“Mijn baas is jonger dan ik”

In de stroom van films waarmee Hollywood ons elke zomer overspoelt, was er deze keer een prent met een opvallend pertinent thema: In Good Company van Paul Weitz, met Dennis Quaid en Tropher Grace. De film, een tragikomedie, vertelt het stichtende verhaal van Dan, 51 en verkoopdirecteur bij een sporttijdschrift, die van de ene dag op de andere plaats moet ruimen voor een ambitieus, arrogant jong kaderlid. De twee mannen komen onmiddellijk brutaal met elkaar in aanvaring. Dan kan het niet kroppen dat de nieuwkomer – in zijn ogen een snotneus– hem even komt uitleggen hoe hij zijn werk moet organiseren in een team dat hij (Dan) al jaren leidt. Maar dit is Hollywood en alles eindigt dus zoals het hoort, met een happy end. De twee helden leren elkaar respecteren en merken zelfs dat ze elkaar aanvullen.

Het patriarchale model op zijn kop

In het echte leven loopt het helaas niet altijd zo mooi af als in de film. Hoewel de mentaliteit evolueert, kunnen sommige mensen nog altijd moeilijk bevelen aanvaarden van iemand die hun zoon of dochter zou kunnen zijn. “Dat is immers een omkering van het patriarchale model. Onder het gezag staan van iemand die jonger is, kan als tegennatuurlijk of in strijd met de traditie worden ervaren,” zegt docente psychologie Jacqueline Delville. Maar het onbehagen kan ook wederkerig zijn. Voor een jongere is het immers evenmin normaal om opdrachten te geven aan mensen die zijn ouders konden zijn...

Afgezien van dat nog diep gewortelde archetype, is het op zich niet moeilijk om voor een jonge baas te werken. Dit op voorwaarde dat de leden van het team hem bekwaam of legitiem vinden, bijvoorbeeld omdat hij bijzondere vaardigheden of diploma’s bezit of elders zijn sporen heeft verdiend.

De samenwerking zal spaak lopen als werknemers met 10, 20 of 30 jaar anciënniteit in een bedrijf het gevoel krijgen dat de nieuwe directie hun deskundigheid niet erkent of respecteert. “Alle werknemers verwachten dat hun ervaring wordt gewaardeerd en erkend”, zegt Jacqueline Delville. “Dat is normaal en gegrond. Maar in de organisatie van de bedrijven gebeurt het steeds minder, omdat men zoveel waarde hecht aan jeugd en dynamisme. Wanneer een bekwaamheid die op jaren van ervaring berust niet wordt erkend, leidt dat bij de werknemers tot frustratie en stress. Die stress kan zich uiten in lichamelijke problemen: slapeloosheid, hoofd- of rugpijn, problemen met de spijsvertering, depressie...”

Vaarwel ambitie...

Er bestaat nog een andere situatie die tot ernstige conflicten kan leiden: de benoeming van een nieuwkomer in een functie waarop iemand van het team zijn zinnen had gezet. Dat is gevaarlijk, want de gepasseerde medewerker zal zich verraden voelen door zijn hiërarchie. “Wanneer een medewerker de indruk krijgt dat een groentje in het bedrijf de kaderfunctie heeft gekregen waarop hij zelf recht had, ziet hij zijn ambitie vervliegen en begint hij aan een rouwproces”, analyseert Jacqueline Delville. “Het leeftijdsverschil kan dat gevoel versterken, want de medewerker is jarenlang trouw geweest aan het bedrijf en begrijpt niet waarom een jongere, die het bedrijf minder goed of helemaal niet kent, voorrang heeft gekregen. Hij zal woede voelen, opstandigheid, verdriet, angst, depressie... Al die negatieve gevoelens zijn normaal en de persoon in kwestie moet zich er niet schuldig over voelen. Wanneer de rouwperiode voorbij is, zal hij zich moeten aanpassen en leren omgaan met een nieuwe manier van werken. Ik raad mensen in dergelijke situaties aan om verder te kijken dan het bedrijf en om elders nieuwe activiteiten (sport, hobby’s) en motivaties te vinden. Bovendien moeten ze zich losmaken van wat er in hun beroepsomgeving gebeurt. Ten slotte mag je je niet opsluiten in eenzaamheid en isolement. Je moet je problemen met anderen delen: collega’s, familie, vrienden of indien nodig een psycholoog.”

