Mijn partner werkt niet meer, ik nog wel

De ene partner gaat met (brug)pensioen, de andere blijft nog enkele jaren werken. Ineens ontstaan thuis nieuwe situaties – en valkuilen. Kleine en grote conflicten en frustraties liggen op de loer. Maar slimme koppels krijgen juist dan een buitenkans om het levensplezier van beide partners fors op te krikken!

Lieve (59) is verpleegster met brugpensioen, Luc (58) wil blijven werken tot zijn 65ste. Lieve voelt zich een beetje schuldig omdat ze niet meer werkt en minder geld in het laatje brengt. Sinds ze met brugpensioen is, wil ze de perfecte huisvrouw zijn. Ze heeft de poetsvrouw ontslagen, ze bakt zelf brood en ze zorgt dat Luc bij zijn thuiskomst een driegangendiner vindt. Zelfs een groot deel van het tuinwerk, vroeger het terrein van Luc, neemt ze voor haar rekening maar hierdoor houdt ze minder tijd over voor activiteiten die ze eigenlijk veel liever zou doen.

Pierre (61) heeft vervroegd pensioen genomen en is nu huisman, want zijn Jocelyne werkt nog op de personeelsdienst van een groot bedrijf. Van zijn vrije tijd wil hij profiteren om meer te bewegen dus zet hij hun fietsen klaar tegen het uur dat ze thuiskomt van haar werk. Ze wil zijn enthousiasme niet breken en fietst mee... tot ze hem durft zeggen: ik doe het niet meer. Ik voel me te moe als ik thuiskom en wil het een uurtje relaxen voor het avondeten. Grote ontgoocheling bij hem.

Jaak (57) is bij een herstructurering in het bedrijf op brugpensioen geplaatst. Het laatste jaar had hij een moeilijke relatie met zijn chef. Als doe-het-zelver begint hij thuis in zijn eentje aan de bouw van een groot tuinhuis mét sauna. Hij wil geen hulp en heeft alle tijd om tijdens het klussen innerlijke dialogen te voeren en de problemen van zijn laatste werkjaar te herkauwen. Annie (55), zijn vrouw, werkt nog maar heeft schrik gekregen om thuis te komen. Ze krijgt dan de volle lading op zich van de boosheid die in de loop van de dag bij Jaak is opgeborreld.

Samen op (brug)pensioen? Liever niet!

Als de ene partner nog werkt en de andere niet meer, kunnen de frustraties zich bij elk van beiden opstapelen. De thuisblijver kan zich schuldig gaan voelen, zich helemaal wegcijferen, vereenzamen of ontgoocheld raken omdat de droom van samen leuke dingen doen niet uitkomt. De werker kan vlagen van jaloersheid krijgen als hij/zij ’s morgens weer niet mee kan met een uitstapje. Hij/zij moet zien hoe de thuisblijver territorium en karweitjes van hem/haar inpikt en meer geld uitgeeft, terwijl zijn/haar bijdrage in de gezamenlijke inkomsten kleiner is geworden.

Al die frustraties zijn echter te voorkomen. “Sterker nog: het is juist veel beter dat een koppel niet samen stopt met werken”, zegt Mark Claus. Hij heeft 32 jaar voorbereidingscursussen op het pensioen verzorgd. Begin oktober verschijnt zijn nieuwe boek Hartelijk gepensioneerd! 123 tips bij een nieuwe start (*).

