MIET SMET neemt (een beetje) AFSCHEID

Ruim drie decennia stond ze in de politieke arena. Met de glimlach als het kon, met het getrokken mes als het moest. En het moest vaak, als vrouw in een mannenbastion. Volgend jaar stopt Miet Smet ermee. Het is genoeg geweest en ze heeft andere uitdagingen in het vizier.

Volgend jaar wordt haar 31ste jaar in een of ander parlement: het Belgische, het Europese of het Vlaamse. Zij maakte 14 jaar deel uit van de regering. Sinds 1971, het jaar dat haar vader stierf, nam ze aan elke verkiezingscampagne deel. Superactief, hypergemotiveerd. Want Miet Smet hield van de politiek, ze ademde politiek. Ze wàs politiek. Wàs, want nog eens een nieuwe campagne voeren ziet ze niet meer zitten.

Plus Magazine: Via uw vader die ook parlementair was, kreeg u de politiek met de paplepel ingegoten. Hebt u dat als een voordeel ervaren, of als een nadeel?

Miet Smet: Als een voordeel, omdat ik er echt interesse voor had. Wij waren met vijf kinderen thuis. Ik was de oudste en de enige die in de politiek ging. De naambekendheid dankzij mijn vader was mooi meegenomen. Maar ik was ook een vrouw en dàt was in die tijd geen voordeel om carrière te maken.

De verdediging van de rechten van de vrouw loopt dan ook als een rode draad door uw loopbaan.

Omdat ik de discriminatie aan den lijve ondervonden heb. Dat begon al met de opvoeding, die bij mannen veel meer op de samenleving gericht was. Nu be-staat het Vlaams parlement voor 35 percent uit vrouwen, wij kwamen in het Belgisch parlement aan 6 à 7 percent. Je was daar als vrouw de leuke uitzondering, waarbij de mannen vooral oog hadden voor je kleding. Voor vele mannen waren onze opvattingen zeer nieuw en moeilijk te slikken. De politici die het toen voor het zeggen hadden, waren bijna allemaal mannen met een thuisblijvende vrouw. De voorstellen die wij naar voor brachten waren zo tegenstrijdig met het beeld van hun eigen gezin, dat hen dat zeer moeilijk viel. Die weerstand hebben we pas kunnen overwinnen door hen te zeggen dat hun eigen dochters ook onze weg zouden uitgaan. Die studeerden immers en wilden ook werken.

De vrouwen van uw generatie die het tot minister schopten, werden dat pas na een lange carrière. Nu duiken ze veel sneller op, maar vaak verdwijnen ze even snel.

Wie genoeg talent heeft, komt dat wel te boven. Freya Van den Bossche bijvoorbeeld is veel te vroeg in het bad gegooid. Daarom is het goed voor haar dat haar partij momenteel niet in de regering zit. Zij komt wel terug, maar voor mensen met minder talent is dat minder evident. De media spelen in dat verhaal een grote rol. Als je vroeger vier keer per jaar op televisie kwam, was dat een succes. Je had niet al die snelkookprogramma ‘s à la Terzake, waarin kleine stukjes nieuws worden opgediend.

Uw generatie heeft jarenlang tegen de deur moeten beuken. Zijn de huidige vrouwelijke politici minder harde tantes?

Je krijgt nu een gemengd publiek, net zoals bij de mannen. Sommigen hebben al wat meer haar op hun tanden dan anderen, maar het parlement moet nu ook weer niet vol zitten met supervrouwen die de mannen wel eens een lesje zullen leren!

Een cruciaal punt is de combinatie van het werk met het gezinsleven. Daar hebt u als minister van Werk stevig aan gesleuteld.

De eerste strijd was die van de kinder-opvang. Vrouwen vroegen meer vrije tijd voor hun kinderen in de eerste jaren, zonder dat ze de arbeidsmarkt moesten verlaten. Want helemaal stoppen en dan terugkeren is heel moeilijk. Op Europees vlak hebben we het ouderschapsverlof er doorgekregen en in België heb ik ervoor gezorgd dat dit ook betaald werd. Voorts wou ik ook dat de man ouderschapsverlof kon opnemen, maar het niet op zijn vrouw kon overdragen. Op die manier wilden we de mannen ertoe aanzetten ook hun ver-antwoordelijkheid op te nemen.

Toch zag niet iedereen de loopbaan-onderbrekingen graag komen.

Werkgevers hebben niet graag onderbrekingen die de werking van het bedrijfsleven verstoren. Ik begrijp dat. Vrouwen klagen altijd dat hun loon lager ligt, maar als je een periode halftijds gaat werken of een loopbaanonderbreking neemt, dan kan dit niet anders dan een vertraging in de loopbaan opleveren. Zeker de helft van het verschil in loon tussen mannen en vrouwen zit in een andere carrièreplanning, de andere helft is discriminatie.

Nu even iets anders. Recent bent u veel bezig geweest met de actie ‘SOS Oost-Congo’, om de seksuele terreur in onze ex-kolonie een halt toe te roepen. Waarom dit project?

Verkrachting is één van de ergste aantastingen van de integriteit van de vrouwen. In het begin van mijn loopbaan werd er nog wel eens lichtzinnig over geoordeeld. “Ze is verkracht, maar het zal wel haar eigen schuld zijn, met haar minirokje en haar decolleté.” Ik heb toen met een collega een wetsvoorstel ingediend om de definitie van verkrachting te verbreden. Verkrachting met een voorwerp bijvoorbeeld was niet voorzien in de wet, evenmin als verkrachting binnen het huwelijk of van een persoon van hetzelfde geslacht. Bovendien was er nauwelijks oog voor het slachtoffer. We zorgden ervoor dat hij zich op het proces door een vertrouwenspersoon kon laten begeleiden. In de politiecommissariaten voorzagen we een aparte kamer waar vrouwen konden opgevangen worden. Voor de politie ontwikkelden we een doos met specifieke instrumenten zodat ze een staal konden nemen als een vrouw verkracht was. Vroeger ging veel bewijsmateriaal verloren omdat men niet wist hoe men het moest verzamelen. In België is er dus al veel verbeterd, maar in Congo is het een ander verhaal. Men raamt dat er in de Kivu jaarlijks 40 000 vrouwen verkracht worden. Zelden heb ik zoveel wrede verhalen gehoord. Hun lichamen zijn verwoest door bajonetten en geweren. Velen onder hen worden zwanger, krijgen aids en worden verstoten. Wij proberen in de eerste plaats medische hulp te bieden, maar ook het rechtssysteem opnieuw op te bouwen. Want al die misdaden gebeuren straffeloos, dat is nog het schrijnendste!

Volgend jaar wordt u ook voorzitter van OKRA, de vereniging die de belangen van 55-plussers behartigt.

Het is een grote groep in onze samenleving waarvoor er niet altijd goede oplossingen zijn. Mijn moeder zat in een mooie serviceflat, maar volledig buiten het centrum met enkel zicht op de koeien. Op een leeftijd dat je bijna niet meer buitenkomt, wil je graag wat beweging zien, met een winkel op korte afstand. Of neem nu de lange wachtlijsten in rustoorden, dat kan toch allemaal niet! Om nog maar te zwijgen over de pensioenen. Iemand met een loopbaan van 45 jaar die het moet stellen met een pensioentje van 1000 euro, dat is toch niet gepermitteerd. Wees gerust, ik zie echt nog genoeg zaken om me over op te winden!

Filip Godelaine – foto’s: Benny De Grove