Kan Elio Di Rupo (60) nog Nederlands leren?

Elio Di Rupo heeft plechtig beloofd dat hij snel goed Nederlands gaat leren. Maar zal het hem – als 60-jarige – ook lukken? Kan ons geheugen het überhaupt aan om nog iets moeilijks te leren na 50? En wat kan daarbij helpen?

Onze nieuwe premier is niet de enige. De cursussen in het volwassenenonderwijs zitten vol vijftigplussers die moeilijke zaken willen leren. Spaans, Russisch, computerfinesses, een technische vaardigheid of zelfs een universitair diploma of een heel nieuw vak. “Onze volwassen hersenen zijn in principe rekbaar of plastisch genoeg om dit aan te kunnen”, zegt professor Rik Vandenberghe, neuroloog aan het UZ Leuven en geheugenspecialist. “Tot op oudere leeftijd kunnen ze nieuwe connecties maken en hun structuur aanpassen. Alleen verschilt die plasticiteit sterk van individu tot individu. Niet iedereen blijft zoals schilder Roger Raveel tot na zijn 90ste nog zeer creatief. Ook moeten we goed weten dat ons geheugen werkt met verschillende stelsels en hersengebieden. Het ene is al gevoeliger voor veroudering dan het andere. Bij het aanleren van iets nieuws spelen vooral ons episodische, ons semantische en ons procedurale geheugen een rol.”

Wat lukt ons het best?

Ons episodische geheugen stelt ons in staat om losse of unieke items zonder veel onderling verband van buiten te leren en later weer op te roepen. Dit onderdeel van het geheugen – het memoriseren – gaat met het ouder worden steeds meer achteruit.

Ons semantische geheugen bevat en onderhoudt de kennis van de werkelijkheid die we in de loop der jaren in de praktijk hebben opgedaan. Dit geheugengebied is zeer resistent tegen veroudering. Wanneer we iets moeilijks aanleren, zal dat des te beter gaan wanneer we de leerstof goed kunnen inpassen in wat we al weten of wanneer ze daarbij aansluit. Niet memoriseren, maar associëren!

Ons procedurale geheugen stelt ons in staat vaardigheden te verwerven door ze heel vaak te herhalen. Oefenen en nog eens oefenen tot de vaardigheid bijna routine wordt. We spreken dan van automatisch leren. Dit aspect van ons geheugen is redelijk bestand tegen verouderen.

De methode is alles

Het probleem ligt dus vooral bij ons episodische geheugen: het van buiten leren. Betekent dit concreet dat we na 50 gemakkelijker een nieuwe hobby of een technische vaardigheid kunnen aanleren dan een taal? Professor Vandenberghe: “Nee, de inhoud van de leerstof heeft relatief weinig belang, het is vooral de methode die telt. Als we iets moeilijks moeten leren, zullen we de drie genoemde geheugengebieden prikkelen om resultaat te behalen. We zullen echter het meest succesvol zijn met een methode die gebruikt maakt van ons semantische en ons procedurale geheugen. Neem een bouwvakker die naar Italië verkast. Hij zal het snelst Italiaans leren als hij elke dag met Italiaanse bouwvakkers werkt. Hij gebruikt dan zijn vakervaring en hij oefent elke dag in een taalbad. Daarentegen zal iemand die na zijn pensioen een universitair diploma wil halen, het heel moeilijk krijgen wanneer hij dikke syllabussen uit het hoofd moet blokken. Voor het aanleren van technische vaardigheden speelt leeftijd eveneens een rol, in die zin dat onze motorische snelheid en accuraatheid minder zijn dan op 15 jaar.”

Wat kan helpen... en wat niet

Jammer maar helaas: er bestaan geen wonderpillen om ons geheugen rekbaarder te maken. Een gezonde levensstijl kan ons wel helpen gemakkelijker te leren.

Sportieve lichaamsbeweging. Ideaal is drie keer per week een half uur aërobe inspanning leveren: een stevige lichaamsbeweging die niet explosief is maar wel volgehouden wordt. Dit heeft een gunstig effect op onze bloeddruk en het LDL-cholesterol in ons bloed en onrechtstreeks op onze leerprestaties. Het effect laat zich bovendien al snel voelen.

