Lekker gul met specerijen

Specerijen prikkelen onze papillen en nemen ons met hun bedwelmende aroma’s mee op reis. Dankzij hun rijkdom aan antioxidanten kunnen ze ons bovendien voor bepaalde ziekten behoeden. Een uitstekende reden om ze gul te gebruiken.

Dat hun namen ons aan exotische streken doen denken, is geen wonder. Veel specerijen komen er gewoon vandaan. Meestal bereiken ze ons dan ook gedroogd of in poedervorm, terwijl kruiden (blaadjes van planten) makkelijk vers te vinden zijn. Om het helemaal boeiend te maken, zijn sommige planten (zoals koriander) kruid en specerij tegelijk, omdat we zowel hun blaadjes als hun geurige zaden gebruiken. Aromaten zijn vanouds erg in trek om hun geneeskrachtige werking. Ze verbeteren de spijsvertering, helpen angsten verminderen of verdwijnen, zorgen voor extra energie, prikkelen de appetijt en zelfs de libido...

Valt u liever terug op de vertrouwde huismiddeltjes en bent u dus niet geneigd om snel kerrie over uw kip te strooien? Fout! Want sinds de medische wereld zich voor de specerijen is gaan interesseren, heeft ze niet alleen een heleboel interessante eigenschappen ontdekt maar ze ook wetenschappelijk bewezen. Het aller-eerste antioxidante enzym (SOD, vol-uit superoxydedismutase) werd in specerijen ontdekt. Dat belet uiteraard niet dat ze eerst en vooral in onze keuken welkom zijn voor hun smaken, die helpen om een saai dieet vol te houden of flauwe groenten op te peppen. Want laten we eerlijk zijn, we gebruiken de meeste specerijen zo zelden dat ze de kans niet krijgen om te tonen wat ze waard zijn. En als we onze eetgewoonten nu eens zouden veranderen...?

Kaneel tegen diabetes

Zijn wetenschappelijke naam is Cinnamomum en zijn werkstoffen en aroma’s zitten in de schors. Er bestaan verschillende variëteiten, afkomstig uit Sri Lanka, China, Maleisië...

Goed voor...

Kaneel wordt vaak gebruikt tegen spijsverteringsproblemen en winderigheid. Het werkt ook heel stimulerend. Sinds enkele jaren is kaneel bovendien een favoriet van diabetes- patiënten omdat hij de bloedsuiker-spiegel (glycemie) stabiliseert, door de tocht van de spijsbal van de maag naar de darmen te vertragen. Bovendien verlaagt hij het gehalte van bepaalde bloedvetten (totale cholesterol, triglyceriden...). En je hoeft geen hele zakken kaneel te eten om er baat bij te hebben: een theelepel poeder brengt de suikerspiegel in evenwicht.

(bron: American Journal of Clinical Nutrition, juni 2007)

Lekker in...

Een kaneelstokje (die heeft een meer uitgesproken smaakdan poeder) of kaneelpoeder geeft taarten, vruchtenmoes, exotische kipgerechten (couscous, tajine...) een echt vakantiesmaakje. Kaneel is ook een van de basisingrediënten van kerrie.

Gember vooreen natuurlijke pep

Gember groeide het eerst in Maleisië maar wordt tegenwoordig in heel Zuidoost-Azië verbouwd. In de keuken gebruiken we de wortelstok, vers of in poeder.

Goed voor...

Gember staat vooral bekend om zijn stimulerende en antiseptische werking. Uit studies blijken echter nog meer positieve eigenschappen. Drie keer per dag gember eten, helpt tegen zwangerschapsmisselijkheid, zonder de bijwerkingen van de geneesmiddelen die men daarvoor meestal voorschrijft. In het laboratorium doden gemberoplossingen cellen die eierstokkanker veroorzaken. Anderzijds heeft de medische wereld nooit kunnen bewijzen dat gember een afrodisiacum zou zijn. Slecht nieuws voor Casanova’s!

(bron: Meeting of the American Association For Cancer Research, april 2006)

Lekker in...

Overal ter wereld verschijnt gember in de keuken. De Engelsen maken er een drankje van, de Japanners eten hem bij hun sushi, de Indiërs gebruiken hem in hun kerrieschotels... In gember, sojasaus, honing en olie gemarineerde kip is heer-lijk!

