Let op voor oplichterij

Na de neppolitieagenten en de valse Spaanse loterij El Gordo, duiken de jongste maanden nieuwe vormen van klein en groot bedrog op. Om uzelf daartegen te beschermen hoeft u echter niet paranoïde te worden. Enkele eenvoudige voorzorgsmaatregelen en vooral veel gezond verstand volstaan.

Soms denken we dat een bepaald type van bedrog verdwenen is omdat het publiek goed gewaarschuwd is. Maar dan zien we het na enkele maanden terugkeren in een licht gewijzigde vorm”, zegt Luc Deschouwer, waarnemend inspecteur-directeur bij de Federale Overheidsdienst Economie. “Zo zijn de valse porseleinverkopen en de zogenaamde Nigeriaanse brieven onlangs weer opgedoken. Begrijpelijk: ons geheugen is kort, de oplichters zijn gewiekst en met één geslaagde actie kunnen ze massa’s poen scheppen om dan weer voor een tijdje te verdwijnen.”

1 Thuiswerk dat er geen is

Hoe doen ze het, en waarom? Kleine advertenties beloven u makkelijk thuiswerk. U moet bellen naar een betaalnummer. Iemand stelt u een aantal vragen, doet beloften, is geïnteresseerd in uw gezondheid en uw familie en praat over koetjes en kalfjes. Heel sympathiek allemaal. Achteraf hoort u er echter niets meer van, alleen aan uw telefoonrekening merkt u snel dat u erin getuind bent. Het was blijkbaar alleen de bedoeling u zo lang mogelijk naar dat betaalnummer te laten bellen.

Uw wapen: nooit ingaan op kleine advertenties voor thuiswerk (bonafide firma’s adverteren in de reguliere jobadvertenties). Probeer betaalnummers sowieso te vermijden. Belt u toch en merkt u dat u aan het lijntje wordt gehouden, breek het gesprek dan zonder boe of bah af. En dien klacht in bij de FOD Economie (zie kaderstuk Help!, p. 40)

2Porseleinen oogverblinding

Hoe doen ze het, en waarom? U wordt beleefd uitgenodigd op een verkoop van topporselein (échte Limoges!) of van textiel tegen uitzonderlijke prijzen. Omdat u het bent, krijgt u er zelfs een korting of een exclusief geschenk bovenop! De verkoop vindt plaats op een chique locatie en u wordt er ontvangen met alle honneurs. Het porselein ziet er mooi uit en u kunt niet aan de verleiding weerstaan. U zult echter voor veel geld... compleet waardeloze brol kopen.

Uw wapen: de uitnodiging wegwerpen en de telefoon toegooien (zelfs beleefd zijn hoeft niet).

3Nepviagra en andere spam

Hoe doen ze het, en waarom? U opent uw mailbox en weer is er ene Reginald die Viagra aanbiedt voor een zacht prijsje. Of ene Stephen die voor géén geld software of Rolexhorloges wil slijten. De mails zijn in het Engels. De afzender heeft alleen een voornaam. Zeer waarschijnlijk hebben de oplichters uw e-mailadres ergens op het internet gevonden. Als u zich laat verleiden en iets bestelt, geeft u niet alleen de gegevens van uw creditcard prijs, maar betaalt u ook torenhoge verzendkosten. En als u al iets ontvangt, is het meestal illegaal of waardeloos (Viagra van blauw waspoeder, bijvoorbeeld!).

Uw wapen: verwijder deze e-mails met-een zonder ze te openen. Zelfs met een goede spamfilter blijft het moeilijk alle nepaanbiedingen te vermijden.

“Het is een goede test uw eigen naam eens in te tikken in een zoekrobot”, adviseert Luc Deschouwer. “U ziet dan op welke sites u voorkomt. Het kan bijvoorbeeld gaan om een lijst van deelnemers aan een reis of om een chatforum. U kunt dan de moeite doen om al die webmasters te contacteren (indien mogelijk) en te vragen uw naam te verwijderen. Maar dan nog bestaat uiteraard het gevaar dat u naamgenoten hebt en dat men u dus toch nog contacteert...”