Elkaar aanvullen en wederzijds verrijken

Gelukkig is een jonge baas in de meeste gevallen meer een bron van wederzijdse verrijking dan van irritatie. Dat blijkt ook uit de vele reacties die de lezers van Plus Magazine ons stuurden (zie de pagina’s Lezersforum, thema van de maand, p. 26). Luc Ramon, 60 jaar, een lezer uit Kortrijk, vertelt bijvoorbeeld dat hij graag met jonge mensen samenwerkt: “Jonge chefs zijn vaak soepeler in hun oordeel. Ze zitten nog niet gevangen in een routine en je kunt openhartig met ze praten, al missen ze een stuk diplomatie. Ze houden mij jong op alle gebied, hebben mij leren omgaan met stress en mij wegwijs gemaakt in de informatica. Anderzijds denk ik dat ik hun een systematische aanpak, discipline, stiptheid en relativeringsvermogen heb bijgebracht.”

Dit soort van getuigenissen is geen zeldzaamheid. En dat is logisch, want talent is geen kwestie van de leeftijd maar van de persoonlijkheid. Er bestaat dus geen enkele reden om wantrouwiger te zijn tegenover een jonge chef dan tegenover een oudere. Maar als u het ondanks alles moeilijk vindt om aan de situatie te wennen, zullen de volgende tips u helpen om een goede verstandhouding met uw jonge baas te ontwikkelen.

Positief assertief

Maakt de discriminatie tegen ouderen in bepaalde bedrijven u (terecht) boos? Verval niet in de omgekeerde fout... in discriminatie tegenover jongeren! Ontvang uw nieuwe baas dus onbevooroordeeld en geef hem de kans om te bewijzen wat hij waard is. Achter de melkmuil zit misschien een schitterend manager verstopt.

Heeft uw baas minder ervaring dan u? En dan? Kijk eerst naar zijn kwaliteiten. Het feit dat hij in een verantwoordelijke functie is benoemd, betekent dat de directie van het bedrijf vindt dat hij over het nodige talent beschikt of dat hij snel zal leren. Onterechte benoemingen (politieke kruiwagens, nepotisme, promotie van een liefje) zijn meer uitzondering dan regel, al was het maar omdat ze een bedrijf geen goed doen.

Kent uw nieuwe chef de onderneming minder goed dan u? Dat klopt, maar onderschat de stress niet waarmee hij te maken krijgen terwijl hij snel zijn weg moet vinden in een bedrijf of op een dienst waarvan hij de werking en de informele codes niet kent. Laat hem dus niet vol leedvermaak met zijn dossiers worstelen maar bied hem uw hulp aan. Hij zal er u dankbaar om zijn.

Terwijl de positie van uw baas hem geen enkel recht geeft om u neerbuigend of met minachting te behandelen, geeft uw positie als oudgediende u geen recht om u paternalistisch, familiair of cynisch te gedragen. Gebruik uw kennis en ervaring op een intelligente manier, zonder een onvruchtbare concurrentie te beginnen met de baas of met andere leden van het team (mouwvegers zijn niet erg populair bij de collega’s).

Denk even terug: misschien hebt u in uw loopbaan ooit zelf een leidende functie gehad. U had toen ongetwijfeld ondergeschikten die ouder waren dan u. En u zag daar geen graten in. Waarom zou dat nu anders zijn?

Als u ondanks alles heel moeilijk kunt opschieten met uw chef, probeer er dan rustig met hem of haar over te praten voor u het tot een breuk laat komen. Een baas beseft namelijk dat het welzijn van zijn team belangrijk is. n

Karima Amrous