Kurkuma tegen kanker

Deze gele winterharde plant groeit in India, Vietnam en Brazilië, op Madagascar en zo meer. In Europa kennen we hem al lang en gebruiken we hem om mosterd, boter, snoep en kaas te kleuren. Hij maakt deel uit van dezelfde familie als gember en galanga (de gemberachtigen).

Goed voor...

In Azië is kurkuma een courant geneesmiddel tegen koorts, een slechte spijsvertering, wonden, pijn en huid-aandoeningen. Weinig planten hebben een zo sterke antioxidante en ontstekingsremmende werking. Dat is te danken aan een van zijn actieve stoffen: kurkumine, de molecule die ook verantwoordelijk is voor de gele kleur. In Europa en de Verenigde Staten zijn de wetenschappers deze specerij ijverig aan het onderzoeken. Een halve theelepel per dag zou in staat zijn om de vermenigvuldiging van kankercellen (vooral van spijsverteringskankers) af te remmen. In maart 2008 noteerde een artikel in het Journal of Clinical Investigation dat kurkumine hartinsufficiëntie bij de rat tegengaat. Een interessant spoor voor de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen. Andere dierenstudies wijzen erop dat 2 tot 4 g kurkuma per dag (in capsules) alzheimer kan voorkomen en/of zijn evolutie vertragen. Let op, mensen met maagproblemen verdragen geen hoge doses kurkuma.

Lekker in...

Kurkuma geeft kerrie en colombopoeder uit de Antillen een zonnig geel kleurtje. U kunt hem ook in een vinaigrette gebruiken: meng met olijfolie en voeg dan azijn of citroensap toe. Kurkuma moet trouwens in olie opgelost zijn om opgenomen te worden door het lichaam. Om er ten volle van te genieten, laat u uw groente, uien of vlees dus eerst in olie opkomen en voegt u er daarna de kurkuma aan toe (voor de bouillon of andere vloeistof).

Peper,maar met mate

Peper werd lange tijd als de koning van de specerijen beschouwd en kwam alleen bij de rijken op tafel. Een handvol peper was evenveel waard als een koe! Deze klimplant komt uit India maar wordt nu in veel tropische landen verbouwd. Hij heeft warmte en vocht nodig om te gedijen.

Goed voor...

Zoals alle agressieve specerijen moet peper voorzichtig worden gebruikt, want zijn actieve bestanddeel (piperine) verergert ontstekingen van het spijsverteringskanaal. Dat veroorzaakt niet alleen pijn maar bemoeilijkt ook de spijsvertering, wat dan weer tot intoleranties kan leiden. Wanneer de piperine in het bloed komt, kan ze nog meer probleem ver-oorzaken (of versterken) zoals aambeien en aderaandoeningen. Toch is dit geen reden om peper uit de keuken te weren, want een homeopathische portie bevordert de opname van de werkstoffen van andere specerijen. Daarom wordt hij in sommige kruidenmengsels gebruikt, zoals in kerrie. Gecombineerd met kurkuma is zwarte peper 2000 keer sterker!

Lekker in...

In groente, vlees, vis, in kleine doses en samen met andere kruiden. Peper versterkt ook de smaak van fruit, bijvoorbeeld van aardbeien of meloen.

Kardemomvoor een frisse adem

Deze winterharde plant uit de gemberfamilie lijkt op riet. De vruchten bevatten bleekgroene zaadjes.

Goed voor...

Kardemom heeft vrijwel dezelfde voordelen als gember maar is minder irriterend, en verbetert de spijsvertering. Kardemom kauwen, verfrist de adem en zou een afrodisiacum zijn. Dit is een van de specerijen die tegen kanker zouden kunnen helpen, omdat ze buitengewoon veel terpeen en fenol (een antioxidant) bevat.

Lekker in...

De Indiërs maken een kruidige thee met melk door er enkele kardemompeulen in fijn te drukken. Daarna zachtjes verwarmen en gesuikerd drinken. Kardemom wordt ook in kerriemengsels en in peperkoek gebruikt. Samen met vanille is dit een van de duurste specerijen. n

Michèle Rager