Moderne therapieën: meer comfort en beter resultaat

De prostaat heeft de eigenschap bij elke man vanaf de puberteit te groeien. Soms levert dat problemen op bij het plassen maar een voorbode van kanker is het niet. Gelukkig wordt de behandeling steeds doeltreffender en comfortabeler.

De prostaat of voor-standerklier is een orgaantje dat net voor de endeldarm (rectum), vlak onder de blaasuitgang en rondom de plasbuis ligt. De prostaat maakt zaadvocht aan dat nodig is om de zaadcellen te vervoeren. Eigenlijk is de prostaat niet één klier, maar een aantal klieren samen, omgeven door een bindweefselwand. In dit kapsel bevinden zich ook spiervezel-tjes. De prostaat is onder te verdelen in drie gebieden: de centrale zone die het diepst gelegen is, vlakbij de blaas; de overgangszone die het middengebied vormt en de perifere zone, het dichtst bij de uitgang. Onder invloed van het mannelijk geslachtshormoon testosteron groeit de prostaat in de puberteitsjaren uit tot de volwassen grootte.

Later zal het orgaan bij een aantal mannen steeds groter worden wat uiteindelijk tot plasklachten kan leiden omdat de prostaat de urinebuis (de urethra) dichtknelt. Bij ongeveer 30 % van de mannen ontstaat een dusdanige, goed- aardige vergroting dat ze er last van krijgen, meestal rond de leeftijd van 50 jaar. Waarom de ene man wel een prostaatvergroting ontwikkelt en de andere niet, is niet duidelijk. Hoewel testosteron noodzakelijk is voor de groei van de prostaat û zonder testosteron, bijvoorbeeld na een castratie, kan geen prostaatvergroting optreden û is het niet zo dat een hoog testosterongehalte in het bloed eerder tot prostaatvergroting zal leiden. Ook is het niet zo dat een prostaatvergroting altijd klachten geeft. Sommige mannen hebben een erg grote prostaat zonder er hinder van te ondervinden, anderen hebben slechts een licht vergrote prostaat maar ondervinden de grootste moeite bij het plassen.

Talrijke misverstanden

Over prostaatproblemen heersen nog heel wat misverstanden. Zo slaat heel wat mannen de schrik om het hart wanneer ze op een dag ondervinden dat hun plasstraal minder krachtig wordt, het plassen moeilijk op gang komt of er na het plassen nog wat urine nadruppelt. Ze denken meteen aan pros- taatkanker. Onterecht! Prostaatkanker geeft slechts zelden plasproblemen. Die zijn wel typisch voor een goedaardige prostaatvergroting, in medisch jargon een ‘benigne prostaathypertrofie’ genoemd.

Dat een prostaatvergroting een voorloper is van prostaatkanker is een tweede misver-stand. Een goedaardige hypertrofie van de prostaat ontstaat gewoonlijk in de overgangszone die rond de urinebuis ligt. Prostaatkanker ontwikkelt zich daarentegen meestal in de perifere zone, die via het rectum kan onderzocht worden.

Een derde onterechte angst bij vele mannen is dat ze na een prostaatoperatie impotent zullen zijn. Dit is een verwikkeling die zich inderdaad in een klein aantal gevallen kan voordoen, maar verreweg de meeste mannen behouden na de ingreep hun volledige potentie.

Eén klier, drie problemen

Zoals we reeds stelden is een vergroting van de prostaat een normaal verschijnsel naarmate je ouder wordt. Indien er klachten optreden, ontstaan die meestal rond de leeftijd van 50-60 jaar.

Prostaathypertrofie en pros-taatkanker zijn twee volledig verschillende problemen. Ze kunnen in sommige gevallen wel gelijktijdig optreden, zodat iemand een arts raadpleegt omwille van plasklachten en bij die persoon ook prostaatkanker wordt vastgesteld.

