Meerwaarden op aandelen: aangifte verplicht?

In het fiscaal jargon heten de winsten die u maakt door zaken uit uw privévermogen te verkopen ‘meerwaarden’. Worden zij ook belast?

In België is er geen algemene belasting op meerwaarden die voortvloeien uit een verkoop van privévermogen. Als u uw aandelen verkoopt met winst, betaalt u dus in principe geen belasting. Hierop zijn echter twee uitzonderingen.

Wanneer worden meerwaarden belast?

1. Als u een belangrijk aandelenpakket in een Belgisch bedrijf bezit (meer dan 25 %) en u verkoopt deze ‘deelneming’ aan een buitenlandse vennootschap, dan is de winst die u uit deze transactie behaalt wél belastbaar.

2. ‘Speculatieve’ verrichtingen op de beurs worden door de fiscus met argusogen gevolgd. De Belgische belastingwetgeving bepaalt immers dat de winsten uit ‘normale verrichtingen van beheer van privévermogens’ niet belastbaar zijn, terwijl alle andere toevallige winsten of baten in de privésfeer dat wel zijn.

Het is dus heel belangrijk te weten wat we onder ‘het normaal beheer’ van een privévermogen moeten begrijpen en waar de grens ligt met ‘speculatie’.

Wat is speculatie?

De rechtspraak beschouwt als ‘normaal beheer’, het beheer van een ‘goed huisvader’ of doorsnee burger. Dit betekent dat u uw vermogen beheert zoals een redelijk, voorzichtig en goed ingelicht persoon dat zou doen, die zich in dezelfde situatie bevindt.

De fiscus hanteert een hele reeks indicaties aan de hand waarvan speculatie – die belastbaarheid tot gevolg heeft – kan worden vastgelegd.

Als u voornamelijk belegt in beursproducten met een hoog risico en met de bedoeling ze snel te verkopen om aanzienlijke winst te maken of als u bijvoorbeeld aardolie of koffie aankoopt op de termijnmarkt, kan er sprake zijn van speculatie. Ook andere factoren worden in aanmerking genomen: het verband met de beroepsactiviteiten, het kapitaal dat werd ingezet in vergelijking met het hele patrimonium, het eventueel aangaan van een lening om de activiteit te financieren, de gebruikte methoden, het advies van professionele beleggers,...

De aanwezigheid van één van deze factoren is meestal niet voldoende. Als ‘goed huisvader’ moet u zich immers niet tevreden stellen met kasbons en termijnrekeningen. Het is niet meer dan normaal dat u soms een berekend risico neemt. Het geven van beursorders (zelfs on line) op zich vormt dus geen bewijs van speculatie. Het is het beheer van uw hele vermogen dat in aanmerking wordt genomen om uit te maken of u speculeert of niet.

Het is dus zeer moeilijk een precieze scheidingslijn te trekken tussen normaal beheer van een vermogen en speculatie.

Een apart geval zijn de professionele beleggers, bijvoorbeeld day-traders, die ervoor kiezen actief te speculeren, eventueel met geleend geld en met gespecialiseerd materiaal. In het geval van beroepswerkzaamheid worden de meerwaarden belast samen met de andere beroepsinkomsten aan de tarieven van de personenbelasting en moet u ook sociale bijdragen betalen.

Hoe komt de fiscus speculatie op het spoor?

Meestal is de fiscus niet op de hoogte van het wel en wee van uw aandelenportefeuille. Wegens het bankgeheim en de bevrijdende roerende voorheffing worden deze gegevens normaal niet doorgegeven aan uw controleur. De kat komt pas op de koord als u het geld dat u hebt ‘gewonnen’ op de beurs, wilt gebruiken voor een belangrijke aankoop die niet in verhouding staat tot de inkomsten die u aangeeft. Stel dat u een huis koopt, dan zal uw controleur via zijn collega van de registratierechten hiervan op de hoogte zijn. Als blijkt dat u de aankoop niet kunt financieren met uw aangegeven inkomsten, kan de bal aan het rollen gaan. Uw controleur kan dan via de procedure van ’taxatie op basis van tekenen en indiciën’ de niet-aangegeven inkomsten belasten (zie daarover onze juridische fiche ‘Tekenen en indiciën van rijkdom’ û Plus Magazine nr. 181 van maart 2003, p. 163).

Moet u de meerwaarden aangeven?

Ingeval van meerwaarde op een ‘belangrijke deelneming’, zoals hoger vermeld, is er altijd belastbaarheid en dus aangifteplicht.

In de andere gevallen kan gesteld worden dat als er belastbaarheid is, er ook aangifteplicht is. Dit wil zeggen dat als u veelvuldig speculeert op de beurs, u in principe de winst (de verkoopprijs min de aankoopprijs) zult moeten aangeven. Dit bedrag plaatst u in uw aangifte in de personenbelasting, onder de rubriek ‘diverse inkomsten’. Het zal afzonderlijk worden belast tegen het tarief van 33 %.

Ten slotte merken we op dat van de winsten op beursactiviteiten die u aangeeft, de ‘kosten’ en beursverliezen mogen worden afgetrokken. Als u echter geen andere occasionele activiteiten hebt, is dit niet interessant: de beursverliezen zijn immers alleen aftrekbaar van de speculatieve winsten en overige diverse inkomsten en niet van uw andere inkomsten, zoals beroepsinkomsten. Bovendien trekt u zo de aandacht van de fiscus op uw beleggingsactiviteiten.

Besluit

Tussen belastbaarheid tegen een aanslagvoet van 33 % en onbelastbaarheid loopt een zeer kronkelige grens. Als ‘goed huisvader’ is dit één van de factoren waarmee u maar beter rekening kunt houden bij het beleggen van uw spaargeld.

A Annemie Baekelandt