Napoleon was hier!

De Slag bij Waterloo maakte een einde aan het napoleontische tijdperk. De Route Napoléon volgt het parcours van de Franse soldaten van de grens tot de Brabantse slagvelden.

Op 14 juni stak Napoleon de Frans-Belgische grens over in het dorpje Hestrud. Het verhaal wil dat hij daar door een jongen werd aangesproken. De knaap zou Bonaparte hebben aangeraden niet verder te trekken, zo niet zou de keizer zijn ster zien verbleken. Het vervolg is gekend: Napoleon trok zich niets van die onheilstijding aan en beleefde vier dagen later in Waterloo zijn ondergang.

Eer het zo ver was, trok hij echter nog door de Laars van Henegouwen, de streek rond Charleroi, het noorden van de provincie Namen en het huidige Waals-Brabant. Onderweg speelden zich veldslagen, verhalen en anekdotes af. Vandaag kunnen we de etappes van de Route Napoléon narijden. Meteen de gelegenheid om onbekende erfgoedparels te ontdekken. Ze zijn beslist een halte waard!

Beaumont, de eerste bivakplaats in België

Op de avond van de 14de juni bivakkeren de troepen van Napoleon aan de Tour Salamandre, een verdedigingstoren uit de 11de eeuw die vandaag een klein museum over de plaatselijke geschiedenis herbergt. Maar iets te spartaans voor Napoleon: hij rust uit in het kasteel van de prinsen van Caraman-Chimay. Workaholic als hij is, ontvangt hij daar nog de uitbaatster van een postafspanning om zoveel mogelijk informatie te krijgen over de toestand van de wegen naar Charleroi.

Het kasteel van Fosteau, een oase van rust in het krijgsgewoel

Het Kasteel van Fosteau nabij Thuin is een burcht waarvan de oudste delen uit de 14de eeuw stammen. Op 15 juni diende het als hoofdkwartier van generaal Reille. Het telt een prachtige gotische ridderzaal – één van de mooiste van België – en Franse tuinen die in terrassen afdalen naar het kalme water van een vijver. Ver van het strijdgewoel en het kanonnengebulder was dit slot een oase van absolute rust. Het wordt nog altijd bewoond en is niet alle dagen te bezoeken.

Thuin en de stokerij van Biercée

Napoleon kwam dan wel in de buurt voorbij, maar in Thuin zelf is hij nooit geweest en hij heeft evenmin de likeurtjes geproefd die in Biercée worden gemaakt. Hooguit vonden in dit gebied wat schermutselingen plaats tussen Franse en Pruisische troepen. Maar doe vooral niet zoals Napoleon: bezoek Thuin en zijn hangende moestuintjes, 17de-eeuwse belfort en steile kronkelstraatjes. Dit stadje is zonder twijfel één van de mooiste parels in de streek. De Distillerie de Biercée, gevestigd in een 16de-eeuwse vierkanthoeve, ontvangt graag bezoekers. In de alambieken wordt de beroemde Mandarine Napoléon geproduceerd. Deze likeur op basis van citrusvruchten vond zijn inspiratie in de gewoonte van de Franse keizer om zijn cognac te verdunnen met partjes mandarijn.

Fleurus en Ligny, Napoleons laatste zege

De slag bij Waterloo heeft de slag bij Fleurus-Ligny op 16 juni bijna helemaal doen vergeten. Toch ging het hier allesbehalve om een schermutseling. De legers van Napoleon en van de Pruisische maarschalk Blücher waren zelfs sterker in aantal dan de troepen bij de slag om Austerlitz. De bijzonder gewelddadige gevechten (20.000 gesneuvelden!) eindigden op een halve Franse overwinning: wanneer de Pruisen zich terugtrekken, dwingen ze de Fransen om de achtervolging in te zetten en zijn ze zo een welkome hulp voor de Engelsen bij Waterloo. In het Musée de la Bataille in Ligny (Centre Général Gérard): vertelt een rijke verzameling objecten en documenten het verhaal van de laatste napoleontische overwinning.

Van 12 tot 16 juni wordt de slag gereconstrueerd met een bivak en een re-enactment door 1.500 figuranten. Misschien een alternatief voor wie geen ticket kon bemachtigen voor de reconstructie van de slag bij Waterloo?

De Quatre-Bas van Baisy-Thy: eerste kennismaking met het trouweloze Albion

Op het moment dat Napoleon slaags raakt met de Pruisen in Fleurus-Ligny, biedt maarschalk Ney (volgens Bonaparte de dapperste der dapperen) enkele kilometers verderop het hoofd aan een Duits-Nederlands-Engelse coalitie aangevoerd door de hertog van Wellington. De veldslag eindigt met een bloederig gelijkspel: geen enkele partij haalt het van de tegenstander. Wanneer hij de terugtocht van de Pruisen uit Fleurus-Ligny verneemt, besluit Wellington op de avond van 17 juni niettemin tot een tactische terugtocht. Hij weet immers dat hij meer naar het noorden een uitstekende stelling kan innemen: een ondiep dal ten zuiden van Waterloo.

Het terrein van de slag bij Quatre-Bras is niet bewaard gebleven. Wel zijn er hier en daar merkwaardige herdenkingsmonumenten te zien, zoals de indrukwekkende zuil ter ere van de hertog van Brunswijk. Hij sneuvelde op het moment dat hij zich bij zijn manschappen wilde voegen.

Ferme du Caillou in Genappe: het laatste hoofdkwartier van Napoleon

Op de avond voor de slag bij Waterloo houdt Napoleon halt in een kleine hoeve in Genappe, terwijl zijn staf uitrust op het doorweekte gras van de omliggende boomgaarden. De hele nacht is het een komen en gaan van koeriers die berichten en rapporten overbrengen met het oog op de helse veldslag die zich ’s anderendaags aankondigt. Het gebouwtje wordt na de nederlaag bij Waterloo in brand gestoken en geplunderd, maar het blijft onverbrekelijk verbonden met het imago van Napoleon. Vandaag vind je hier een volledig gerenoveerd museum waar onder meer een veldbed van de keizer te zien is, naast tal van voorwerpen die op het slagveld werden gevonden. De tuin herbergt een ossuarium met de botten van 12.000 gesneuvelden van de veldslagen van juni 1815.

Het Mémorial in Waterloo, waar aan alles een einde komt

Vlakbij de Leeuw van Waterloo wacht het onlangs met veel luister geopende Mémorial 1815. Het is ondergronds gebouwd om het landschap van de veldslag zo weinig mogelijk te verstoren. Als bezoeker kruip je in de huid van een soldaat van één van de deelnemende legers en natuurlijk verschillen de commentaren naargelang je tot de overwinnaars dan wel tot de verslagenen behoort. In een originele setting worden de ultieme nederlaag van de kleine Corsicaan en het verloop van de gevechten helder voorgesteld.

Het welbekende en op reusachtige doeken geschilderde tafereel dat op 360 graden een panorama van de veldslag biedt, blijft overigens toegankelijk in de rotonde aan de voet van de Leeuw.

NICOLAS EVRARD

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content