Gezonde voeding. Voeding die beschermend werkt tegen hart- en vaatziekten, beschermt ook onze cognitieve processen, horen we van professor Vandenberghe. Dus: minder vet, minder vlees, alcohol met mate, veel groenten, veel fruit en graansoorten, veel omega 3-vetzuren enz. “Natuurlijk moeten we daarmee niet starten op 60, maar 20 of 30 jaar eerder.”

En wat met sudoku’s en andere spelletjes om ons geheugen te trainen? Die moeten toch helpen? Rik Vandenberghe: “Deze vraag is me al heel vaak gesteld en helaas is mijn antwoord negatief. Veel sudoku’s en geheugentrainingspelletjes zullen van ons cracks in die spelletjes maken, maar niet in andere activiteiten. Maar wie dat soort spelletjes graag doet, zal er emotioneel wel beter van worden en blijft intellectueel actief en dat werkt wel positief!”

Besluit: lukt het Elio di Rupo of niet?

Het eindoordeel van onze neuroloog:

Het wordt moeilijk, als de premier vooral in zijn eentje Nederlands uit het hoofd gaat leren met een cursus op papier. Of als hij woordenlijstjes en grammaticale regels gaat proberen memoriseren. Hierop kan leeftijd mogelijks wel een negatief effect hebben maar dat verschilt erg van persoon tot persoon.

Het kan best lukken, als Elio Di Rupo zich durft te ‘smijten’ in een taalbad en zich in de taal onderdompelt samen met Nederlandstaligen. Het liefst in milieus of in situaties die hij uit eigen ervaring goed kent. Niet van buiten leren, maar in de praktijk oefenen, oefenen en nog eens oefenen. En vooral geen schrik hebben om fouten te maken! Gewoon doen, dus.

Professor Vandenberghe: “Alleen mag hij niet hopen dat hij zijn accent kwijt zal geraken. We vermoeden – maar kunnen het nog niet helemaal verklaren – dat het accentvrij aanleren van een tweede taal eigenlijk alleen lukt bij kinderen tot vijf of zes jaar. Na die leeftijd vindt er in onze hersenen een soort van ontdubbeling plaats: wanneer we vanaf dan een tweede taal leren, zal men altijd aan ons horen dat we geen native speakers zijn, hoe perfect we de taal ook beheersen. Maar Elio Di Rupo mag gerust zijn: als hij zich smijt, zal niemand hem zijn accent kwalijk nemen!”

Ludo Hugaerts

“Op 75 jaar ben ik aan computerlessen begonnen. Ik heb nog niet alles beet, maar het begint te komen. En het lukt alleen wanneer ik elke dag oefen.” Linda Leroy

“Na mijn brugpensioen heb ik vijf jaar restaureren van antie-ke meubels geleerd. Dankzij mijn technische interesse, de leuke medecursisten en de goede docent is dat prettig gelukt” Joseph Ramakers

“Toen ik 57 werd, hebben we een vastgoedfirma aan de Costa Blanca overgenomen. Ik heb Spaans geleerd door een totale onderdompeling in die taal. Omdat ik Duitse en Engelse klanten krijg, heb ik ook die talen al doende onder de knie gekregen. Wat je al niet kan bijleren na je 50ste!” Francis Schellekens

“Ik ben 62 jaar en drie maanden geleden begonnen aan een cursus Hebreeuws, een zeer moeilijke taal. In het begin kon ik me niet langer dan één uur concentreren, maar dat gaat nu al beter. Ik doe het vooral voor mijn eigen plezier. Ik hoef niet te slagen met 90 percent!” Chantal Schneider

“Op 55 ben ik werkloos geworden. Ik ben toen gestart met een tweejarige opleiding voor medische pedicure. Was dat lastig in het begin! Ik had het gevoel dat mijn brein pas heel langzaam weer in actie schoot. Gaandeweg is dat verbeterd en vandaag heb ik door die opleiding interessant werk gevonden” Françoise Durez

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content