uw notaris zijn standplaats heeft. Deze kamer kunt u min of meer vergelijken met de Orde van Advocaten of van Geneesheren: ze is belast met de handhaving van de tucht en de deontologie en houdt toezicht op de boekhouding van alle notarissen van de provincie. Ze heeft ook tot kerntaak klachten van de burgers over hun notaris te horen en te bemiddelen bij de afhandeling ervan. Een klacht bij de Provinciale Kamer wordt bij voorkeur schriftelijk ingediend (adressen: zie het kaderstukje Meer info). De Kamervoorzitter neemt dadelijk na ontvangst van de klacht contact met de bewuste notaris die moet uitleggen wat er precies is fout gelopen. Als manifeste inbreuken op de beroepsregels worden vastgesteld zullen disciplinaire maatregelen genomen worden, zoniet probeert de Kamer te bemiddelen. Blijft de Kamer echter bij de pakken zitten, dan kunt u aankloppen bij de Benoemingscommissie voor het Notariaat. Deze commissie werd in het leven geroepen na de hervorming van het notariaat in 1999. Zij handhaaft weliswaar niet de tucht en de deontologie van de notarissen, maar kan bemiddelen tussen de klager en de notaris om tot een oplossing te komen. De Benoemingscommissie is een onafhankelijk orgaan en is paritair samengesteld uit notarissen, magistraten, universiteitsprofessoren en vertegenwoordigers uit het maatschappelijke middenveld. Wat nu als een notaris een fout maakt in de uitoefening van zijn ambt die tot gevolg heeft dat u financiële schade ondervindt (of op termijn zou kunnen ondervinden). Is de fout herstelbaar - gaat het bijvoorbeeld om één of ander vormgebruik dat ongedaan kan gemaakt worden - dan zal de notaris dit ongedaan maken, als dat nodig is door de aanmaak van een nieuwe, correcte of verbeterende notariële akte. Uiteraard zal dit gratis gebeuren als de fout integraal aan de nalatigheid van de notaris zelf te wijten is. Ook als de fout onherstelbaar is, blijft u als cliënt niet in de kou staan. Immers, iedere notaris is verplicht een beroepsverzekering af te sluiten bij de coöperatieve vennootschap Verzekeringen van het Notariaat. Deze instelling verzekert de burgerlijke aansprakelijkheid van de notaris wegens beroepsfouten. De verzekering dekt bovendien de verantwoordelijkheid van de notaris of de schade die hij lijdt als gevolg van verduistering opgezet door medewerkers. Zij staat ook garant voor de uitbetaling van een schadevergoeding aan de notaris bij een gedeeltelijke of volledige vernieling van zijn archieven. De verzekeringen voorzien wel in plafonds die afhangen van het bedrag waarvoor de notaris verzekerd is. De meeste notarissenverzekeringen lopen echter in de miljoenen zodat de cliënt behoorlijk vergoed wordt, tenzij het om gigabedragen gaat. VOORBEELD Karel heeft kinderen, maar wil in zijn testament ook een deel van zijn vermogen naar zijn petekind laten gaan. Het notariële testament vertoont echter een gebrek, waardoor het nietig is (bijv. omdat de notaris heeft nagelaten te vermelden dat het testament gedicteerd werd in aanwezigheid van de getuigen). In dat geval wordt het testament 'buitenspel gezet' en speelt het wettelijk erfrecht (tenminste als de kinderen de nietigheid inroepen). Gevolg: het petekind erft niets, alles gaat naar de kinderen. Maar als het petekind de beroepsfout van de notaris kan aantonen, kan het hem aansprakelijk stellen. De financiële schade kan dan in aanmerking komen voor vergoeding door de cv Verzekeringen van het Notariaat. Cliënten kunnen niet alleen schade ondervinden door professionele fouten vanwege een notaris, maar ook doordat deze zijn financiële verplichtingen niet nakomt of gelden misbruikt. Het notariaat stelt alles in het werk om dit maximaal te voorkomen. Zo wordt op vraag van de Provinciale Kamer op zeer regelmatige tijdstippen de boekhouding van iedere notaris gecontroleerd door een onafhankelijke bedrijfsrevisor, bijgestaan door een notaris, onderlegd in de boekhoudkundige regels. Niettegenstaande deze preventieve maatregelen loopt het soms toch nog fout. Ten dienste van de consument die het slachtoffer zou worden van financiële malversaties of insolvabiliteit van een notaris, werd echter een solidariteitsfonds in het leven geroepen, de Notariële Zekerheid genaamd. Het particuliere slachtoffer ter goeder trouw kan zich richten tot dit fonds dat vrijwillig tussenkomt op basis van vastgelegde criteria. In de regel kan gesteld worden dat dit tot ongeveer 75% van de geleden financiële schade in kapitaal dekt en in sommige (sociale) gevallen zelfs tot 100%. Het spreekt tenslotte vanzelf dat buiten de hierboven besproken mechanismen van schadeloosstelling die eigen zijn aan het notariaat zelf, de burger steeds via de gewone rechtbanken zijn schade kan trachten te recupereren. Omdat dit evenwel vaak tot een jarenlange procedureslag aanleiding geeft, hebben de hoger vermelde notariële instellingen ongetwijfeld hun maatschappelijk nut en verdienste. nEric Spruyt, notaris - professor Fiscale Hogeschool, Brussel