“Ik heb koppels altijd de raad gegeven vooral niet samen op (brug)pensioen te gaan. De periode dat één van beiden alleen thuis blijft, is voor hem of haar ideaal om aan het nieuwe leven te wennen. Hij/zij kan rustig afkicken van het werk, slaap inhalen, aandacht besteden aan de gezondheid en het uiterlijk, een eigen ruimte thuis inrichten, een nieuwe vriendenkring en vooral een nieuw project zoeken. Dat laatste is essentieel, ook als je samen stopt met werken. Dat er een herverdeling van de taken in het huishouden komt is logisch en redelijk, maar het is niet goed als de thuisblijver ineens alles van de werkende partner overneemt. Wil de man die nog werkt, de tuin liefst zelf blijven onderhouden? Dat hij dat dan vooral blijft doen, want zo houdt zij meer tijd over voor haar nieuwe projecten. Wil de vrouw die thuisblijft ineens de perfecte huisvrouw spelen? Oké, laat haar daarvan genieten. Misschien heeft ze er vroeger altijd van gedroomd maar kreeg ze daar met haar werk nooit de kans toe. Toch zie ik dat perfecte huisvrouwschap vooral als een overgangsperiode van enkele maanden en niet als het toekomstperspectief bij uitstek. Een nieuw project in je leven houdt liefst een volledig nieuwe activiteit in. Dat hoeft daarom niet noodzakelijk een voettocht naar de Noordpool te zijn. Een paar uur vrijwilligerswerk kan een even valabel project zijn!”

REGEL 1: AFSPRAKEN MAKEN (“Wie gaat wat doen? En wat doen we nog samen?”)

Willen de twee partijen van de nieuwe situatie beter worden, dan is de allereerste regel dat zij echt overleggen. Dit betekent: letterlijk samen aan tafel gaan zitten en praten. De eerste weken gebeurt dat het best iedere avond, nadien één of twee keer in de week. Neem de tijd om van elkaar te vernemen wat ieder het liefst zou doen. En maak goede afspraken. Wie nog werkt, moet accepteren dat de thuisblijver er een of twee dagen alleen op uit trekt, maar mag verwachten dat ze in het weekend wel iets samen doen. Wie thuisblijft, moet een groter deel van het huishouden op zich willen nemen maar moet daarin ook niet overdrijven (zie regel 3).

Regel 2: CONTRACTEN VAN BEPERKTE DUUR AFSLUITEN (“Als test wil ik één maand de tuin onderhouden”)

Goede afspraken over een herverdeling van de taken thuis worden het best eerst aan de praktijk getoetst.”Ik noem dat contracten van beperkte duur”, zegt Mark Claus. “Wanneer de vrouw thuisblijft, kan het koppel afspreken dat zij gedurende één maand de tuin doet. Na die maand kunnen ze bespreken hoe het bevallen is. Ik raad iedereen ook aan de taakherverdeling eerst uit te proberen tijdens de laatste gemeenschappelijke vakantie vóór één van beiden stopt met werken. Dan kan de man die nooit iets in het huishouden gedaan heeft eens koken en meteen ervaren of hij niet beter kooklessen kan nemen.”

Regel 3: MENSEN BLIJVEN ONTMOETEN (“Ik heb ’s avonds evenveel te vertellen als jij”)

Wie thuisblijft, moet overdag genoeg meemaken om ’s avonds evenveel gespreksstof te hebben als de partner die nog werkt, luidt een gouden advies. Als thuisblijver moet je daarom kiezen voor een activiteit waarbij je buitenkomt. Vooral mannen vallen in deze valkuil. Met hun werk is heel hun sociaal netwerk weggevallen. Overdag zitten ze alleen thuis te kniezen, te klussen en te vereenzamen. Hierdoor lopen ze de kans op nieuwe sociale contacten mis, terwijl het voor mannen juist nog belangrijker is na hun (brug)pensioen een nieuwe vriendenkring op te bouwen.

Regel 4: ELKAAR ALLES LEREN (“Wil je pc-bankieren?”)

Als het koppel beslist om de taken te herverdelen, zal de werkende partner soms op zijn/haar tanden moeten bijten. De thuisblijver zal taken van hem of haar overnemen en dat waarschijnlijk anders en wellicht minder grondig doen. Daarmee moet hij of zij leren leven. Uiteindelijk gaat het toch maar om een tijdelijke situatie: over afzienbare tijd zal de werkende partner ook met werken stoppen en kan hij/zij die taak weer opnemen. Wie blijft, moet ook tijd en geduld investeren om zijn partner dingen aan te leren die de andere nog niet kan. De bankzaken regelen via de pc, een wasmachine bedienen of de open haard schoonmaken.

