Moeten we bang zijn voor bacteriën?

Meer en meer verzorgings- en onderhoudsproducten willen de bacteriën uit ons dagelijkse leven weg. Maar is dat wel nodig? Is onze leefomgeving desinfecteren verstandig, of niet?

Antibacteriële zepen en gels, doekjes om ons pc- klavier schoon te maken, tasjes voor onze draagbare telefoon, sprays... Hun doel is hetzelfde: de jacht op bacteriën. Een mens vraagt zich af hoe onze ouders ooit hebben kunnen overleven, zonder al die levensnoodzakelijke producten?

“We mogen niet vergeten dat we in een wereld leven met veel meer bacteriën dan mensen”, zegt dr. Baudouin Byl van het Erasmusziekenhuis in Brussel. “Heel ons lichaam zit vol bacteriën, in ons darmkanaal en daarbuiten. We hechten veel te veel belang aan het risico van een bacteriële besmetting. Het gebruik van desinfecterende producten is op drift geraakt. Natuurlijk bevinden er zich bacteriën in onze huizen, omdat we nu eenmaal bacteriën op onze huid dragen. Maar het merendeel is niet alleen onschadelijk, we hebben ze nodig voor ons biologisch evenwicht.”

Pleidooi voor gezond verstand

Om ons van ziekteverwekkende bacteriën te bevrijden, hebben we geen zware artillerie nodig. “In principe volstaan de standaard hygiënische maatregelen om te beletten dat ziekmakende bacteriën zich in onze dagdagelijkse omgeving verspreiden. Ontsmetten is hier niet aan de orde”, benadrukt dr. Byl. “Een gezond huis is zeker niet een gedesinfecteerd huis, maar een proper huis, goed verlucht en gepoetst met zeep. Het is wel aan te raden de vochtigheidsgraad in de gaten te houden om schimmelvorming te voorkomen en mijten zoveel mogelijk te weren. Oppervlakten als vloeren en tegels moeten zeker niet ontsmet worden!”

Anderzijds is de hygiëne van voedingswaren wel zeer belangrijk. “Pathogene kiemen komen vaak via de keuken bij ons binnen. En daar zijn we niét altijd voldoende waakzaam! We weten nochtans dat gevogelte vaak aan de basis ligt van maag-darminfecties en dat rauw vlees ziekteverwekkende kiemen kan bevatten. We weten dat we een keukenmes waarmee we vlees of vis hebben gesneden, moeten afwassen vooraleer we het voor andere voedingswaren gebruiken. “Dit is nog meer nodig wanneer die andere voedingswaren al gekookt of gebakken zijn, want dan zullen ze nadien niet meer blootgesteld worden aan een hoge temperatuur, wat schadelijke kiemen nog kan doden.”

De regeltjes van de basishygiëne klinken eenvoudig, en toch passen we ze onvoldoende toe. De kiemen worden hoofdzakelijk overgedragen door onze handen. “De hygiëne van de handen is belangrijk, maar ook hier volstaan water en zeep!” zegt dr. Byl. “De handen wassen is echt noodzakelijk vooraleer je aan tafel gaat, na elk toiletbezoek... Ze ontsmetten echter, is thuis niet nodig tenzij bij medische uitzonderingen. Antibacteriële zepen hebben er dus geen enkel nut!”

Zeldzame uitzonderingen

Voor de meederheid onder ons volstaat het gebruik van zeep en water voor de handen, en van de klassieke poetsmiddelen voor het huis. In zeldzame gevallen moet er echter meer gebeuren: bij mensen met een sterk verzwakt immuunsysteem bijvoorbeeld. Ze zijn kwetsbaarder voor infecties en moeten dus dubbel waakzaam zijn. “Dan spreken we over kankerpatiënten met een door de behandeling onderdrukte immuniteit of mensen die een orgaantransplantatie ondergingen en behandeld worden om afstoting te vermijden. Hun arts zal hen specifieke adviezen meegeven betreffende levens- en voedselhygiëne, en hen een aantal preventieve maatregelen voorstellen.”

Van reclame tot hetze

Zou het kunnen dat we te veel producten gebruiken onder invloed van de reclame, of zijn er andere redenen? “Het feit dat zoveel producten op de markt komen alleen al, zorgt ervoor dat de vraag stijgt. Reclamecampagnes hebben de neiging de realiteit te verdraaien en de invloed van de reclame is enorm. Neem als voorbeeld de grieppandemie die ons zo lang in de ban heeft gehouden. Die werd zo opgeklopt dat het een ware hetze werd, waarbij mensen allerlei ontsmettingsproducten kochten wat absoluut onnodig was. Temeer daar de meeste mensen niet eens wisten dat deze producten enkel efficiënt zijn nadat de handen gewassen zijn!”

Een dubbele impact

Het overaanbod van producten kan onze gezondheid op twee manieren beïnvloeden: “Hoe dat komt, is niet eenvoudig uit te leggen maar we veronderstellen dat het grote aantal allergieën van tegenwoordig te wijten is aan het feit dat we minder worden blootgesteld aan bacteriële bestanddelen. Bovendien is het gebruik van deze producten niet altijd onschadelijk: hoe meer we ze gebruiken, hoe groter het risico op overgevoeligheid en huidallergie. Nog een reden om ze zo weinig mogelijk te gebruiken!”

Gwenaëlle Ansieau