4Vitaliteit, maar niet voor uw portemonnee

Hoe doen ze het, en waarom? Gezondheidsoplichters lijken zich momenteel toe te spitsen op producten die ons snel weer vitaliteit bezorgen. In hun advertenties gebruiken ze een pseudowetenschappelijk kleedje. Bijna altijd gaat het om postorderverkoop. De middelen zijn duur en vrijwel steeds waardeloos. Soms kunnen ze zelfs gevaarlijk zijn.

Uw wapen: een zo groot mogelijk wantrouwen. Wilt u toch op een aanbieding ingaan, vraag dan eerst advies aan uw huisarts of apotheker.

5Let op voor oud papier

Hoe doen ze het, en waarom? Oplichters schuimen de straten af bij selectieve papierophalingen of doorploegen papiercontainers. Daarin zoeken ze naar bankafschriften of andere persoonlijke papieren waarop bankrekeningen, namen, adressen en/of e-mailadressen vermeld staan. Die gegevens kunnen ze verkopen aan directmailingfirma’s of ze zelf misbruiken. Hun meestgeliefde prooi vormen de maandelijkse afrekeningen van kredietkaarten. Dan beschikken ze meteen ook over de gegevens van uw kredietkaart en dan wordt het voor hen snel bingo. Ze kunnen immers telefonische bestellingen doen en een adreswijziging op uw kredietkaart aanvragen zodat de bestelde goederen... bij hen afgeleverd worden.

Uw wapen: versnipper alle persoonlijke papieren vooraleer u ze weggooit.

6Mag ik geld op uw rekening storten, alstublieft?

Hoe doen ze het, en waarom? Het begon met e-mails uit Nigeria, vandaag komen ze ook uit Zuid-Afrika (in het Engels) of uit Ivoorkust (in het Frans). Daarin vraagt de briefschrijver uw hulp om geld uit zijn land te krijgen. Hij heeft de hand kunnen leggen op ongebruikte subsidies, een te veel betaalde som of een erfenis. Het verhaal klinkt geloofwaardig, vooral omdat de briefschrijver met naam en toenaam en een ronkende titel tekent. Hij stelt u voor het bedrag op uw rekening te storten. Nadien zal hij u een ontmoeting voorstellen waarop u hem het bedrag overhandigt, met een royale commissie voor u. Maar eerst moet u hem uw bankrekeningnummer mailen. Nadien verneemt u alleen nog... dat uw rekening geplunderd is.

Uw wapen: ga nooit op zulk een vraag in, hoe aanlokkelijk ook. Wis de e-mail meteen. “Het is heel moeilijk iets tegen deze oplichters te beginnen”, zucht Luc Deschouwer. “Vaak gaat het om goedgeorganiseerde criminelen die opereren vanuit Marbella.”

7Een mailtje doorsturen en winnen!

Hoe doen ze het, en waarom? U krijgt een e-mail met de volgende inhoud: “Stuur deze mail door aan zoveel mogelijk vrienden en kennissen met een kopie aan winnaar@wedstrijd.com (of een gelijkaardig internetadres). U maakt kans op een geschenk ter waarde van 1000 euro!”. Als u deze mail doorstuurt, beschikt de oplichter over een pak adressen. Die kan hij doorverkopen aan malafide bedrijven die ze misbruiken voor louche zaakjes. Naar uw geschenk kunt u fluiten.

Uw wapen: gewoon nooit doen. Ook kettingbrieven kunt u beter nooit naar uw adressenboek doorsturen. Wees zelfs voorzichtig met het doorsturen van grapjes: ga eerst na of ze wel degelijk afkomstig zijn van iemand die u kent.

