Kunst in alle staten

ONDERGRONDSE SCHATKAMERS IN TONGEREN

Tongeren is zo’n beetje het Rome van het noorden. Steek een spade in de grond en de kans is groot dat je op archeologische resten uit de Romeinse tijd stoot. In 1999 was het weer zo ver: bij de installatie van een hightechvloerverwarming in de Onze-Lieve-Vrouwebasiliek botsten arbeiders op overblijfselen van Romeinse woningen en muren, middeleeuwse omwallingen en verschillende religieuze gebouwen. Na jaren graven en analyseren opende in 2018 een indrukwekkende archeologische site onder de basiliek. Een korte film loodst je door de rijke geschiedenis van Tongeren, dat al in tien voor Christus een belangrijke Romeinse nederzetting was. Dat bewijzen ook de muurschilderingen die werden opgegraven: hier woonden gegoede Romeinen. Een aangename audiotour leidt je rond in het ondergrondse doolhof. Af en toe zie je via een soort doorkijk in het plafond waar je je bovengronds bevindt. En dat is veelal onder de basiliek, die gebouwd is op de restanten van zeven andere religieuze gebouwen.

Het is dan ook geen toeval dat het tweede deel van ons bezoek aan Teseum volledig gewijd is aan de kerkschat van Tongeren. De stad was in de vroege middeleeuwen een belangrijk katholiek centrum. Al in de 4de en 5de eeuw hadden de Tungri een bisschopszetel, die later naar Maastricht en Luik verhuisde. Maar die verhuis weerhield de Tongerse kerkgemeenschap er niet van om een van de grootste en rijkste kunstschatten van de Lage Landen te verzamelen. Meer dan 200 gerestaureerde objecten, waaronder veel reliekhouders die vroeger enkel tijdens de zevenjarige Toningen van ver bekeken konden worden, kan je nu tot in het kleinste detail bewonderen. Afsluiten doe je in de rustgevende kloostergang en -tuin.

Teseum, Museumkwartier 2, 3700 Tongeren. teseum.be

KRISTALHELDER VERHAAL IN SERAING

Ooit was de kristalfabriek van Val Saint-Lambert wereldberoemd. Op haar hoogtepunt werkten hier 5.000 arbeiders, die samen tot 100.000 kristallen objecten per dag maakten. De crisis van 1929 luidde echter ook de teloorgang van de fabriek in. Maar niet van het merk. Dat bestaat nog steeds en is synoniem voor luxekunstambacht. Op zoek naar een jonger imago, gaan traditioneel vakmanschap en hedendaags design er hand in hand.

Toch blijft de naam Val Saint-Lambert onlosmakelijk verbonden met het culturele en industriële erfgoed van het Luikse bekken. Met die geschiedenis maak je kennis in Cristal Discovery in Seraing. In dit interactieve museum draait alles rond de kracht van vuur en hoe wij mensen die omvormen tot een edel product.

Dat levert niet alleen een boeiend verhaal op, maar ook een permanente collectie van 250 kristallen pronkstukken, waaronder tal van iconische vazen. Je kan opteren voor een ludiek en een spektakelparcours. Dat laatste voert je terug in de tijd en toont hoe glas werd ontdekt en gebruikt, van de oudheid tot nu. Maar het boeiendste deel blijft de demonstratieruimte, waar glasmeester Christophe elke keer opnieuw een uniek stuk bijeen weet te blazen. Van het samenbrengen van de grondstoffen in de mengoven tot de afwerking volg je de hele productie op de voet. Wil je dit volledige glasblaasproces van dichtbij meemaken, dan kan je hiervoor best reserveren.

Het loont ook de moeite om nadien de vroegere site en de historische gebouwen van Val Saint-Lambert te bekijken, nu erfgoed. Ooit stond hier een cisterciënserabdij die haar rijkdom putte uit de exploitatie van steenkoolmijnen.