Twee derde van de mannen bij wie prostaatkanker ge- diagnosticeerd wordt, zijn ouder dan 70 jaar. Op 75-jarige leeftijd heeft 1 man op 12 kans om deze kanker te ontwikkelen. Op 80 jaar zou zelfs 60 % haardjes van kankercellen in de prostaat vertonen. Deze kanker heeft echter de eigen-schap bijzonder traag te ontwikkelen, zeker op latere leeftijd. Toch is het belangrijk regelmatig een onderzoek te laten uitvoeren om deze kanker op te sporen. Indien hij tijdig ontdekt wordt, vooraleer er uitzaaiingen zijn opgetreden, is hij immers zeer goed behandelbaar.

Een derde probleem dat zich kan stellen, is een ontsteking van de prostaat of prostatitis. De oorzaak is vaak een blaas-ontsteking of een urineweg-infectie. Ze komt eerder voor bij jongere mannen, tussen 25 en 50 jaar en gaat gepaard met een griepachtige toestand, frequent plassen en prostaatpijn. Een degelijke behandeling is noodzakelijk opdat het probleem niet naar een chronische vorm zou evolueren.

Steeds meer aandacht voor voeding

Recent onderzoek wijst er steeds meer op dat voedingsfactoren niet alleen het optreden van prostaatkanker zouden beïnvloeden, maar ook de snelheid waarmee deze ziekte evolueert. Vooral een te groot verbruik van dierlijke, verzadigde vetten wordt in dit verband met de vinger gewezen.

Een positieve invloed wordt dan weer toegeschreven aan isoflavonoïden (plantenhormonen die bijvoorbeeld rijkelijk aanwezig zijn in soja), aan carotenoïden (waaronder lycopeen, de rode kleurstof in tomaten), aan selenium (waar-aan ook bij andere vormen van kanker een gunstige invloed wordt toegeschreven) en vitamine E.

Doorbraken in de behandeling

Tijdens een recente bijeenkomst van de Europese Associatie van Urologen werden nieuwe richtlijnen voorgesteld voor het gebruik van hormoontherapie bij prostaatkanker. Deze richtlijnen zijn gebaseerd op de eerste resultaten van het Early Prostate Cancer-onderzoek, het grootste onderzoek dat ooit werd uitgevoerd bij meer dan 8000 patiënten met prostaatkanker in 23 landen. De resultaten tonen dat de toediening van een hormoontherapie met 150 mg bicalutamide het risico op uitbreiding van de prostaatkanker bij alle patiënten uit de onderzoeksgroep verminderde. Dit heeft de urologen ertoe aangezet te pleiten voor het vroegtijdig starten van een hormonale behandeling in plaats van pas te starten wanneer de aandoening verergert zoals tot nu toe traditiegetrouw gebeurde.

In het Universitair Ziekenhuis van Antwerpen werd eveneens een belangrijke stap gezet in de behandeling van prostaatkanker. Hier behandelt men deze ziekte sinds kort via een kijkoperatie. Tot voor kort gebeurde de heelkundige verwijdering van de prostaat en het omringende weefsel via een insnede onder de navel of onder de balzak. Bij de nu toegepaste kijkoperatie worden enkel een paar kleine gaatjes gemaakt waarlangs de arts een camera en instrumenten inbrengt om de operatie uit te voeren. Na de ingreep heeft de patiënt minder pijn, herstelt hij sneller en kan hij vlugger zijn activiteiten hervatten.

In hetzelfde ziekenhuis behandelt men sinds kort een goedaardige prostaatvergroting, als enige centrum in België, met een nieuwe lasertechniek: de zogenaamde fotoselectieve vaporisatie van de prostaat.

De behandeling van pros-taatkanker via brachytherapie waarbij ter hoogte van het kankergezwel radioactieve iridiumdraden of radioactieve zaadjes worden ingeplant, heeft intussen zijn degelijk- heid bewezen bij lokaal beperkte prostaatkanker. Op deze manier kan immers plaatselijk een hoge dosis radiotherapie gegeven worden. Sedert een jaar wordt deze behandeling dan ook terugbetaald door de ziekteverzekering, tenminste wanneer de patiënt aan de vereiste criteria voldoet. n

A Leen Baekelandt