8De top van de piramide

Hoe doen ze het, en waarom? Een nieuwe versie van piramideverkoop bestaat hierin dat u een lijst met e-mailadressen van vrienden en kennissen moet aanleggen. U moet proberen hun een vaag milieurapport te verkopen en ze mee te betrekken in de piramide. Bij elke verkoop stijgt u wat hoger in de hiërarchie. U wordt gelokt door het gegarandeerdhoge bedrag dat alle deelnemers op uw rekening gaan storten op de dag dat u aan de top van de piramide komt.

Uw wapen: elk voorstel van ketting- of piramideverkoop meteen wegwerpen of wissen! Als u uw gezond verstand gebruikt, beseft u zelf wel dat u geen kans maakt om de top van de piramide te bereiken. Onderweg zult u wel veel geld en waarschijnlijk ook een aantal goede vrienden verliezen. Piramideverkopen worden in België trouwens beschouwd als aftroggelarij en zijn strafbaar – óók voor wie er gewoon aan deelneemt!

9De autokoper komt altijd op vrijdagavond

Hoe doen ze het, en waarom? U stelt uw auto te koop via een bonafide internetsite of een zoekertje. U wordt gecontacteerd door iemand die uw auto wil kopen voor de export. Hij biedt zelfs een hogere prijs dan u vraagt en u bent in de wolken. U moet alleen het verschil tussen uw vraagprijs en de geboden som op de rekening storten van de firma die het transport zal verzorgen. De koper vraagt u de auto op vrijdagavond naar de transportfirma te brengen. De deal wordt gesloten op het parkeerterrein van die firma. U overhandigt uw autosleutels en autopapieren en u ontvangt een cheque. De koper vraagt u de transportkosten nog hetzelfde weekend over te schrijven via pc-banking. Wanneer u de cheque op maandag aanbiedt bij uw bank, blijkt hij echter ongedekt of vals te zijn. Het resultaat: u bent uw auto kwijt en hebt de transportkosten betaald. De transportfirma weet van niets want haar gebouw werd ongevraagd als decor voor de transactie gebruikt. Op het moment dat u klacht neerlegt, staat uw auto al ergens in het buitenland.

Uw wapen: er is niets mis met het verkopen van uw auto via het internet of via zoekertjes. Om veilig te spelen kunt u met de koper afspreken om de auto en het geld (of de cheque) te ruilen op een weekdag in het kantoor van uw bank. Hier kan men meteen nagaan of de cheque gedekt en het geld echt is eer u de sleutels en de papieren overhandigt. Als de koper bonafide is, zal hij geen bezwaar maken tegen deze regeling.

10Gezocht: uw rekeningnummer

Hoe doen ze het, en waarom? Vorig jaar werden wereldwijd 7,9 miljoen gevallen van phishing geregistreerd. U krijgt een e-mail die zogenaamd uitgaat van een bank, een winkel, de belastingen of een overheidsdienst. Door een fout in hun computersysteem zijn al uw gegevens gewist en daarom vraagt men u uw bankrekening, naam en adres nog eens te mailen. U doet wat ze vragen en een week later is uw bankrekening geplunderd.

Uw wapen: de kans is heel klein dat uw bank, een winkelketen of een overheidsdienst u een dergelijke informatie op deze manier zal vragen. Neem daarom altijd eerst contact met de instelling in kwestie om te weten of de vraag echt van hen uitgaat. Let zeker op als het verzoek zogenaamd van de Citibank of de Deutsche Bank komt, want oplichters blijken om een of andere reden een voorliefde te hebben voor deze namen.

11Gezocht: uw pincode

Hoe doen ze het, en waarom? Via een onschuldige e-mail of via een bezoek aan een website nestelt een spionagesoftware ( spyware) zich ongemerkt in uw computer. Het programmaatje gaat de toetsaanslagen registreren wanneer u een paswoord of een pincode intikt. Met die gegevens kunnen oplichters uw rekening plunderen of betalingen uitvoeren met uw kredietkaart. Deze vorm van oplichting noemt men keylogging.

Uw wapen: beveilig uw computer met een zo recent mogelijk antivirus- en anti-spywareprogramma (of een firewall). Wie aan internetbankieren doet, hoeft in principe geen schrik te hebben van keylogging. De beveiliging gebeurt hier met een dubbele of driedubbele sleutel.

