Knobbeltjes op de darm

Voelt u vaak pijn links in de onderbuik, met afwisselend obstipatie en diarree? Dan bestaat de kans dat u last hebt van diverticulose of diverticulitis. Twee darmaandoeningen die goed kunnen worden behandeld.

Darmkanker, prikkelbare darmsyndroom, de ziek-te van Crohn,... De aandacht voor darmaandoeningen was nog nooit zo groot. Meestal wordt er gefocust op de meer ernstige darmziekten. Minder bekend zijn diverticulose en diverticulitis. Nochtans is de kans groot dat u er ooit mee kennismaakt: vijf tot tien procent van de 50-plussers tot bijna de helft van de 75-plussers heeft ermee af te rekenen. Al is lang niet iedereen zich hiervan bewust. Niet verwonderlijk als u weet dat driekwart van de patiënten geen symptomen of klachten heeft.

Diverticulose

“Bij diverticulose ontstaan er kleine uitstulpingen, een soort blaasjes, aan de buitenzijde van de dikke darm”, verduidelijkt gastro-enteroloog dr. Luc Colemont. “Meestal komen ze voor op plaatsen waar de darmwand lichtjes verzwakt is. Die divertikels kunt u best vergelijken met kleine zakjes ter groot-te van een erwt. Binnenin heeft de darm dan het uitzicht van kaas met gaatjes. Terwijl de buitenkant lijkt op de band van een fiets waar de binnenband doorheen puilt.”

Diverticulose kan gepaard gaan met tientallen divertikels, verspreid over verschillende plekken van de dikke darm, maar meestal is hun aantal beperkt. “Bij westerlingen komen ze vooral voor op het sigmoid, de laatste bocht van de darm, ter hoogte van de linker onderbuik. De ene mens heeft er helemaal geen last van. Bij anderen is er sprake van chronische diverticulose met af en toe opstoten van buikkrampen, periodes van constipatie en diarree die elkaar afwisselen en soms zelfs koorts. Die wijst dan op een ontsteking van één van de divertikels.”

Diverticulitis

In de divertikels kunnen soms kleine bolletjes stoelgang achterblijven, die niet mee worden afgevoerd. “Dat kan gaan ontsteken waardoor zich een abces vormt of een lichte buikvliesontsteking. Dan is er sprake van diverticulitis. Die kan zich in verschillende gradaties voordoen”, weet dr. Colemont. “De ontsteking kan beperkt blijven of uitbreiden en de hele darmwand aantasten. Dan kan er een gaatje of perforatie van de darmwand optreden. In zeldzame gevallen ontstaan er vanuit deze divertikels ernstige spontane bloedingen wanneer een bloedvaatje wordt geraakt. Die bloedingen stoppen gelukkig meestal vanzelf en normaal zal een massieve bloeding zich ook niet herhalen. Maar het geeft nogal eens paniekreacties. In uitzonderlijke gevallen is een operatie nodig.”

Vezelarm smullen

Diverticulose en diverticulitis zijn niet los te zien van onze westerse manier van leven. In ontwikkelingslanden en in landen waar een vezelrijk menu is ingeburgerd, is er nauwelijks sprake van diverticulose. “Het proces dat zorgt voor de vorming van divertikels is nog niet helemaal ontrafeld. Maar er zijn sterke aanwijzingen dat het te maken heeft met onze voedingsgewoonten. De aandoening wordt vaak geassocieerd met te vezelarme voeding. Vezels zorgen voor voldoende vochtabsorptie. Een tekort hieraan geeft na verloop van tijd harde stoelgang, met chronische constipatie en diarree die elkaar afwisselen. Binnen de darm zorgt dat voor een verhoogde druk, die nodig is om de stoelgang te laten passeren. Na verloop van tijd ontstaan er zo zwakke plekken in de darmwand, waar het slijmvlies gaat uitstulpen”, aldus Luc Colemont.

Divertikels worden vandaag vooral gedetecteerd aan de hand van een CT-scan of tijdens een coloscopie of inwendig darmonderzoek. Daarnaast kan ook een echografie helpen om een duidelijk beeld te schetsen van de uitstulpingen.

Tijdig behandelen

Als chronische diverticulose of diverticulitis klachten geeft, is een behandeling nodig. De symptomen kunnen divers zijn: van heel typische buikpijn in de linker onderbuik, over wisselende ontlasting, bloedverlies, darmkrampen of koorts. Snel behandelen is zeker aanbevolen. “Bij een lokale diverticulitis kan een antibioticabehandeling soelaas bieden en voor pijnverlichting zorgen. In ernstiger gevallen, wanneer de ontsteking uitbreidt en een groter deel van de darmwand aantast, is een ziekenhuisopname nodig waarbij antibiotica intraveneus worden toegediend.”

Bij een minderheid neemt het abces te grote proporties aan en volstaat een antibioticakuur niet meer. Ook na verschillende zware opstoten kan het nodig zijn om het aangetaste stukje dikke darm weg te halen. Dat gebeurt tegenwoordig vaak via een kijkoperatie.

Dr. Colemont: “Is er sprake van een grote ontsteking of een groot abces of fistel, dan verloopt de ingreep in twee tijden. In een eerste fase wordt het abces gedraineerd en wordt een tijdelijke stoma aangelegd tot de infectie wat afgekoeld is. Dat is natuurlijk ingrijpend maar in de tijd beperkt tot twee à drie maanden. In een tweede fase worden de gezonde stukken dikke darm aan elkaar gehecht. Dan kan de stoma weer weg.”

Kari Van Hoorick