Leer uzelf verdedigen!

Nogal wat vrouwen voelen zich niet veilig op straat of op bus, metro, trein of tram. Maar hoewel het risico op geweld zeker niet denkbeeldig is, mag dat geen reden zijn om ons leven te laten vergallen. U kunt immers technieken leren en inoefenen om efficiënt te reageren en een aanval af te wenden.

Zelfverdediging wordt in ons land nauwelijks aangeleerd. Dit is anders in Oostenrijk, geboorteland van Irène Zeilinger, sociologe en oprichtster van de Brusselse vzw ‘Garance’. “In mijn land is het heel gewoon om een cursus zelfverdediging te volgen”, legt ze uit. “Ikzelf heb ook nog het diploma behaald om zelf de opleiding te kunnen geven. Toen ik in 1999 in Brussel aankwam, ontdekte ik hoe karikaturaal het beeld is dat men hier van zelfverdediging heeft. Met het oprichten van ‘Garance’ wilde ik dat imago veranderen. Bij zelfverdediging is immers niet alleen het fysieke aspect belangrijk, maar ook het verbale. Als men bijvoorbeeld lastiggevallen wordt, is het belangrijk om zo vlug mogelijk een einde te maken aan de situatie, om meteen te stellen dat het moet gedaan zijn.” De lessen zijn dus niet alleen weggelegd voor krachtpatsers met een prima conditie. “Onze oudste deelneemster was 87 jaar oud, maar ook voor haar waren de lessen niet te zwaar.”

Slimme reacties

De zelfverdedigingscursus van Garance neemt een avond per week in beslag, acht weken lang. Tijdens het theoretisch gedeelte komen alle aspecten van een onveiligheidsgevoel aan bod, zowel buitens- als binnenshuis. Het aanleren van eenvoudige vaardigheden zet de cursisten op weg. “De deelneemsters leren een goede houding aan te nemen op tram, bus of metro (om stabiel te staan, plant u de voeten goed op de vloer), diep en langzaam langs de buik ademhalen (als de ademhaling geblokkeerd raakt, heeft dat een verlammende uitwerking), storend gedrag (zoals onaangename opmerkingen) te doen stoppen en grenzen stellen (het verschil tussen kordaat en woedend spreken). Ze leren ook een echte woede-uitbarsting te onderscheiden van een aanval die tot doel heeft om zich de baas te tonen. Telkens zijn er verschillende strategische manieren van reageren mogelijk: vluchten, scherp antwoorden of de ander proberen te kalmeren. Alles hangt af van de situatie. Eén volledige sessie staat in het teken van de handtas: de inhoud ervan en de manier waarop je hem draagt. Natuurlijk bestaat daar geen ideale manier voor, de bedoeling is om de deelneemsters toe te laten hun ervaringen uit te wisselen en samen na te denken over de voor- en nadelen van de verschillende mogelijkheden. De belangrijkste les bestaat erin dat mensen beseffen dat ze iets kunnen doen om agressie te voorkomen en zichzelf te verdedigen.”

Omgaan met agressie

Agressie heeft veel gezichten en daarom wordt in de cursus dieper ingegaan op verschillende thema’s en situaties. De cursisten moeten leren om hun emoties onder controle te houden, adequaat te reageren op verbaal geweld en op bijvoorbeeld onbeschaamde blikken van mannen. “Ook is het belangrijk om het verschil te zien tussen aangeleerde angst en reële angst. Reële angst is een logische reactie op een situatie die echt gevaarlijk zou kunnen zijn of worden. Bijvoorbeeld als u zich in een verlaten straat bevindt en voelt dat u gevolgd wordt. Dat is totaal anders dan aangeleerde angst, als u bijvoorbeeld de metro niet durft nemen op basis van verhalen ‘van horen zeggen”. We leren de deelnemers dan ook om gevaarlijke situaties in te schatten. We vragen bijvoorbeeld aan een deelneemster om met haar gezicht tegen een muur te gaan staan. De anderen nemen plaats achter haar en zij moet dan raden hoeveel personen er achter haar staan. Dit scherpt de aandacht en de intuïtie aan.”

Het praktisch deel van de opleiding behelst evenwichts-, ademhalingsoefeningen en zelfverdedigingstechnieken die tot doel hebben om te verhinderen dat de geweldpleger schade kan berokkenen. “Deze oefeningen zijn geïnspireeerd op Seito Boëi, een methode die specifiek werd gecreëerd om geweldpleging op vrouwen te voorkomen. Ze is gebaseerd op de sterke punten van de anatomie van de vrouw, die zich vooral ter hoogte van het bekken bevinden. Bij mannen liggen die hoger, ter hoogte van armen en schouders. Er zijn technieken naargelang de verschillende manieren waarop men kan aangevallen worden. Hoe reageert u best op een aanval langs voor of langs achter, hoe bevrijdt u zich op een eenvoudige manier uit een wurggreep of berengreep (als iemand u in zijn armen sluit en zo uw borst en handen immobiliseert). Het principe? Vooral nooit proberen om kracht te beantwoorden met kracht, dat haalt u nooit. Gebruik de kracht van de ander om hem uit evenwicht te brengen en zijn zwakke punten te raken. En dat zijn – in tegenspraak met wat wordt aangenomen – bij een man niet de teelballen, maar wel zijn knieën, ogen en keel.”

Lessen zelfverdediging werken niet enkel door hun praktisch nut, het psychologisch aspect is ook belangrijk. “Vrouwen moeten inzien dat ze wel degelijk weerbaar zijn. Dan verminderen de angst en het onveiligheidsgevoel vanzelf. Hun kijk op de wereld verandert en ze voelen zich een pak minder kwetsbaar.”

Info over de zelfverdedigingscursussen vindt u op www.garance.be en bij vzw Garance, 02 216 61 16 of via info@garance.be. Wie zo’n cursus in eigen streek wil volgen, pluist best het aanbod van sportverenigingen als jiu jitsuclubs na en de programma’s van vormings- en dienstencentra.

Barbara Witkowska