12Cash betalen via een geldkantoor

Hoe doen ze het, en waarom? U wilt een aankoop doen op een veilingsite. De aanbieder stelt u voor het bedrag niet op een rekening te storten maar het contant naar een internationaal geldkantoor (bijvoorbeeld Western Union) te brengen. Deze kantoren hebben filialen in de hele wereld en zijn zelf te goeder trouw. U geeft het geld af (met een commissie voor de kosten) en u zegt voor wie het geld bedoeld is. De oplichter kan zonder problemen uw geld ophalen in een filiaal in zijn land maar de kans bestaat dat u vergeefs op uw aankoop zult wachten.

Uw wapen: deze betalingswijze nooit gebruiken voor een aanbieder die u niet kent. Het feit alleen dat hij deze betaalwijze voorstelt, is verdacht. Via een veilingsite kunt u het risico beperken door eerst het waarderingsrapport van de aanbieder te lezen. Geef ook de voorkeur aan aanbieders die zich met naam en adres bekend hebben gemaakt.

13Géén afspraakje, wel uw geld

Hoe doen ze het, en waarom? U ziet een advertentie die u een afspraak belooft met de vrouw (of de man) van uw dromen. U moet alleen bellen naar een 077- of een 0900-nummer. Jawel, u krijgt iemand aan de lijn en die vertelt lieve of opwindende verhalen. Maar elke keer als u een afspraak wilt maken, begint zij of hij over iets anders. In werkelijkheid is de vrouw of man in kwestie niet op zoek naar een partner of een afspraak. U praat tegen een ’telefoniste’ die u zo lang wil mogelijk wil laten bellen naar het dure nummer.

Uw wapen: dating- of sekslijnen via een betaalnummer zijn haast altijd bedrog. Is de verleiding toch te groot, houd dan ten minste uw horloge in de gaten.

14Een rooskleurige, maar armere toekomst

Hoe doen ze het, en waarom? Een variante op de vorige oplichterij, maar iets subtieler. Een kleine advertentie nodigt u uit aan uw eenzaamheid te ontsnappen en te bellen naar een betaalnummer. U krijgt een meelevende ziel aan de lijn die u uw hele leven laat vertellen. Hoe omstandiger hoe liever, want bij elke minuut tikt uw telefoonrekening forser aan. Andere betaalnummers willen u de toekomst voorspellen. Ook hier moet u eerst uw leven vertellen voor de mevrouw aan de andere kant lijn in haar glazen bol kan kijken.

Uw wapen: hebt u behoefte aan een babbel om de eenzaamheid te breken, bel dan naar Tele-Onthaal (tel. 106).

15Zelden de tiende beller

Hoe doen ze het, en waarom? U kent ze ongetwijfeld ook, de televisiespelletjes waarvoor u moet bellen (of sms’en) naar een betaalnummer. Bij elk spelletje, zo zeggen de zenders, kiest een computer – bijvoorbeeld – een tiende beller uit. Als u dat bent, kunt u worden teruggebeld en dan komt u live op antenne. Daarna volstaat het een simpele vraag te beantwoorden om een geldbedrag te winnen. De enigen die echter gegarandeerd rijker worden van deze spelletjes, zijn... de zenders. Voor de winnaars valt dit nog af te wachten. Niet dat er geen winnaars zouden zijn maar veel kijkers komen nooit op antenne, zelfs als ze herhaaldelijk het nummer draaien. En zelfs als een stem hun zegt dat ze de tiende beller zijn. Ook hier is het de bedoeling dat u zo veel en zo lang mogelijk belt.

Uw wapen: gewoon nooit bellen. Bedenk dat dit kansspelletjes zijn: zelfs als tiende beller bent u niet zeker dat u op antenne komt, want de computer kiest willekeurig uit een hele lijst van tiende bellers! Vanuit de politiek zijn al stemmen opgegaan om deze spelletjes te verbieden.