Regel 5: elkaars TERRITORIum RESPECTEREN (“Raak niet aan mijn tuin!”)

“Wanneer één van de partners stopt met werken, ontstaan er vroeg of laat territoriumproblemen en daar moet je heel omzichtig mee omspringen”, benadrukt Mark Claus. “Een territorium kan een ruimte zijn in huis maar ook een domein in het huishouden. Het ligt vaak heel gevoelig als zij plotseling de financiën gaat doen of hij de boodschappen. Echt werkoverleg, in het begin liefst elke ochtend of elke avond, is nodig en blijkt dan dat de werkende partner bepaalde taken liefst niet opgeeft, dan moet de thuisblijver dat accepteren. Het geeft je bovendien meer tijd voor je eigen nieuwe projecten.”

Regel 6: EEN PROEFPERIODE VOORZIEN (“We houden onze twee auto’s nog een halfjaar”)

Wanneer het koppel twee auto’s heeft en/of er een poetsvrouw op nahoudt, zie je vaak dat ze één auto verkopen en de poetsvrouw opzeggen als één van beiden met (brug)pensioen gaat. Een verstandige besparing? Neen. Het zijn belangrijke hulpmiddelen voor de thuisblijver om met nieuwe activiteiten te beginnen. Hier is een proefperiode nuttig: we houden de auto’s en de poetsvrouw nog een halfjaar en beoordelen dan hoe ons leven geëvolueerd is. Het is trouwens slim een aantal gewoonten uit het verleden te blijven aanhouden. Mark Claus: “Ik ken een koppel waarvan de vrouw al jaren deeltijds werkt. Op woensdag heeft ze de gewoonte er ’s namiddags op uit te trekken met twee vriendinnen. Toen hij stopte met werken, vond hij het leuker dat ze haar woensdag voortaan met hem doorbracht. Na veel discussie zijn ze tot een compromis gekomen: de ene woensdag houdt ze voor haar vriendinnen, de andere voor hem.”

Regel 7: JALOERSHEID VERMIJDEN (“Straks kan ik mij ook nog eens omdraaien”)

Wie niet werkt, kan zich ’s morgens nog eens omdraaien in bed. Wie wel nog werkt, zal snel geneigd zijn tot jaloerse opmerkingen. Jij moet natuurlijk weer niet in de file gaan staan. Die jaloersheid kan sterker worden als de thuisblijver nieuwe activiteiten ontplooit die geld kosten. Jij brengt minder geld binnen maar je geeft meer uit! Omgekeerd kan de niet meer werkende partner schuldgevoelens gaan koesteren. Hij/zij moet zo hard werken terwijl ik op reis ga en overdag naar mijn lievelingsserie kan kijken.

“Er is geen enkele reden voor jaloersheid of voor schuldgevoelens, zeker niet als de werkende partner zijn werk graag doet”, meent Mark Claus. “Wanneer hij over een paar jaar stopt, zal ook hij zich ’s morgens nog eens kunnen omdraaien en minder geld binnenbrengen. Niets belet de jaloerse partner trouwens om minder te gaan werken. Vanaf 55 heeft iedereen het recht om vier vijfde te werken.”

Regel 8: EEN WIN-WINSITUATIE CREEREN (“Ik geniet, jij geniet”)

De conclusie ligt voor de hand: het is voor beide partners mogelijk, voordeel te halen uit de nieuwe situatie. De thuisblijver heeft geen stress meer en kan eindelijk doen wat hij al lang wou doen. De werker kan zich volledig concentreren op zijn werk én krijgt thuis meer vrije tijd, omdat een aantal huishoudelijke karweien door de thuisblijver zijn gedaan. Dit uiteraard op voorwaarde dat we elkaar dit nieuwe levensplezier gul gunnen! n

(*) ‘Hartelijk gepensioneerd! 123 tips bij een nieuwe start’ van Mark Claus verschijnt op 10 oktober bij uitgeverij Lannoo, euro 12,95. Info: info@markclaus.be

Ludo Hugaerts