Cristal Discovery, Esplanade du Val, 4100 Seraing. cristaldiscovery.be

RAVEEL ALOM IN MACHELEN-AAN-DE-LEIE

In 2021 zou Roger Raveel 100 jaar zijn geworden. Dat werd uitgebreid gevierd met een overzichtsexpo in het Brusselse Bozar. Maar in zijn geboortedorp, Machelen-aan-de-Leie, wordt de schilder elke dag geëerd met een eigen museum, een atelier, een plein, een wandelroute en een pad vernoemd naar zijn eerste vrouw Zulma.

Heb je de expo in Bozar bezocht, dan heb je slechts een fractie gezien van Roger Raveels kunnen. Het museum in Machelen (Zulte) puurt inspiratie uit zowat 900 werken van de artiest. Dat resulteert in wisselende thematentoonstellingen en expo’s waarin het werk van Raveel in dialoog gaat met andere kunstenaars. Het museum werd opgericht in 1999, onder het goedkeurend oog van Roger Raveel zelf, die in 2013 stierf. Naast een oud gerenoveerd gebouw tekende architect Stéphane Beel, die o.a. ook het vernieuwde Africamuseum ontwierp, een modern museum waarin het werk van ‘De Schilder van het Alledaagse goed’ tot zijn recht komt.

Niet ver van het museum vandaan ligt het vroegere schildersatelier van Raveel. Zijn weduwe liet het enkele jaren geleden renoveren zonder afbreuk te doen aan de geest van de kunstenaar. Het atelier is één weekend per maand open voor individuele bezoekers. De Kapel Maria Hulp der Christenen, die de niet-katholieke Roger Raveel in 1993 decoreerde, is enkel te bezoeken op afspraak.

Volstaat ook dat niet? Dan kan je de 3,7 km lange wandelroute volgen die vertrekt aan het museum. Ze laat je kennismaken met het decor waar Raveel zijn inspiratie haalde en doet onder andere ook de Muur van Verbeelding aan. Over een afstand van 40 m lijken de typische thema’s van de schilder in beton gegoten.

Roger Raveel Museum, Gildestraat 2-8, Machelen-aan-de-Leie, rogerraveelmuseum.be, atelierrogerraveel.be

KUNSTPRETPARK IN REDU

Kunst toegankelijk maken voor iedereen: dat is het idee achter het atypische museum Mudia in Redu, in het hartje van de provincie Luxemburg. Het dorp Redu is bij Ardennenliefhebbers welbekend als boekendorp, maar heeft er met de opening van Mudia in 2018 een stevige attractie bijgekregen. Het museum is een initiatief van een echtpaar met een passie voor kunst en vond een onderkomen in de 20 kamers van de vroegere pastorie. De vaste collectie bestaat uit werken van Belgische en buitenlandse privéverzamelingen, maar verder is Mudia allesbehalve een klassiek museum.

Je kan hier weliswaar meer dan 300 meesterwerken bekijken, waaronder grote namen uit de kunstgeschiedenis, zoals Veronese, Bruegel, Rodin, Picasso, Rops, Klimt, Alechinsky en Giacometti. Maar ook stripmeesters Franquin, Hergé en Geluck. Alle kunstvormen komen immers aan bod, van schilderijen en beelden tot striptekeningen, tekenfilms en foto’s.

Minstens zo merkwaardig is evenwel de manier waarop je als bezoeker in kunst wordt ondergedompeld. Dankzij slimme spelletjes en interactieve animaties leer je het kunstwerk beter te begrijpen en zelfs mee te beleven. Zo word je bijvoorbeeld een van de personages in een schilderij van Jeroen Bosch. Met een verfpuntenkanon kan je je eigen impressionistisch werk scheppen. En met een jackpot kan je de waarde van sommige werken raden. Of hoe je van een museum een klein pretpark maakt.

Mudia, educatief kunstmuseum, Place de l’Esro 61, 6890 Redu, mudia.be/nl