16Betalen voor ontvangen sms’jes

Hoe doen ze het, en waarom? Via sms kunt u allerlei informatie en diensten bestellen, meestal bij bonafide aanbieders. Leuke beltonen, info over de files, voetbal-uitslagen... U moet ze bestellen op een betaalnummer en ook nog eens betalen als de gevraagde dienst of informatie naar u gestuurd wordt. Daaraan hebt u meestal niet gedacht omdat u normaal niet hoeft te betalen voor het ontvangen van berichtjes.

Uw wapen: lees altijd eerst goed de kleine lettertjes in de advertentie of de aanbieding. Daarin staat wat de dienst bij bestelling én bij ontvangst kost.

17De naam van uw kat

Hoe doen ze het, en waarom? De chatvriend(in) met wie u zo prettig babbelt, vraagt tussendoor naar uw verjaardag of de naam van uw kinderen, uw kat of uw hond. U geeft deze informatie spontaan en u chat vrolijk verder. U hebt er alleen niet bij stilgestaan dat u juist die geboortedatum of die naam gebruikt als pincode of paswoord. Als u ook uw adres prijsgeeft, riskeert u bezoek van inbrekers die het op uw bank- en kredietkaarten gemunt hebben.

Uw wapen: tijdens een chatsessie nooit persoonlijke gegevens melden aan iemand die u niet kent.

18U klikt op Yes en zit aan de Stille Zuidzee

Hoe doen ze het, en waarom? Vooral gebruikers van pornosites kunnen van dit bedrog het slachtoffer worden. Tijdens het surfen duiken reclameboodschappen en pikante aanbiedingen op ( pop-ups) die een deel van het scherm bedekken. U wilt ze wegklikken maar dat lukt niet. Ten einde raad klikt u op Yes om van die irritante pop-ups af te zijn. De boodschap verdwijnt, maar zonder enige waarschuwing wordt u doorgeschakeld naar een peperdure betaallijn in een ver buitenland. De financiële gevolgen merkt u pas bij uw volgende telefoonrekening. Het gevaar voor deze praktijk is gelukkig veel minder groot als u surft met een ADSL-lijn.

Uw wapen: klik niet op Yes maar doe Control + Alt + Delete zodra u een pop-up ziet. Hoort u de modem opnieuw kiezen terwijl u al op het net bent, schakel dan meteen uw internetverbinding én uw computer uit. U kunt ook een beveiliging tegen ongewenste telefoonverbindingen op uw pc installeren (zogenaamde anti-dialerssoftware, ze is gratis te downloaden van het internet).

19Een dure affiche

Hoe doen ze het, en waarom? Firma’s die “onbeperkt cash” lenen, organiseren een wedstrijd waarbij u een reclameaffiche in uw auto of aan uw voorgevel moet ophangen. Als een medewerker van de firma uw affiche ziet en fotografeert, kunt u die foto terugvinden op een website en wordt u beloond met een geldbedrag. Vaak bevat de affiche niet de wettelijk voorziene vermeldingen in verband met het aanbieden van krediet (hiervoor gelden thans terecht strenge regels). De kans is groot dat uw foto nooit op de website verschijnt en dat u wel beboet wordt voor het verspreiden van valse informatie. .

Uw wapen: nooit meedoen aan dergelijke affichewedstrijden.

20Domiciliëren of betalen

Hoe doen ze het, en waarom? U betaalt een aankoop of een abonnement in termijnen. De firma vraagt u dat te doen via domiciliëring bij uw bank. Als u dat weigert, moet u een toeslag betalen, zogenaamd wegens de administratieve kosten die de firma nu moet maken.

Uw wapen: weiger de toeslag te betalen en leg klacht neer bij de FOD Economie. De federale regering plant trouwens een koninklijk besluit dat elke meerkost bij niet-domiciliëring verbiedt. Een korting als u voor domiciliëring kiest, blijft wel toegelaten. n

Ludo Hugaerts